Nồng nàn hương vị Tết nơi "thủ phủ kiệu" Bình Định

Kiệu - sản vật tết của vùng đất Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. Ảnh: Thu Dịu

Tìm em mùa kiệu Mỹ Trinh...

Những ngày tháng Chạp cuối năm, đi dọc những con đường chính qua huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định, dễ thấy những dòng xe nối nhau chất kiệu ra Bắc vào Nam. Kiệu mới nhổ, làm sạch, còn xanh màu lá, rễ bện đất... hay những cần xé kiệu nối dài trải theo suốt một những cung đường.

Về "thủ phủ" kiệu Mỹ Trinh nức tiếng của huyện nhờ chân đất pha cát trên gò thoai thoải làm nên hương vị đặc trưng không trộn lẫn vào đâu được. Chính vì thế, nhắc tết kiệu Tết, Mỹ Trinh trở thành danh xưng gắn liền với sản vật tết của một vùng quê.

Kiệu Mỹ Trinh nức tiếng ở Phù Mỹ. Ảnh: Thu Dịu

Dọc theo những con đường qua xã Mỹ Trinh, những ngày này xứ kiệu nhộn nhịp hơn cả. Người người, nhà nhà chỉ còn nghe chuyện kiệu, tay thoăn thoắt rửa kiệu, cắt kiệu, xếp kiệu; tai giỏng lên nghe biến động giá kiệu, đầu nhâm nhẩm tính lên xuống được mất theo từng buổi kiệu.

"Thương lái đặt hàng từ đầu mùa rồi, được ngày nắng đẹp, nên bà tranh thủ ra nhổ giao cho mối để họ chuyển đi các nơi. Năm nay nhà bà trồng hơn 2 sào kiệu, sản lượng không được như mọi năm do có nguyên một tháng 11 mưa dầm nhưng có giá bán khá cao bù lại một phần, 35.000 đồng/kg kiệu đó con, vậy là bà con Mỹ Trinh cũng vui lắm rồi", bà Lê Thị Thắng, thôn Trung Hội, xã Mỹ Trinh (huyện Phù Mỹ, Bình Định) nói.

Bà Lê Thị Thắng - người trồng kiệu lâu năm ở Mỹ Trinh tất bật thu hoạch kiệu kịp giao cho thương lái.

Vừa nhổ kiệu, bà Thắng tâm tình, năm nay bà con ở Mỹ Trinh trồng kiệu ít hơn, có thể do dư âm của mùa kiệu tết năm ngoái nên mọi người giảm diện tích trồng. Cây kiệu xứ này đặc biệt lắm, chân đất càng khô thì củ kiệu càng trắng, càng nồng thơm...

Gần 30 năm trồng kiệu tết, bà Thắng cho rằng, kiệu Mỹ Trinh trước đây ngon là nhờ hương vị đặc trung được tạo nên bởi thổ nhưỡng, điều kiện khi hậu nơi đây. Khoảng 10 năm trở lại đây, kiệu Mỹ Trinh khoác thêm chiếc áo mới đó là "kiệu VietGAP", tăng phẩm cấp cho cây kiệu xứ này.

Ở Mỹ Trinh, tết là mùa của kiệu thơm nồng, mùa của vạn thọ rực vàng ngõ quê, mùa của mai xuân, vàng cúc bung nở... Cây kiệu ở đây đã thành thương hiệu, đi đi vào câu ca nói về sản vật của vùng đất Phù Mỹ: "Tìm em mùa kiệu Mỹ Trinh/ Dưa lê Mỹ Thọ, cá chình Mỹ Châu".

Kiệu Mỹ Trinh có hương vị riêng nhờ được canh tác trên đất pha cát. Ảnh: Thu Dịu

Rời ruộng kiệu, bà Thắng không quên dặn dò, kiệu ngon Mỹ Trinh đã là điều không phải bàn cãi. Nhưng muốn củ kiệu muốn ngon, thì phải có sự phối hợp khéo léo của người trồng, người mua và người chế biến kiệu. Kiệu Mỹ Trinh đem về cắt bỏ lá xong đem ngâm với nước tro củi một hai buổi, đoạn vớt ra cắt bỏ rễ, xong đem phơi cho thật ráo khoảng một ngày nhé con. Nhớ, phải nhẹ nhàng cắt phần gốc rễ nhưng đừng phạm vào thân kiệu, như thế kiệu sẽ lâu hư hơn. Nói rồi, bà Thắng dúi vào tay tôi một túi kiệu tươi vừa nhổ ở ruộng, kiệu còn nức mùi đất, còn vương sương sớm... "Quà tết Mỹ Trinh cho con mang về phố", vừa nói và vừa cười hiền hòa.

Mai vàng, cúc vàng, dưa kiệu muối và bánh tét là những thứ không thiếu trên mâm cơm tết Việt ở Bình Định. Ảnh: Thu Dịu

Tôi đã nghe ai đó nói rằng, trong củ kiệu muối gom góp cả tinh tế của đất và người xứ Nẫu mùa Tết. Nếu trời đất đã tạc nên dáng kiệu thì con người với đôi bàn tay khéo léo cùng với một tâm hồn Việt yêu Tết Việt đã làm nên hồn kiệu thiết tha.

Từ Mỹ Trinh, tôi dong xe chạy qua các vùng đất như Mỹ Quang, Mỹ Lộc, Mỹ Châu, Mỹ Tài... đâu đâu cũng nghe thoảng trong gió hương kiệu nồng nàn. 

Trò chuyện với chúng tôi, ông Trần Minh Tuấn - Trưởng phòng NN&PTNT huyện Phù Mỹ cho biết, toàn huyện có hơn 700 ha diện tích kiệu. Năm nay, kiệu tết năm nay đạt giá tốt, người trồng kiệu phấn khởi.

Kiệu Phù Mỹ nâng phẩm cấp, chất lượng với mô hình canh tác VietGAP. Ảnh: Cường Nguyễn

Dẫn chúng tôi đi tới một mô hình sản xuất kiệu VietGAP ở Phù Mỹ, ông Tuấn vui vẻ nói: "Khoảng 10 năm nay, nông dân Phù Mỹ nỗ lực khẳng định tên tuổi, thương hiệu kiệu Phù Mỹ bằng cách riêng. Bà con ở đây chuyển đổi sang sản xuất kiệu hợp chuẩn VietGAP, sử dụng các phương pháp canh tác an toàn để nâng phẩm cấp, chất lượng cho củ kiệu Phù Mỹ".

Theo ông Tuấn, người trồng kiệu ở Phù Mỹ lâu nay vẫn mong muốn cây kiệu có thương hiệu riêng, chất lượng kiệu được thẩm định, đánh giá và thực chứng từ cơ quan chức năng. 

Chính vì thế, năm 2013 - sau nhiều năm nỗ lực hoàn tất các thủ tục, Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH&CN) cấp chứng nhận "Nhãn hiệu chứng nhận kiệu Phù Mỹ" cho UBND huyện Phù Mỹ làm chủ sở hữu.

Kiệu dưa ngọt Phù Mỹ. Ảnh: Thu Dịu

Không dấu được niềm tự hào với sản vật quê hương, ông Lại Văn Thơ (thôn Phước Thọ, xã Mỹ Hòa, huyện Phù Mỹ), trưởng nhóm mô hình sản xuất kiệu VietGAP ở Mỹ Hòa nói: "Kiệu là cây "đặc sản" của vùng đất Phù Mỹ. Kiệu Phù Mỹ đã là một "thương hiệu" để các thương lái lựa chọn và mua bán, chưa dừng lại ở đó, kiệu Phù Mỹ đạt chuẩn VietGAP giúp cho sản phẩm này được nâng tầm. Kiệu ngon, an toàn... nhờ đó mà cạnh tranh tốt hơn trên thị trường. Càng vui mừng hơn nữa là chính quyền địa phương đang xúc tiến xây dựng kiệu Mỹ Hòa thành sản phẩm OCOP ở đây".

Những ngày tất bật ở "thủ phủ" hoa Tết Đồng Nai

Tại vườn hoa Tết lớn nhất Đồng Nai, người nông dân tất bật từ tờ mờ sáng đến chiều tối chăm sóc hoa với hy vọng mang đến một cái Tết sung túc và ấm no.