Quyết tâm cao gỡ cảnh báo "Thẻ vàng" IUU

Văn phòng Chính phủ ban hành Thông báo số 275/TB-VPCP kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang tại Hội nghị Sơ kết Ban Chỉ đạo quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).

Tại Thông báo, Phó Thủ tướng đánh giá cao sự cố gắng, nỗ lực của các ban, bộ, ngành, địa phương trong thời gian qua, kết quả đã đạt được: Khung pháp lý đến nay đã cơ bản được hoàn thiện với Luật Thủy sản và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật được sửa đổi, bổ sung theo khuyến nghị của EC; Ban Bí thư đã ban hành Chỉ thị số 32-CT/TW ngày 10 tháng 4 năm 2024 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định và phát triển bền vững ngành thủy sản; Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 52/NQ-CP ngày 22 tháng 4 năm 2024 ban hành Chương trình hành động và Kế hoạch triển khai thực hiện Chỉ thị số 32-CT/TW của Ban Bí thư; việc theo dõi, kiểm soát hoạt động tàu cá, truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác đã có ý thức hơn trước; công tác thực thi pháp luật bước đầu đã đưa ra truy tố, xét xử được các vụ việc liên quan đến môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân ta đi khai thác trái phép ở vùng biển nước ngoài…; và đặc biệt, ngày 12 tháng 6 năm 2024 vừa qua, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành Nghị quyết số 04/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự về truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi liên quan đến khai thác, mua bán, vận chuyển trái phép thủy sản. Nghị quyết này là một bước đột phá, tháo gỡ được vướng mắc lâu nay về pháp lý khi xét xử các đối tượng vi phạm pháp luật về khai thác hải sản bất hợp pháp.

Tuy nhiên, xét về tổng thể đến nay tại một số địa phương vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế chậm khắc phục, chưa bảo đảm tiến độ theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU như: tình trạng tàu cá, ngư dân khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài vẫn tiếp tục xảy ra, diễn biến phức tạp, tinh vi; xảy ra nhiều trường hợp cố tình tháo gửi, tiếp tay vận chuyển thiết bị giám sát hành trình tàu cá (VMS) để đi khai thác bất hợp pháp; chưa quản lý, kiểm soát được tàu cá "03 không"; việc khắc phục những tồn tại hạn chế phía EC chỉ ra trong đợt thanh tra lần thứ 4 chưa có nhiều chuyển biến tích cực...

Quyết tâm cao nhất để gỡ cảnh báo "Thẻ vàng"

Đợt thanh tra lần thứ 5 của EC (dự kiến vào tháng 10 năm 2024) là thời điểm quyết định để Việt Nam gỡ cảnh báo "Thẻ vàng" trong năm 2024; do đó các ngành, các cấp có liên quan từ trung ương đến địa phương phải xác định đây là nhiệm vụ quan trọng, thống nhất hành động với quyết tâm cao nhất để gỡ cảnh báo "Thẻ vàng". Vì vậy, Phó Thủ tướng đề nghị các đồng chí Bí thư tỉnh ủy, thành ủy quán triệt thực hiện nghiêm Chỉ thị số 32-CT/TW, yêu cầu các đồng chí Bộ trưởng, Thủ trưởng các bộ, cơ quan có liên quan và các đồng chí Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương ven biển trực tiếp lãnh đạo, tập trung chỉ đạo giải quyết dứt điểm các tồn tại, hạn chế hiện nay; trong đó tập trung cao độ thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách, trọng tâm từ nay đến tháng 9 năm 2024, đảm bảo có số liệu, kết quả chứng minh cụ thể để làm việc với Đoàn thanh tra của EC.

Một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm

Phó Thủ tướng yêu cầu các ban, bộ, ngành, địa phương có liên quan tập trung lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan chức năng thực hiện nghiêm túc Chỉ thị số 32-CT/TW của Ban Bí thư, Nghị quyết số 52/NQ-CP của Chính phủ và các ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU và các văn bản khác có liên quan, đảm bảo đúng tiến độ và hiệu quả công việc; chuẩn bị kỹ nội dung, chương trình, kế hoạch làm việc với Đoàn Thanh tra lần thứ 5 của EC đảm bảo đạt kết quả tốt nhất.

Bố trí đủ nguồn lực (nhân lực, kinh phí, trang thiết bị, phương tiện) để thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU, gỡ cảnh báo "Thẻ vàng". Định kỳ trước 30 hàng tháng báo cáo tình hình, kết quả chống khai thác IUU về Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU) để tổng hợp, báo cáo Ban Bí thư, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU.

Phó Thủ tướng lưu ý phải gắn trách nhiệm người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp và lực lượng chức năng, kiên quyết xử lý trách nhiệm các tổ chức, cá nhân không hoàn thành chức trách nhiệm vụ được giao, báo cáo cấp có thẩm quyền kết quả xử lý; kịp thời động viên, khen thưởng, khích lệ các tấm gương điển hình trong chống khai thác IUU.

Phát động cao điểm thực thi pháp luật, xử lý các hành vi vi phạm khai thác IUU

Để triển khai có hiệu lực, hiệu quả Nghị quyết số 04/2024/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công an, các bộ, ngành liên quan, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển phát động đợt cao điểm công tác thực thi pháp luật, xử lý các hành vi vi phạm khai thác IUU từ trung ương đến địa phương để tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong công tác chống khai thác IUU. Phát huy tối đa những nội dung của Nghị quyết số 04/2024/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, khẩn trương củng cố hồ sơ để xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo quy định ngay khi Nghị quyết có hiệu lực.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì, phối hợp với các ban, bộ, ngành, địa phương bằng nhiều hình thức thực hiện thông tin truyền thông, tuyên truyền sâu rộng các quy định về xử lý hình sự liên quan đến hành vi vi phạm khai thác IUU tại Nghị quyết số 04/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao để tạo sự chuyển biến về ý thức chấp hành pháp luật, răn đe, giáo dục.

Khởi tố các trường hợp môi giới đưa tàu đi khai thác bất hợp pháp

Bộ Công an có văn bản chỉ đạo lực lượng công an địa phương thực hiện cao điểm phối hợp điều tra, khởi tố, truy tố, xét xử các trường hợp vi phạm pháp luật liên quan đến môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân đi khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; các hành vi liên quan tháo gửi, vận chuyển thiết bị giám sát hành trình; các hành vi vi phạm được quy định tại Nghị quyết số 04/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao; xử lý điểm một số vụ án để răn đe, giáo dục, hoàn thành, báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả thực hiện trong tháng 8 năm 2024.

Phó Thủ tướng cũng yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tiếp tục thực hiện tốt vai trò Cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU; thường xuyên theo dõi, đôn đốc, hướng dẫn, báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thường xuyên kiểm tra, giám sát các địa phương và lực lượng chức năng có liên quan tại địa phương triển khai các quy định chống khai thác IUU, kể cả trên biển; kịp thời tham mưu, đề xuất cấp có thẩm quyền xử lý trách nhiệm đối với các tổ chức, cá nhân không hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao theo chỉ đạo của Ban Bí thư, của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Bộ Quốc phòng tiếp tục tăng cường lực lượng, phương tiện thực hiện các đợt cao điểm tuần tra, kiểm tra, kiểm soát tại các vùng biển giáp ranh với các nước; chỉ đạo Bộ Chỉ huy Biên phòng, các đồn, trạm biên phòng tuyến biển tăng cường tần suất tuần tra, kiểm tra, kiểm soát tàu cá xuất, nhập bến, tại các cửa sông, cửa lạch, cửa biển và các đảo; đặc biệt là tại các tỉnh Tây Nam Bộ.

Xử lý kỷ luật nghiêm các lực lượng biên phòng để tàu cá vi phạm khai thác IUU xuất, nhập bến tham gia hoạt động khai thác thủy sản, các lực lượng chức năng trực thuộc có hành vi tiếp tay, dung túng cho hành vi khai thác IUU.

Đồng thời, chủ trì, phối hợp với các địa phương có tàu cá vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài và các Bộ: Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Công an, Ngoại giao xử phạt triệt để các trường hợp vi phạm đã được phát hiện từ đầu năm 2023 đến nay, hoàn thành, báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả trong tháng 9 năm 2024.

Bộ Công an chỉ đạo tăng cường lực lượng công an, công an 28 địa phương ven biển thực hiện nhiệm vụ cao điểm phối hợp với chính quyền địa phương và lực lượng biên phòng nắm chắc địa bàn, ngăn chặn, xử lý ngay từ trong bờ các tàu cá, ngư dân có ý định vi phạm khai thác bất hợp pháp IUU tại các tỉnh Tây Nam Bộ, đặc biệt tại các tỉnh trọng điểm Kiên Giang, Cà Mau.

Bộ Tư pháp khẩn trương tham mưu bổ sung thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản đối với Chi cục trưởng các Chi cục thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có chức năng quản lý nhà nước về thủy sản hoặc thực hiện chức năng, nhiệm vụ về kiểm ngư theo quy định của pháp luật; hoàn thành, báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả thực hiện trong tháng 8 năm 2024.

Siết chặt công tác quản lý hoạt động khai thác thủy sản ở địa phương

Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương ven biển tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, bố trí đủ nguồn lực, phân công rõ trách nhiệm cho các cơ quan, lực lượng chức năng tại địa phương để giải quyết dứt điểm các tồn tại, hạn chế, đảm bảo có số liệu, kết quả chứng minh cụ thể tại đợt thanh tra lần thứ 5 của EC.

Chỉ đạo khẩn trương hoàn thành việc cấp giấp phép khai thác thủy sản, đăng ký, đăng kiểm, đánh dấu tàu cá, lắp đặt thiết bị VMS, cấp Giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho tàu cá; cập nhật đầy đủ dữ liệu tàu cá vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase), hoàn thành, báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả thực hiện trong tháng 7 năm 2024.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương ven biển chỉ đạo các lực lượng chức năng theo dõi, quản lý, kiểm soát 100% đội tàu cá của địa phương và tàu cá của địa phương khác hoạt động tại địa phương; xử lý dứt điểm số lượng tàu cá "03 không" tại địa phương theo quy định.

Đồng thời, chỉ đạo các lực lượng chức năng tăng cường tần suất quản lý hoạt động tàu cá trên biển và tại cảng, nghiêm túc thực hiện các quy định pháp luật không để tàu cá vi phạm khai thác IUU ra vào cảng, xuất nhập bến, tàu cá không đủ điều kiện theo quy định tham gia hoạt động khai thác thủy sản.

Chỉ đạo các lực lượng chức năng tập trung cao điểm, quyết liệt trong công tác thực thi pháp luật, điều tra, xác minh, xử lý nghiêm các hành vi khai thác IUU, các tổ chức, cá nhân có liên quan dung túng, tiếp tay cho hành vi khai thác IUU; trong đó xử lý dứt điểm 100% các hành vi vi phạm nghiêm trọng về ngắt kết nối VMS, tháo gỡ, vận chuyển thiết bị VMS, vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài từ đầu năm 2023 đến nay, hoàn thành, báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả thực hiện trong tháng 8 năm 2024.

Tiếp tục rà soát, thực hiện nghiêm túc công tác xác nhận, chứng nhận, truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác; không để xảy ra các vụ việc vi phạm "hợp thức hóa hồ sơ" đối với các lô hàng xuất khẩu sang thị trường châu Âu.

Chủ động ban hành các cơ chế, chính sách theo thẩm quyền để siết chặt công tác quản lý hoạt động khai thác thủy sản của địa phương, chống khai thác IUU, hỗ trợ ổn định sinh kế, chuyển đổi nghề nghiệp cho ngư dân tham gia hoạt động khai thác thủy sản.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (VASEP), Hiệp hội Cá ngừ Việt Nam, doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản phải có trách nhiệm trong việc tuân thủ nghiêm túc các quy định IUU, thu mua, chế biến, xuất khẩu thủy sản khai thác phải đảm bảo truy xuất được nguồn gốc.

Hội Thủy sản Việt Nam tích cực vận động hội viên gương mẫu, thực hiện quy định chống khai thác IUU; phối hợp với cơ quan, lực lượng chức năng kịp thời phản ánh, tố giác các hành vi vi phạm khai thác IUU.

Phương Nhi