Đề xuất miễn thuế khi cắt lỗ chứng khoán sẽ kích thích dòng tiền chảy vào thị trường

Theo quy định hiện hành, thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán chịu thuế 0,1% trên giá bán mỗi lần giao dịch. Ví dụ, nếu nhà đầu tư bán chứng khoán thu về 100 triệu đồng, họ phải nộp 100.000 đồng tiền thuế, bất kể giao dịch đó lãi hay lỗ.

Trước đây, cơ quan thuế từng áp dụng phương pháp tính 20% trên thu nhập ròng (giá bán trừ giá mua và chi phí liên quan).

Tuy nhiên, trường hợp không xác định được giá vốn và chi phí liên quan, nhà đầu tư buộc phải áp dụng thuế suất 0,1% trên giá bán từng lần, ngay sau mỗi giao dịch mà không gộp chung để quyết toán cuối năm.

Trước tình trạng này, một số nhà đầu tư nhận thấy có một số bất cập khi phải đóng thuế trên giá trị giao dịch bán ra, thay vì chỉ đánh thuế trên lợi nhuận thực tế mà họ thu được.

Đặc biệt, việc áp dụng thuế cho cả những giao dịch lỗ và những khoản đầu tư dài hạn làm giảm tính công bằng trong hệ thống thuế.

Thuế thu nhập nhưng phải nộp ngay cả khi không phát sinh thu nhập

Anh Nguyễn Hồng Minh (26 tuổi) là một nhà đầu tư chứng khoán có hơn 5 năm kinh nghiệm chia sẻ, anh bắt đầu tham gia thị trường chứng khoán khi còn là sinh viên, với hy vọng có thể kiếm thêm thu nhập để trang trải học phí.

Lúc đầu, anh chỉ đầu tư vào những cổ phiếu blue-chip, rồi dần dần tham gia vào các mã chứng khoán có tiềm năng tăng trưởng cao. Tuy nhiên, sau mỗi lần bán ra cổ phiếu thì ngoài phí giao dịch tại công ty chứng khoán, lại gặp phải vấn đề thuế thu nhập cá nhân. Điều này khiến bản thân anh Minh không khỏi băn khoăn.

Nhà đầu tư quan ngại về việc nếu bán ra cổ phiếu vào thời điểm không có lợi nhuận cao cũng phải trả thuế. 

Theo anh Minh, việc áp dụng thuế thu nhập cá nhân vào giao dịch chứng khoán gây ra một số bất cập. "Có lẽ nhiều người không hiểu rõ rằng không phải mọi khoản lời từ chứng khoán đều được miễn thuế. Trong khi đó, quy định lại khá phức tạp và không dễ dàng áp dụng cho tất cả nhà đầu tư. Cụ thể, khi tôi bán cổ phiếu, ngoài mức phí từ 0,1 - 0,25% trả cho công ty chứng khoán, tôi phải trả thuế thu nhập cá nhân 0,1% trên giá trị giao dịch, dù đó là một giao dịch ngắn hạn hay dài hạn", anh Minh bộc bạch.

Điều này dẫn đến một vấn đề mà nhiều nhà đầu tư gặp phải, đó là việc không phân biệt rõ ràng giữa các loại thu nhập từ chứng khoán và các hình thức đầu tư khác.

"Với các nhà đầu tư dài hạn như tôi, đôi khi chúng tôi giữ cổ phiếu trong nhiều năm, và chỉ bán ra khi có đủ lợi nhuận. Tuy nhiên, việc bị đánh thuế ngay khi giao dịch bán ra, dù chưa chắc đã đạt được mức lợi nhuận tốt, cũng là một áp lực tài chính không nhỏ", anh Minh cho biết thêm.

Một nhà đầu tư khác, anh Lê Đức Đan tỏ ra quan ngại về việc nếu bán ra cổ phiếu vào thời điểm không có lợi nhuận cao cũng phải trả thuế.

Theo anh Đan, điều này không khuyến khích những chiến lược đầu tư dài hạn mà chỉ khiến người ta chạy theo những giao dịch ngắn hạn để kiếm lợi nhanh chóng.

Anh Đan lấy ví dụ: "Nếu tôi mua một cổ phiếu giá 10.000 đồng và bán ra với giá 12.000 đồng, tôi sẽ bị thu thuế 0,1% trên 12.000 đồng, tức là 12 đồng. Nhưng nếu tôi lỗ, ví dụ mua với giá 12.000 đồng và bán ra với giá 10.000 đồng, tôi lại không được miễn thuế. Điều này thật sự không công bằng khi là thuế thu nhập nhưng bản thân lại phải nộp ngay cả khi không phát sinh thu nhập".

 Đề xuất miễn thuế cho nhà đầu tư cắt lỗ 

Trước những vấn đề trên, Bộ Tài chính vừa có tờ trình Chính phủ đề nghị xây dựng dự án Luật thuế thu nhập cá nhân (thay thế).

Cụ thể, theo báo cáo đánh giá tác động của chính sách liên quan xây dựng Luật thuế thu nhập cá nhân (thay thế), Bộ Tài chính nhận thấy trong quá trình thực hiện thu thuế thu nhập cá nhân với chuyển nhượng chứng khoán, có ý kiến cho rằng việc thu theo tỉ lệ phần trăm trên giá bán từng lần, kể cả trường hợp cá nhân bị lỗ là chưa phù hợp.

Do đó, cần xác định phương pháp thu thuế trên thu nhập của cá nhân, nếu có lãi mới nộp thuế.

Một trong những giải pháp thực hiện chính sách được lựa chọn là việc rà soát sửa đổi, bổ sung quy định đối với thu nhập của cá nhân từ hoạt động đầu tư/chuyển nhượng chứng khoán phái sinh; sửa đổi, bổ sung quy định về thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân đối với hoạt động chuyển nhượng vốn, chuyển nhượng chứng khoán của cá nhân.

Theo đánh giá của Bộ Tài chính, chính sách thuế thu nhập cá nhân những năm qua đã phát huy vai trò là công cụ quan trọng trong việc thực hiện chính sách điều tiết, phân phối lại thu nhập, từng bước thu hẹp khoảng cách chênh lệch về thu nhập giữa các cá nhân trong xã hội.

Tuy nhiên, cơ quan này cũng cho rằng cần cải cách và xây dựng hệ thống thuế đồng bộ, khắc phục những vướng mắc và hạn chế của chính sách thuế hiện hành.

Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) dự kiến Chính phủ sẽ trình Quốc hội vào tháng 10/2025 và Quốc hội thông qua vào tháng 5/2026.

Cần linh hoạt theo hướng lãi thì đánh thuế, lỗ thì thôi

Là một trong những chuyên gia thiết kế Luật Thuế thu nhập cá nhân đầu tiên năm 2007 và có hiệu lực năm 2009, ông Nguyễn Văn Phụng - nguyên Cục trưởng Cục Quản lý thuế doanh nghiệp lớn (Bộ Tài chính) chia sẻ, ngay từ đầu Ban soạn thảo xác định thu mức 0,1% từng lần giao dịch là tạm thu thuế trên doanh thu, sau đó cuối năm sẽ quyết toán thu 20% trên lãi thực. Về sau, quy định này đã bị bỏ đi. 

Cho đến bây giờ, ông Phụng vẫn bảo lưu quan điểm là thuế thu nhập thì chỉ được đánh trên thu nhập.

"Chứng khoán là một hình thức vốn có tính chất xã hội hoá cao, trong đó nhà đầu tư phải theo quy luật thị trường là "lời ăn, lỗ chịu". Do đó thuế dành cho chứng khoán cần linh hoạt theo thị trường, theo hướng lãi thì đánh thuế, lỗ thì thôi", ông Nguyễn Văn Phụng nhận định.

Ông Nguyễn Văn Phụng - nguyên Cục trưởng Cục Quản lý thuế doanh nghiệp lớn (Bộ Tài chính).

Theo quan điểm của  ông Nguyễn Thế Minh – Giám đốc phân tích CTCP Chứng khoán Yuanta Việt Nam, các điều chỉnh về quy định mới sẽ thúc đẩy nhà đầu tư giải ngân trên thị trường chứng khoán cơ sở, thay vì giao dịch trên thị trường chứng khoán phái sinh.

Ông Minh kỳ vọng, quy định thuế mới sẽ kích thích dòng vốn chảy vào thị trường chứng khoán trong bối cảnh thị trường giao dịch ảm đạm.

"Việc càng giảm các chi phí, càng ủng hộ cho nhà đầu tư giao dịch trên thị trường chứng khoán. Hiện nay, với bối cảnh dòng tiền cứ rút khỏi thị trường chứng khoán sang các kênh đầu tư khác, đây cũng là giải pháp kích thích dòng tiền vào thị trường", ông Minh nói.

PGS.TS Đinh Trọng Thịnh - chuyên gia kinh tế đánh giá động thái xây dựng dự án Luật thuế thu nhập cá nhân (thay thế) là một tín hiệu tích cực cho thị trường. 

Tuy nhiên ông Thịnh cho rằng nếu đề xuất có lãi mới phải nộp thuế, thì công ty chứng khoán nhiều khả năng sẽ có thêm trách nhiệm bóc tách giao dịch và phải thêm nghiệp vụ quản trị rủi ro cho khâu này.

"Mặc dù việc bóc tách giao dịch không dễ dàng, nhưng chắc chắn sẽ thực hiện được. Điều này phụ thuộc vào quyết tâm của cơ quan quản lý, hiệu quả chuyển đổi số của ngành chứng khoán. Trước mắt, nếu chưa làm được ngay việc đánh thuế dựa trên thu nhập thì chúng ta có thể tạm chấp nhận phương án đánh trên doanh thu, nhưng phải tính toán lại cách thức và mức thuế suất cho hợp lý", ông Thịnh nêu.