Đổi mới sáng tạo “mở” - khởi nguồn cho những sáng tạo

Hệ sinh thái khởi nghiệp của Việt Nam đang trong giai đoạn "vàng"

Báo cáo Chỉ số hệ sinh thái khởi nghiệp toàn cầu năm 2024 của StartupBlink công bố mới đây nhận định, chỉ số hệ sinh thái khởi nghiệp của Việt Nam đã lấy lại đà tăng trưởng tích cực vào năm 2024. Theo báo cáo, thứ hạng của Việt Nam trong bảng xếp hạng chỉ số hệ sinh thái khởi nghiệp toàn cầu năm 2024 đã tăng hai bậc, từ vị trí thứ 58 lên 56. Đặc biệt, Đà Nẵng lần đầu tiên lọt vào Top 1.000 thành phố có chỉ số hệ sinh thái khởi nghiệp cao nhất trên toàn cầu với vị trí 896. Cùng với đó là TP Hồ Chí Minh (vị trí thứ 111) và Hà Nội (vị trí thứ 157). 

Xét tại khu vực Đông Nam Á, chỉ số hệ sinh thái khởi nghiệp của Việt Nam vẫn duy trì vị trí thứ năm. TP Hồ Chí Minh và Hà Nội giữ vững vị trí lần lượt là 6 và 7. Đà Nẵng xếp thứ 22. Tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương, Việt Nam xếp hạng thứ 12.

Cùng với đó, Việt Nam cũng đứng thứ 31 trên toàn cầu về số lượng startup. Các lĩnh vực trong hệ sinh thái khởi nghiệp tại Việt Nam đang thu hút vốn nhiều từ nhà đầu tư bao gồm thương mại điện tử, công nghệ tài chính (Fintech), công nghệ thực phẩm, giải pháp doanh nghiệp và dịch vụ công nghệ thông tin. "Với các kỳ lân như MoMo và Sky Mavis, Việt Nam đang nổi lên như một cường quốc khởi nghiệp tại Đông Nam Á," báo cáo nhận định.

Cũng theo báo cáo, hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam có tiềm năng lớn nhờ vào quy mô phát triển của thị trường. Các startup trong nước có thể đạt lợi nhuận ngay cả khi không mở rộng ra thị trường quốc tế. Hơn nữa, Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn đối với các công ty, tập đoàn đang có ý định dịch chuyển cơ sở sản xuất ra khỏi Trung Quốc. Các Hiệp định thương mại tự do (FTA) với Liên minh châu Âu, Anh và nhiều quốc gia Châu Á - Thái Bình Dương cũng làm tăng thêm sức hút của Việt Nam đối với các nhà đầu tư nước ngoài.

Các khoản đầu tư mạo hiểm vào Việt Nam đang tăng trưởng mạnh, các ưu đãi thuế của Chính phủ Việt Nam đang thu hút các quỹ đầu tư nước ngoài lớn. Dự kiến vốn đầu tư mạo hiểm vào Việt Nam đạt 5 tỷ USD trong giai đoạn 2023-2025. Chính phủ Việt Nam cũng đang nỗ lực thúc đẩy đổi mới sáng tạo thông qua việc xây dựng Trung tâm đổi mới quốc gia (NIC) để đóng góp vào các mô hình tăng trưởng dựa trên sự phát triển khoa học và công nghệ. Với các sáng kiến phù hợp, Việt Nam có thể tận dụng những lợi thế này để trở thành trung tâm sản xuất của khu vực và toàn cầu.

Đổi mới sáng tạo "mở: cần thiết trong bối cảnh hiện nay

Cũng theo các chuyên gia, trong vòng 5 năm tới, các công ty start-up được dự báo sẽ chiếm 44% trong các nguồn đổi mới sáng tạo cho các tập đoàn, doanh nghiệp ở mọi loại hình (từ lớn tới nhỏ). Hiện nay với sự phát triển, bùng nổ của công nghệ, đặc biệt là mạng Internet thì xu huớng "mở" trong đổi mới sáng tạo đem lại hiệu quả kinh tế rất rõ nét. Liên kết giữa tập đoàn, doanh nghiệp với start-up, viện, trường có thể cùng lúc giải quyết bài toán cho nhiều doanh nghiệp, qua đó, tiết kiệm được chi phí vận hành, nguồn nhân lực.

Theo Báo cáo toàn cảnh đổi mới sáng tạo mở Việt Nam 2021 – thực hiện bởi Nền tảng kết nối đổi mới sáng tạo BambuUP, Việt Nam đang nổi lên là một trong những nền kinh tế năng động mới nổi và là trung tâm phát triển cho các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Vì vậy, đổi mới sáng tạo "mở" sẽ cần thiết trong bối cảnh hiện nay khi mọi thứ trở nên toàn cầu, mọi nền tảng mở ra. Độ "mở" càng lớn thì chúng ta càng tiếp cận được nhiều tri thức, công nghệ sẵn có ở trên thế giới và tránh việc nghiên cứu lại, trùng lặp. 

Ông Phạm Hồng Quất cũng khẳng định: Trong một thời đại toàn cầu, thay đổi nhanh chóng và nhiều biến động như hiện nay, việc các doanh nghiệp chỉ dựa vào nguồn lực của chính mình để phát triển không còn phù hợp. Họ vừa cần phát huy sức mạnh nội tại vừa tìm đến sự hỗ trợ từ các nguồn lực bên ngoài.

Thay vì chỉ tập trung vào nguồn lực bên trong như trước đây thì đổi mới sáng tạo "mở" phần nhiều có sự tham gia của nguồn lực bên ngoài. Nghĩa là doanh nghiệp phối hợp với lực lượng bên ngoài, bao gồm các start-up, viện, trường để giải quyết bài toán cho chính doanh nghiệp. Mặt khác, viện, trường cũng có thể áp dụng sáng kiến từ lực lượng doanh nghiệp hay viện, trường khác để giải quyết chính bài toán của mình.

Tuy nhiên, đổi mới sáng tạo mở đang được các nước cùng nhau cạnh tranh và phát triển để thu hút nguồn lực tiềm năng và nhân lực tài năng. Doanh nghiệp Việt Nam muốn vươn ra thị trường quốc tế, phát triển thị trường buộc phải "mở" từ tư duy đến "trái tim", "sải bước" dài hơn để kết nối với nhau.

Sự thay đổi tích cực trong chỉ số khởi nghiệp toàn cầu 2024 chứng tỏ rằng Việt Nam đang đi đúng hướng; tương lai có nhiều cơ hội để phát triển và hoàn thiện hơn nữa trong hệ sinh thái khởi nghiệp. Chính vì vậy, cần sự liên kết chặt chẽ giữa chính phủ, tập đoàn, tổ chức xã hội, viện, trường và start-up nhằm hội tụ nguồn lực để tiến xa hơn trong giai đoạn thuận lợi này.