Độc đáo Lễ tạ ơn của đồng bào dân tộc Dao Quần Chẹt ở Ba Vì

Chia sẻ về tầm quan trọng của tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên đối với người Dao, thầy cúng Triệu Tài Vi cho rằng: Chim có tổ, người có tông. Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên không chỉ là một phần quan trọng trong đời sống tâm linh mà còn là sự ghi nhớ và tôn vinh những bậc tiền nhân đã bảo vệ, che chở chúng tôi suốt một năm qua. Chính vì vậy, lễ cúng của người Dao Quần Chẹt không thể thiếu những nghi thức đặc biệt mang đậm bản sắc dân tộc, từ việc chuẩn bị lễ vật cho đến cách thức thực hiện.

Lễ vật gồm: 1 con lợn, 3 con gà, bánh dày, rượu trắng, nhang, vàng... Sau khi kiểm tra lễ vật, dân làng ổn định vị trí, thầy cúng bắt đầu nghi thức cúng với nội dung: “Con xin thỉnh Bàn Vương, Thánh thần Tản viên sơn núi tổ của nước An Nam, con thình các vị gia tiên, thần thổ công. Lời khấn không chỉ là sự mong cầu cho sự nghiệp, mà còn là lời cầu chúc cho sự hòa thuận, bình an trong gia đình, cho cuộc sống thêm phần thịnh vượng.

Trong khi các cộng đồng khác sử dụng tiền vàng mã, người Dao Quần Chẹt chọn giấy dó truyền thống để làm tiền âm. Những tệp giấy dó lớn sẽ được cắt thành xấp tiền nhỏ, dâng lên tổ tiên. Các lễ vật còn lại gồm một con lợn, ba con gà, bánh dày, rượu trắng và hương trầm - những món quà thể hiện lòng thành kính và biết ơn. 

Sau khi cầu khấn xong, thầy cúng tiếp tục rót rượu và đếm tiền giấy cho tổ tiên. Tiền âm phủ này được đóng dấu hình tròn kính cho tổ tiên cúng biếu người âm phủ và tiêu xài. Khi tung ‘cháo’ xin sấp ngửa và tổ tiên đã đồng ý nhận tiền giấy. Lúc này, sau khi hóa vàng gia chủ quét sạch rác ở mọi nơi trong nhà rồi hót mang đi bỏ. Ngôi nhà được dọn sạch sẽ thể hiện sự tôn trọng đối với những điều linh thiêng và cầu mong cho những điều không may mắn sẽ rời xa. 

Người Dao Quần Chẹt tin rằng linh hồn và thể xác có mối liên hệ chặt chẽ. Khi con người qua đời, linh hồn sẽ chuyển sang cõi âm và tiếp tục bảo vệ, phù hộ cho con cháu. Chính vì vậy, nghi lễ thờ cúng tổ tiên là cách để duy trì mối quan hệ này, mang lại sự an lành và thịnh vượng cho gia đình.

Nghi lễ tạ ơn cuối năm của đồng bào Dao quần chẹt là nét văn hóa thể hiện sự thành kính của con cháu trong dòng tộc với tổ tiên, góp phần làm giàu thêm nét văn hoá truyển thống quý giá của dân tộc Dao nói riêng và cộng đồng dân tộc các dân tộc Việt Nam nói chung.