Cần sớm ban hành hệ thống thuế cho tiêu dùng xanh

Vẫn chưa có bộ chỉ số đánh giá tín dụng xanh

Phát biểu khai Hội thảo "Tài chính xanh – giải pháp thúc đẩy nhằm hướng đến phát triển bền vững ở Việt Nam", PGS. TS Nguyễn Thanh Phương – Phó Giám đốc Học viện Ngân hàng đã nhấn mạnh: "Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với những thách thức to lớn từ biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và cạn kiệt tài nguyên, việc tìm kiếm các giải pháp tài chính xanh để hỗ trợ phát triển kinh tế bền vững trở thành một yêu cầu cấp bách và quan trọng".

Tại Việt Nam, tài chính xanh là hướng đi cần thiết trong việc triển khai chiến lược tăng trưởng xanh, phát triển bền vững, ứng phó với biến đổi khí hậu và đã đạt được những kết quả quan trọng ban đầu.

Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản chính sách định hướng phát triển tài chính xanh, tiêu biểu như: Luật Bảo vệ môi trường (năm 2020), Quyết định số 1658, ngày 1/10/2021 phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050; Quyết định số 882, ngày 22/7/2022 phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030...

Ông Hoàng Quốc Anh – Chuyên gia Tài chính xanh, Phó Tổng thư ký Hội thành viên độc lập HĐQT doanh nghiệp Việt Nam (VNIDA), CEO Investment Banking - Hiệp hội Kinh doanh Chứng khoán Việt Nam.

Về góc nhìn từ các doanh nghiệp, ông Hoàng Quốc Anh – Chuyên gia Tài chính xanh, Phó Tổng thư ký Hội thành viên độc lập HĐQT doanh nghiệp Việt Nam (VNIDA), CEO Investment Banking - Hiệp hội Kinh doanh Chứng khoán Việt Nam nhấn mạnh, ngành tài chính đã tài trợ cho các công ty có tác động tích cực với môi trường và xã hội, khuyến khích các công ty quản lý rủi ro ESG của mình; thông qua các báo cáo, sáng kiến hợp tác, phát triển công cụ tài chính và kêu gọi chính phủ hành động.

Tuy nhiên, vẫn còn một số rào cản như việc cân bằng giữa hiệu quả tài chính ngắn hạn và tác động tài chính dài hạn, thiếu sự đồng thuận về cách định nghĩa các hoạt động xanh/bền vững, khung pháp lý còn yếu, và thiếu nhu cầu từ phía người tiêu dùng.

Ông Ngô Bình Nguyên - Chuyên gia ESG lĩnh vực tài chính ngân hàng cũng cho rằng, hiện nay, các ngân hàng thương mại đang làm rất tốt trong việc triển khai các nguồn vốn tín dụng xanh.

Dù vậy vẫn còn nhiều vướng mắc và bất cập như vẫn chưa có bộ chỉ số đánh giá tín dụng xanh dẫn đến khó khăn trong định giá các dự án, đồng nghĩa với việc khó tiếp cận được với nguồn vốn xanh. Điều này cần có một giải pháp đồng bộ, cũng như sự phối hợp và hỗ trợ của nhiều cấp.

Cần xây dựng thuế xanh

Theo ông Trần Anh Quý – Trưởng phòng, Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, Ngân hàng Nhà nước, tính đến ngày 30/9/2024, đã có khoảng 50 TCTD phát sinh dư nợ tín dụng xanh với dư nợ đạt trên 665.000 tỷ đồng, tăng 7,11% so với cuối năm 2023, chiếm tỉ trọng trên 4,5% tổng dư nợ toàn nền kinh tế, tập trung chủ yếu vào các ngành năng lượng tái tạo, năng lượng sạch (chiếm hơn 43%) và nông nghiệp xanh (trên 30%).

Để phát triển tín dụng xanh hiện nay, ông Quý đề xuất một số giải pháp liên quan đến việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về tín dụng xanh, quản lý rủi ro môi trường, xã hội trong hoạt động cấp tín dụng.

Tập trung nguồn lực thúc đẩy tăng trưởng tín dụng đối với các ngành, lĩnh vực kinh tế xanh; thống kê đầy đủ tín dụng xanh trong hệ thống ngân hàng. Tăng cường hợp tác quốc tế, tạo điều kiện các TCTD huy động nguồn vốn nước ngoài để tài trợ vốn cho các dự án xanh, có lợi ích về môi trường, xã hội.

Ông Trần Anh Quý – Trưởng phòng, Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, Ngân hàng Nhà nước.

Khuyến khích TCTD trong nước đẩy mạnh thực hành ESG và công bố Báo cáo phát triển bền vững; và Tăng cường các hoạt động đào tạo, chia sẻ kinh nghiệm giữa các TCTD trong nước.

TS. Doãn Công Khánh – Nguyên Giám đốc Trung tâm Thương mại và Môi trường, Viện Nghiên cứu Thương mại nhìn nhận, xu hướng phát triển xanh đã và đang hình thành luật chơi mới về thương mại và đầu tư. Các tiêu chuẩn bền vững chỉ đã trở thành các yêu cầu phổ biến trên mọi phân khúc, mọi thị trường.

Ông Khánh cũng đã đề xuất các giải pháp cần chú trọng bao gồm đẩy nhanh quá trình xây dựng cơ chế, chính sách để huy động nguồn lực tài chính trong nước và quốc tế thông qua các công cụ tài chính xanh như trái phiếu xanh kỳ hạn dài, lãi suất thấp; tín dụng xanh; bảo hiểm xanh;

Xây dựng Thuế sinh thái hay thuế xanh đánh vào những hoạt động kinh tế có sử dụng tài nguyên thiên nhiên và có tác động tiêu cực đến môi trường.

Bộ Tài chính cần xây dựng danh mục hàng hóa thân thiện với môi trường được ưu tiên lựa chọn khi thực hiện dự án đầu tư, mua sắm công, phối hợp cùng Bộ Công Thương, Bộ Tài nguyên & Môi Trường sớm nghiên cứu xây dựng và ban hành hệ thống thuế Tiêu dùng xanh khuyến khích sản xuất, nhập khẩu, xuất khẩu các hàng hóa TTMT, phối hợp cùng Ngân hàng Nhà nước sửa đổi Cơ chế tín dụng hoặc Quỹ bảo lãnh tín dụng giúp các DN có điều kiện tiếp cận nguồn vốn để tham gia các chuỗi cung ứng hàng hóa;

Ngoài ra Luật Thuế bảo vệ môi trường sửa đổi cần đưa vào quy định nguồn thu thuế BVMT được quản lý trong chương mục riêng của ngân sách nhà nước và chỉ dành để đầu tư ngược lại cho các hoạt động BVMT. Nghiên cứu kết hợp thuế bảo vệ môi trường vào hệ thống thuế nhập khẩu.

Bên cạnh đó, Chính phủ, doanh nghiệp, và nhà đầu tư cần phải tính toán cẩn trọng lợi ích/chi phí, nguồn lực, nếu không, sẽ vô tình rơi vào các "cái bẫy" nợ nần, mất đi cơ hội phát triển.