Kể chuyện 100 năm Báo chí Cách mạng

Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án xây dựng Bảo tàng Báo chí Việt Nam vào tháng 8/2014, lúc đó trước mắt những người thực thi nhiệm vụ chỉ là một dòng tên trang trọng, trong tay hoàn toàn chẳng có gì ngoài lòng quyết tâm.

Không ai hình dung nổi Bảo tàng của giới báo chí rồi sẽ hình hài, nhan sắc thế nào. 3 năm triển khai Đề án, Bảo tàng chính thức ra đời và nằm trong hệ thống bảo tàng quốc gia. Và chưa đầy ba năm ra đời (8/2017- 6/2020), Bảo tàng Báo chí Việt Nam chính thức hoàn thành không gian trưng bày thường xuyên và mở cửa đón khách tham quan.

Vậy là 5 năm đã trôi qua, là 5 năm ngôi nhà ký ức của các thế hệ làm báo Việt Nam nỗ lực không ngừng để tiếp cận công chúng, sẵn sàng phục vụ mọi đối tượng khách tham quan trong và ngoài nước, với niềm tin và mong muốn cháy bỏng về một “địa chỉ đỏ” của di sản cách mạng, di sản báo chí. Là nơi “về nguồn” của các thế hệ người làm báo và công chúng báo chí, khi ngày kỷ niệm 100 năm báo chí cách mạng Việt Nam đã về gần…
Bảo tàng là hiện vật, là trưng bày, là kể chuyện
Ngày ra mắt các không gian trưng bày thường xuyên tại Bảo tàng Báo chí Việt Nam, đúng vào dịp kỷ niệm 95 năm Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2020), những người làm báo và công chúng báo chí có mặt không mấy ai biết lịch sử báo chí Việt Nam và đặc biệt là lịch sử báo chí cách mạng không chỉ đảm bảo các nội dung trưng bày chính trong Đề án đã được phê duyệt mà còn có những sáng tạo vượt lên ý tưởng ban đầu. Từ việc tổ chức thiết kế, thi công được được bổ sung thêm nhiều hạng mục tiêu biểu, được đánh giá cao như hệ thống thiết bị phục vụ nội dung trưng bày số hóa, giúp tăng cường diện trưng bày, tra cứu sâu tại chỗ…, đến hệ thống phim tư liệu về tiến trình lịch sử báo chí Việt Nam từ khi hình thành đến nay phục vụ trong từng không gian trưng bày và hàng chục bộ phim chân dung nhà báo cách mạng tiêu biểu để chiếu phục vụ khách tham quan và nghiên cứu khoa học…

Với việc áp dụng những phương pháp trưng bày truyền thống cùng các phương pháp trưng bày hiện đại, công chúng đến đây đã có cơ hội tiếp cận và sử dụng màn hình trình chiếu, màn hình tra cứu, trục quay ru-lô, bục trưng bày kim cương…; kết hợp công nghệ và trải nghiệm gắn với các loại hình báo chí: Báo in, báo nói, báo hình, báo điện tử; đồng thời được giới thiệu một cách sáng tạo và hiệu quả lịch sử báo chí 63 tỉnh thành…

Nhà báo trẻ Huỳnh Bích Phương, đại diện nhóm tác giả từng giành giải A, Giải Báo chí quốc gia của Đài Truyền hình TP Hồ Chí Minh khi ra nhận giải đã tranh thủ “về nguồn” tại Bảo tàng Báo chí Việt Nam và bày tỏ niềm vui trải nghiệm vì đã được chứng kiến những “nỗ lực gìn giữ, giới thiệu những giai đoạn hào hùng của nền báo chí cách mạng Việt Nam, lan tỏa niềm tự hào cho đội ngũ những người làm báo chân chính trên cả nước” trong các không gian trưng bày của bảo tàng.

Thay mặt các nhà báo tỉnh Hoà Bình về tham quan, Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh Hòa Bình Nguyễn Mạnh Tuấn cho biết cả đoàn “cảm thấy vô cùng xúc động, tự hào về lịch sử, truyền thống báo chí cách mạng Việt Nam. Từ đó tăng thêm sức mạnh, được truyền thêm cảm hứng mạnh mẽ để chúng tôi tiếp tục hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ công tác báo chí tại địa phương, đơn vị”.

“Bảo tàng độc đáo với các câu chuyện được kể một cách hiệu quả và cuốn hút”, đó là nhận xét của con trai nhà báo nổi tiếng Wilfred Burchett, họa sĩ George Burchett, sau khi tham quan Bảo tàng Báo chí Việt Nam và dừng lại ngắm các tư liệu, hiện vật của cha mình trên vách và tủ trưng bày. Ông cho biết gia đình ông vô cùng “tự hào về đóng góp của cha, ông mình đối với cuộc chiến đấu quả cảm của nhân dân Việt Nam”. Theo ông, những trưng bày ở đây đã làm nổi bật được cuộc đấu tranh anh dũng vì độc lập, thống nhất và tự do của Việt Nam thông qua những chuyện kể sinh động về nghề báo. 

Ngài Hynek Kmoníček, Đại sứ Cộng hòa Séc tại Việt Nam khi đến đây đã bày tỏ rằng “Bảo tàng Báo chí Việt Nam là điểm đến thú vị, trưng bày đa dạng và cung cấp thông tin hấp dẫn về lịch sử đất nước, con người và lịch sử báo chí Việt Nam”. Ông nhấn mạnh thêm, rằng đây là một bảo tàng mới, ra đời chưa lâu nhưng đã “là địa chỉ rất đáng xem đối với khách tham quan trong nước và quốc tế”, nhất là những bài trí hiện đại và ấn tượng của Bảo tàng Báo chí Việt Nam.

Bà Hanneke Leliveld, vị khách đến từ Hà Lan phát biểu: “Ít có nơi nào trên thế giới có được bảo tàng riêng về báo chí như vậy” và bày tỏ: “Chúng tôi thực sự thích Bảo tàng Báo chí Việt Nam. Các không gian trưng bày rất thú vị với nội dung phong phú”.

Ngạc nhiên và thích thú với nội dung và cách thức trưng bày tại Bảo tàng, trong chuyến công tác Việt Nam của đoàn đại biểu các nhà báo Indonesia, ông Sihono HT, Giám đốc báo chí Pancasila, Hội Nhà báo Indonesia - Trưởng đoàn, nói:

“Đây là địa chỉ rất hấp dẫn và là mô hình bảo tàng chuyên ngành báo chí thú vị mà tôi nghĩ các du khách quốc tế nên ghé thăm khi đến Việt Nam. Lịch sử báo chí gắn và lịch sử đất nước Việt Nam với sự chung lòng đoàn kết và chiến đấu suốt chiều dài kháng chiến trước đây và xây dựng đất nước ngày nay đã được thể hiện được rõ nét”. Ông còn nói những gì ông nhìn thấy ở đây sẽ giúp ích cho ông và đoàn rất nhiều khi “triển khai việc xây dựng Bảo tàng Báo chí Indonesia”.

Đó chỉ là một số trong nhiều ý kiến, ghi nhận được phát biểu và ghi chép lại từ cuốn sổ cảm tưởng màu đỏ được đặt trang trọng nơi đây. 

Nhưng câu chuyện trưng bày đó, thực chất phải được bắt đầu bằng câu chuyện sưu tầm hiện vật mà những người làm bảo tàng ở đây luôn coi đó không chỉ là bài học đầu tiên mà còn là bài học thường xuyên khi lịch sử báo chí nước nhà vốn trước đó chỉ được hình dung thông qua những cuốn giáo trình khô cứng hay những trang tài liệu ít ỏi để lại. 

35.000 tài liệu, hiện vật được sưu tầm, bảo quản, phân loại trong suốt 11 năm qua, trong đó trên 700 hiện vật, tài liệu độc đáo, quý hiếm, 95% là bản gốc gắn liền với những sự kiện quan trọng, những câu chuyện độc đáo, đặc sắc của lịch sử báo chí Việt Nam đã được tuyển chọn, thẩm duyệt phục vụ trưng bày và giới thiệu rộng rãi trong các không gian trưng bày của bảo tàng, kịp thời được toả sáng trước công chúng hôm nay một cách tự hào.
Hành trình đến với Lễ kỷ niệm 100 năm báo chí cách mạng Việt Nam
Năm 2024, đúng 99 năm lịch sử Báo chí cách mạng, bảo tàng đã nỗ lực và sáng tạo xây dựng ý tưởng, sáng tạo và tổ chức nhiều hoạt động có ý nghĩa nhằm phát huy tối đa giá trị di sản báo chí các thời kỳ. Hội Báo Toàn quốc 2024 tại TP Hồ Chí Minh đã ưu tiên dành một vị trí để giới thiệu với công chúng phía Nam trưng bày chuyên đề của bảo tàng mang tên “Báo chí cách mạng Việt Nam 1925 - 2024: 99 câu chuyện nghề báo”. Từ trưng bày đó, bản thảo “100 chuyện nghề” của báo chí cách mạng Việt Nam đã được Nhà Xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật đón nhận và dự kiến cuốn sách cùng tên sẽ ra mắt đúng vào trung tuần tháng 6 này…

Trường Dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng - cơ sở đào tạo báo chí đầu tiên của lịch sử cách mạng nước ta, đã được Bảo tàng Báo chí Việt Nam với vai trò chủ đầu tư, tái dựng và khánh thành vào mùa thu năm 2024 như một công trình đặc biệt mở đầu chuỗi hoạt động hướng tới 100 năm, hiện được biết là một trong những địa chỉ thu hút khách nhiều nhất tại vùng đất di sản chiến khu xưa…

Làm bảo tàng không chỉ hướng tới người già, những công chúng có tuổi ưa chiêm nghiệm, ưa hoài cổ, mà một trong những vị khách quan trọng luôn được quan tâm đón tiếp là những bạn trẻ, những sinh viên đang ngồi trên ghế giảng đường.

Vì vậy, không thể không nhắc tới “hợp tác chiến lược” của Bảo tàng Báo chí ngay từ thời điểm ra đời với các cơ sở đào tạo truyền thông, báo chí trong công tác nghiên cứu, giảng dạy, học tập, để thực sự biến nơi đây thành “giảng đường thứ 2”. Một hướng đi tạo sự chủ động cho các bên về lâu dài và có ý nghĩa sâu sắc, đã thu được những hiệu quả trực tiếp cho hoạt động quảng bá, giáo dục truyền thống sâu rộng, là điểm học tập ngoại khóa bổ ích của các sinh viên trẻ của hàng chục trường đại học trên địa bàn.

Nông Mỹ Phương Thảo, sinh viên ngành Quản trị thương hiệu, Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật, Đại học Quốc gia Hà Nội chia sẻ rằng chuyến tham quan đã giúp các sinh viên “có cơ hội được nhìn tận mắt, nghe tận tai những câu chuyện lịch sử bổ ích và quá trình hình thành, phát triển của báo chí Việt Nam” và “tin chắc rằng đây là cơ hội học tập quý giá với em và các bạn khi đến với một nơi nhiều ý nghĩa, lưu giữ những giá trị báo chí thật đáng trân trọng như Bảo tàng Báo chí Việt Nam!”.

Với quan niệm “100 năm chỉ có một lần”, càng tự hào về truyền thống, di sản báo chí cách mạng để lại, càng mong muốn có nhiều cơ hội tốt nhất để giới thiệu, quảng bá, tôn vinh những thành tựu các thế hệ làm báo cách mạng để lại trong suốt một thế kỷ qua, để có thể kể thêm những câu chuyện hấp dẫn và sống động hơn, bắc thêm những nhịp cầu trở về với lịch sử hào hùng của nghề báo, từ đó giúp người làm báo và công chúng hôm nay xích lại gần nhau hơn…

Những gì làm được trong 11 năm xây dựng bảo tàng, trong 5 năm mở cửa đón khách tham quan và phục vụ các nhu cầu “về nguồn”, về với lịch sử báo chí dẫu còn là những kết quả khiêm tốn nhưng đã giúp các cán bộ Bảo tàng Báo chí Việt Nam tự tin hơn trong việc thực hiện nhiệm vụ của mình, khi ngày kỷ niệm 100 năm Báo chí cách mạng đã cận kề…