Tác phẩm bị nghi đạo văn có vi phạm quy chế trao giải của Hội nhà văn?

Mấy ngày gần đây, giới văn chương và độc giả khá bất ngờ khi cuốn chuyên khảo Phê bình phân tâm học - Phía của những ám ảnh nghệ thuật của TS. Vũ Thị Trang bị tố đạo văn.

Theo đó, tiến sĩ Đỗ Hải Ninh cho biết, đề tài nghiên cứu khoa học của mình đã bị tác giả Vũ Thị Trang đưa vào cuốn sách Phê bình phân tâm học phía những ám ảnh nghệ thuật từ trang 199 đến trang 276. Tiến sĩ Ninh sau khi phát hiện ra việc đạo văn, chị đã gửi đơn đến Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam. Tuy nhiên, chị chưa nhận được trả lời nên chị mới lên tiếng về việc này.

Đáng chú ý là cuốn chuyên khảo Phê bình phân tâm học phía những ám ảnh nghệ thuật đã được nhận 2 giải thưởng lớn. Vào tháng 1/2022, tác phẩm này đã đạt giải Tác giả trẻ lần thứ nhất do Hội Nhà văn tổ chức. Tác phẩm đoạt giải Tác giả trẻ có nhà tài trợ, nên tiền thưởng gấp rưỡi tác phẩm chính thức hàng năm của Hội Nhà văn Việt Nam. 

Cuốn sách Phê bình phân tâm học phía của những ám ảnh nghệ thuật của Vũ Thị Trang dày 416 trang, chia làm 4 phần: Ba khuynh hướng phê bình phân tâm học gồm hai chương, Ba chiều kích không gian ám ảnh nghệ thuật trong tiểu thuyết Vũ Trọng Phụng gồm bốn chương, Ám ảnh tự do – Xung đột giữa những cái tôi trong tự truyện Việt Nam đương đại gồm hai chương và Cấu trúc tam tầng – Ba ám ảnh nghệ thuật tiêu biểu trong tiểu thuyết Việt Nam đương đại gồm ba chương.  

Tuy nhiên, dư luận đang đặt nghi vấn, có phải tác giả Vũ Thị Trang đang vi phạm quy chế trao giải thưởng của Hội nhà văn Việt Nam vì trước khi nhận giải Tác giả trẻ, chị đã được nhận giải thưởng của Hội đồng Lý luận Phê bình văn học nghệ thuật Trung ương?

Theo thể lệ của giải thưởng Tác giải trẻ của Hội Nhà văn, tác phẩm không được tham dự một cuộc thi nào khác từ trước và cho đến khi kết thúc giải thưởng. Như vậy TS. Trang có vi phạm quy chế dự thi?

Theo tìm hiểu của chúng tôi, trên website chính thức của Hội nhà văn Việt Nam xuất bản ngày 6/5/2021 ghi rất rõ Thể lệ giải thưởng Tác giả trẻ, với đối tượng là công dân Việt Nam ở trong và ngoài nước có độ tuổi từ 35 trở xuống. Với các điều kiện như:

Là tác phẩm thuộc 4 thể loại: Văn xuôi, Thơ, Lý luận phê bình, Văn học dịch đã in thành sách được xuất bản và lưu hành ở Việt Nam từ 1/10 năm trước đến 30/9 năm xét giải (căn cứ theo ngày tháng nộp lưu chiểu). Tác phẩm của một tác giả (không xét tác phẩm đồng tác giả, tuyển tập tác giả, tổng tập, các loại sách sưu tầm, biên khảo). Khi đăng ký tham dự giải, tác giả ghi rõ họ tên tác giả, bút danh (nếu có), năm sinh, nghề nghiệp, giới tính, địa chỉ liên hệ hoặc email, số điện thoại. Mỗi tác giả có thể gửi nhiều tác phẩm thuộc các thể loại khác nhau nhưng phải thống nhất họ tên hoặc bút danh.

Tác phẩm nhiều tập chỉ được xét giải khi đã xuất bản trọn bộ.

Tác phẩm tham dự giải thưởng Tác giả trẻ không được tham dự một cuộc thi nào khác từ trước và cho đến khi kết thúc giải thưởng. Chỉ xét các tập truyện, thơ, lý luận phê bình, dịch khi tỷ lệ tác phẩm đạt trên 80% chưa in trong cuốn sách khác.

Tác giả tham dự giải thưởng cam kết chịu trách nhiệm về quyền tác giả và sở hữu trí tuệ của tác phẩm.

Trong thời gian diễn ra giải thưởng. Ban tổ chức được toàn quyền sử dụng miễn phí các tác phẩm dự thi để quảng bá cho giải thưởng.

Như vậy nếu soi chiếu vào điều kiện thứ 3 của Thể lệ giải thưởng Tác giả trẻ, cuốn sách Phê bình phân tâm học phía của những ám ảnh nghệ thuật và TS. Vũ Thị Trang đang vi phạm quy chế dự thi bởi trước đó, vào ngày 22/11/2021 cuốn sách này đã nhận giải C của Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương.

Không biết TS. Trang không biết đến quy chế này, hay biết mà vẫn vẫn gửi cuốn sách của mình đi dự thi? Hay Hội nhà văn Việt Nam đã có sơ suất khi xem xét trao giải? Bởi việc trao giải thưởng của Hội đồng Lý luận Phê bình văn học nghệ thuật Trung ương được diễn ra công khai, minh bạch và được rất nhiều tờ báo đưa tin.

Chúng tôi đã liên lạc với đại diện Hội nhà văn Việt Nam nhưng chưa nhận được câu trả lời.

Trong khi đó, khi liên lạc với nhà thơ Lê Thiếu Nhơn - Uỷ viên Hội đồng Thơ của Hội Nhà văn Việt Nam (nhiệm kỳ 2020 - 2025), anh cũng là người ngồi trong Ban giám khảo của giải thưởng Tác giả trẻ lần thứ nhất thì anh cho Người Đưa Tin biết: "Nếu cuốn sách của chị Trang từng được trao tặng một giải thưởng trước khi nhận giải Tác giả trẻ lần thứ nhất thì chị ấy đã vi phạm quy chế. Nhiều khi Ban chấp hành Hội Nhà văn không để ý nên vẫn bị lọt như vậy. Nói sòng phẳng thế này, người trẻ mà viết phê bình lý luận thì cũng được ưu ái hơn,vì ít người viết lắm. Có thể, dù biết trước đó cuốn sách được tặng thưởng thì có thể cũng được bỏ qua...".

Tác phẩm đã đoạt hai giải thưởng của TS. Vũ Thị Trang.

Chia sẻ về việc này, nhà văn Chu Thơm cho hay: "Người viết, người cầm bút quan trọng nhất là sự trung thực. Hiện tại việc đạo văn vẫn đang ở vòng nghi vấn, nhưng nếu xét theo quy chế dự thi giải thưởng Tác giải trẻ thì TS. Vũ Thị Trang đang gian dối, biết mình từng nhận giải thưởng của một cuộc thi khác vì sao vẫn gửi tác phẩm đi?

Đừng nói là cô ấy không biết quy chế này, bởi bất cứ ai tham gia một cuộc thi nào đều phải tìm hiểu kỹ xem mình có phù hợp không? Thật đang tiếc cho một tác giả trẻ mà lại vướng vào những ồn ào này. Tôi cho rằng, phía Hội nhà văn Việt Nam sẽ có những động thái, giải thích về việc này".

Chúng tôi sẽ theo dõi diễn biến của sự việc để gửi đến độc giả những thông tin mới nhất.