Nhà hàng chi "hoa hồng" cho tài xế: Có làm méo mó dịch vụ du lịch?

Không "chịu chi", nhiều nhà hàng gặp khó

Trao đổi với PV, anh T. (xin dấu tên) – chủ một cửa hàng bán đồ đặc sản trên địa bàn Tp.Quy Nhơn, Bình Định thẳng thắn chia sẻ, việc chia hoa hồng hay trả tiền cảm ơn cho cho các tài xế vốn không lạ và đã có từ lâu. Tuy nhiên, mức thông thường chỉ khoảng 10%.

Theo anh T. đây là mức hài hòa giữa người bán, người mua và "người đưa đường". Bởi lẽ, chủ nhà hàng, cơ sở đặc sản sẽ cân đối được lợi nhuận, không đẩy giá thành hay giảm số lượng, chất lượng sản phẩm để đảm bảo tiền lãi.

Nhiều cơ sở kinh doanh đặc sản ở Quy Nhơn gặp khó do không đáp ứng được việc chi hoa hồng cho tài xế.

Nhưng khi các đơn vị khác cạnh tranh, phá giá mức chi hoa hồng bị đẩy lên cao (trên dưới 40% như ghi nhận thực tế của PV) khiến đây có nguy cơ trở thành "vấn nạn", kéo theo nhiều hệ lụy. Anh T. cho hay, bản thân từng được các tài xế đề cập tăng hoa hồng lên để được "ưu ái" dẫn khách tới, nhưng anh này từ chối. Bởi cửa hàng của anh T. chỉ có thể đáp ứng được khoảng 10% hoa hồng và "không tài xế nào chịu đưa khách đến"- anh T. ngán ngẩm.

Ông Nguyễn Phạm Kiên Trung - Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Du lịch tỉnh Bình Định cũng nhận định, việc các nhà hàng ăn uống, cửa hàng buôn bán có "tiền cafe" cho tài xế khi đưa khách đến không phải chuyện mới ở các điểm du lịch, gọi nôm na thì đây chính là "cò tour", "cò điểm ăn uống", "cò điểm mua sắm" trong ngành du lịch.

Các tài xế có thể coi đây là cơ hội để tăng thêm thu nhập hoặc chỉ đơn thuần là một hình thức tiếp thị miệng, giúp thúc đẩy tiêu dùng và quảng bá sản phẩm. Tuy nhiên, mặt trái của hiện tượng này cũng có thể nhìn thấy rất rõ. Vì hưởng lợi, các tài xế sẽ ưu tiên đưa khách đến những cơ sở chi hoa hồng cao mà không hẳn là những nơi có dịch vụ tốt nhất, làm giảm cơ hội được trải nghiệm du lịch chất lượng của du khách.

Tp.Quy Nhơn hiện đang là một điểm đến được nhiều du khách ưa chuộng.

Nhiều cửa hàng, nhà hàng vì phải gánh chi phí hoa hồng đã buộc phải tăng giá thành sản phẩm hoặc cắt giảm chất lượng dịch vụ, dẫn đến việc du khách phải trả mức giá cao hơn nhiều so với giá trị thực, theo kiểu "mỡ nó rán nó". Điều này không chỉ gây tổn hại đến trải nghiệm của khách, mà còn tạo ra tâm lý bị lừa dối, làm xấu hình ảnh điểm đến và ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của du lịch địa phương.

Đồng thời, hiện tượng này cũng tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh, khiến các đơn vị kinh doanh tử tế, không trả hoa hồng, gặp khó khăn trong việc thu hút khách hàng.

Lập nhóm zalo, "chi cà phê" tài xế

Trong vai tài xế taxi công nghệ, PV chúng tôi được cánh lái xe rỉ tai nhau về các nhóm zalo "chi cà phê", chỉ cần đưa khách tới sẽ được nhà hàng chi tiền mở cửa, trả công. Tham gia nhóm zalo có tên "Hoài H.2", PV dễ dàng nhận thấy có hàng loạt cuộc trao đổi, đăng ký, trả tiền hoa hồng. Hoạt động của nhóm Zalo này rất nhộn nhịp với quy trình khi tài xế đưa khách đến quán sẽ nhắn tin lên nhóm, báo biển số xe và số lượng khách đến. Đại diện của nhà hàng sẽ xác nhận, báo mã số hóa đơn và ngay khi khách thanh toán xong, người này sẽ chụp lại hóa đơn và xin số tài khoản của tài xế để chuyển hoa hồng 15%.

Nhóm zalo chi tiền cà phê, hoa hồng cho tài xế dẫn khách tới của nhà hàng Hoài H.2.

Để làm rõ "luật hoa hồng" này, PV trong vai tài xế taxi công nghệ hoạt động trên địa bàn Quy Nhơn chở khách đến nhà hàng hải sản Hoài H. trên đường Nguyễn Trung Tín vào 16h chiều 30/3.

Sau khi nhóm khách vào ổn định vị trí, PV được một nữ nhân viên khu vực quầy lễ tân nhà hàng, add điện thoại vào nhóm chát Zalo tên "Hoài H.2…" để gửi thông tin biển số xe và số khách vào trong nhóm.

Theo người này, bên nhà hàng tính ở mức 15% tổng hóa đơn. "Giờ anh nhắn số xe lên, tối bên em sẽ chụp bill gửi lên nhóm rồi sẽ nhắc anh, sau đó anh gửi số tài khoản cho bên em chi", người này hướng dẫn. Kết quả, nhóm khách có tổng bill gần 1,1 triệu đồng và PV được hưởng hoa hồng tương ứng 15%.

Các tài xế lái xe taxi điện đưa khách tới quán được chi hoa hồng dựa trên lượng khách.

Ghi nhận trong nhóm Zalo tên "Hoài H. 2", chỉ riêng nhóm taxi điện này có 55 thành viên còn nhiều nhóm khác lên đến 700 – 800 thành viên bao gồm cả chủ, quản lý, nhân viên nhà hàng và nhiều lái xe các hãng taxi, xe dịch vụ. Trong nhóm này, có nhiều tài xế các hãng đưa khách đến và báo số khách liên tục. Các nhân viên nhà hàng cũng báo nhận khách và chi hoa hồng đều đặn cho các tài xế chở khách đến.

Tài xế nhắn tin trong nhóm hỏi về việc thực hiện chia hoa hồng nếu dẫn khách tới.

Tiếp đến, trong vai là khách du lịch, PV đặt xe của một hãng xe taxi điện màu vàng (do tài xế Bùi K.Th. điều khiển) để đi thưởng thức đặc sản phố biển. Chúng tôi dò hỏi tài xế về nhà hàng Hoa H. gần cảng Quy Nhơn nổi tiếng với đồ ăn ngon, hấp dẫn, nhưng tài tài xế quả quyết, quán đó giá cao hơn nhiều so với mặt bằng, gần cảng cá nên mùi hôi và hiện tại "khách ít đến đó ăn uống".

Thay vào đó, tài xế Th. Liên tục "dùng lời có cánh" để giới thiệu khách đến nhà hàng Mộng M. trên đường Xuân Diệu, hoặc nhà hàng Hải sản Hoài H. (trên đường Nguyễn Trung Tín).

Để làm rõ việc chi hoa hồng tại đây, 18h10 cùng ngày (28/3), chúng tôi trong vai đoàn khách từ địa phương khác vào Quy Nhơn du lịch, chia thành 2 nhóm để đón xe khác nhau. Nhóm 1 đón ngẫu nhiên xe điện, nhóm 2, PV trong vai tài xế xe công nghệ để đến cùng địa điểm với nhóm 1.

Nhà hàng Kim N. trên đường Xuân Diệu được cánh tài xế xe điện đưa khách tới với những thông tin có cánh.

Lúc này, một xe điện du lịch do tài xế Tuấn A. điều khiển, đón nhóm 1 tại địa điểm trên đường An Dương Vương, phường Nguyễn Văn Cừ. Khi biết khách muốn ăn tối, tài xế liền "điều hướng" đến quán hải sản Kim N. vẫn với thông tin: "ngon, bổ, rẻ, dân địa phương bán, ăn nhiều". Khi nhân viên vừa đưa khách lên trên tầng, ở phía dưới, nhân viên khác của quán Kim N. tiếp cận tài xế xe điện và "gửi cà phê".

Tiền hoa hồng được chia trên tổng bill thanh toán của khách hàng.

Cùng thời điểm này, nhóm 2 cũng đến quán Kim Ng. để nhập bàn cùng nhóm 1. Khi khách vừa được dẫn lên tầng, PV đang cầm lái xe limousine được nhân viên hướng dẫn về việc "gửi tiền cà phê". Theo đó, "tiền cà phê" là 10% trên tổng hóa đơn dùng bữa của thực khách. Tổng hóa đơn 2,4 triệu đồng, nhưng chia cho 2 đoàn khách (đi 2 xe khác nhau) nên chia đều cho 2 tài xế (tài xế xe điện và PV). "Quán tính 10% trên bill, bàn em ăn nãy giờ có khoảng 2,4 triệu. Anh cho em 150 ngàn luôn chứ đáng ra 120 ngàn. Nãy đưa cho tài xế xe điện 120 ngàn đồng rồi", nhân viên quán ăn nói.

Cửa hàng đặc sản "mạnh tay" chi tiền mở cửa, hoa hồng

Không riêng nhà hàng, quán nhậu, tình trạng các cửa hàng đặc sản trên địa bàn Quy Nhơn cũng cạnh tranh gay gắt bằng các chiêu thức hoa hồng, tiền mở cửa với mức chi "mạnh tay" lên đến 25-20% trên tổng số tiền mua hàng của khách. Trong số đó, các cửa hàng hay được tài xế dẫn khách là Tâm Tr và Hương B. với những lời giới thiệu mặt hàng đầy đủ hơn, hiệu quả hơn và đa số khách du lịch mua hàng ở đây… Tuy nhiên, khi vào cuộc tìm hiểu, điều khiến cánh tài xế mạnh miệng quảng bá như trên bởi cơ chế chi tiền hoa hồng hấp dẫn.

Cơ sở kinh doanh đặc sản chi mạnh cho tài xế tay để hút khách.

Chiều 28/3, PV trong vai tài xế chở một nhóm khách 7 người trên xe 16 chỗ đến Siêu thị đặc sản Hương B. nằm trên đường Nguyễn Tất Thành. Khách vừa xuống xe vào cửa hàng, một nhân viên ngồi ngay ở phía trước cửa hàng vẫy PV vào lấy số điện thoại, rồi hướng dẫn: "Đoàn mình 7 khách, em "mở cửa" 50.000 đồng nha anh"- nhân viên này nói rồi tiếp tục thông tin: Thông thường, bên em "mở cửa" cho xe 16 chỗ nếu mà 10 người trở lên thì bên em gửi 130 nghìn và 25% tiền hoa hồng. Xe anh có 7 khách nên em gửi 50. 000 đồng và vẫn tính hoa hồng 25% cho anh".

Khi nhóm khách mua hàng xong, lên xe di chuyển chưa được 5 phút, điện thoại PV nhận được tin nhắn từ phía cửa hàng Hương B. về "chia hoa hồng".

Tùy theo giá trị của hóa đơn thanh toán, các tài xế được chia % tương ứng với số tiền.

Theo đó, tổng hóa đơn khách mua hàng là 1.825.000 đồng, tài xế được hưởng 25% hoa hồng, tương đương 456.000 đồng. Cộng với 50.000 đồng phí "mở cửa", tổng số tiền tài xế nhận được chiếm gần 27,7% hóa đơn khách mua hàng.

Một cửa hàng đặc sản chi tiền mở cửa cho tài xế.

20h30 cùng ngày (29/3), PV trong vai tài xế chở khách đến mua sắm tại siêu thị đặc sản Tâm Tr. trên đường 108 Xuân Diệu và được một người đàn ông tiếp cận, lấy số điện thoại, biển số xe để nhập vào một nhóm chat Zalo.

Một cơ sở kinh doanh đặc sản mà PV trực tiếp trải nghiệm.

Cứ thế, khi 2 vị khách của PV rời đi, PV nhận được tin nhắn từ siêu thị đặc sản Tâm Tr. với nội dung: "Siêu thị đặc sản Tâm Tr. Doanh thu ngày 29-3-2025 là 945x25%=236+50 tiền cửa xe. Tổng chi là 286.000 đồng. Tài xế và hướng dẫn chia đều giùm em. Nhận được tin nhắn này vui lòng cho cửa hàng xin STK để cửa hàng chuyển khoản."

Nhóm PV