Phát triển nhiên liệu sinh học thời kỳ mới, hướng tới tương lai năng lượng bền vững
(Chinhphu.vn) - Nhiên liệu sinh học được coi là giải pháp chiến lược, không chỉ giúp giảm phát thải khí nhà kính mà còn gia tăng giá trị cho nông nghiệp, thúc đẩy ngành công nghiệp mới và mở ra cơ hội phát triển kinh tế xanh.
Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên phát biểu tại hội thảo
Đây là nội dung chính của Hội thảo "Phát triển nhiên liệu sinh học trong thời kỳ mới - Những nhiệm vụ trọng tâm để kiến tạo tương lai nhiên liệu bền vững cho Việt Nam" do Bộ Công Thương tổ chức sáng 27/8.
Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên, chuyển đổi năng lượng theo hướng xanh hóa để ứng phó với biến đổi khí hậu, giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và bảo đảm an ninh năng lượng là xu thế tất yếu. Trong bối cảnh đó, nhiên liệu sinh học được coi là giải pháp chiến lược, không chỉ giúp giảm phát thải khí nhà kính mà còn gia tăng giá trị cho nông nghiệp, thúc đẩy ngành công nghiệp mới và mở ra cơ hội phát triển kinh tế xanh. Việt Nam có nhiều tiềm năng để tham gia xu thế này nhờ lợi thế về nguồn nguyên liệu sẵn có, đồng thời đã xác định rõ định hướng phát triển nhiên liệu sinh học trong Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia, gắn với mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050 theo tinh thần Nghị quyết 55 của Bộ Chính trị.
Cũng theo Bộ trưởng, thực tế, xăng sinh học E10 đã bắt đầu được cung cấp thí điểm tại Hà Nội, TPHCM, Hải Phòng và nhận được sự chuẩn bị hạ tầng từ các doanh nghiệp đầu mối như Petrolimex, PVOIL, Sài Gòn Petro. Dự kiến, từ ngày 1/1/2026, E10 sẽ được cung ứng đồng bộ trên phạm vi cả nước.
Tuy nhiên, Bộ trưởng nhìn nhận con đường phát triển nhiên liệu sinh học còn đối diện nhiều thách thức. Năng lực sản xuất trong nước hiện mới đáp ứng khoảng 40% nhu cầu, phần còn lại vẫn phải nhập khẩu. Tâm lý e ngại của người tiêu dùng, nhất là với xe đời mới, cộng với mức chênh lệch giá giữa E5 và RON95 chưa đủ hấp dẫn đã khiến thị phần nhiên liệu sinh học suy giảm. Đến năm 2024, E5 chỉ chiếm khoảng 21% thị trường; tại nhiều địa phương lớn, tỉ lệ này xuống dưới 20%.
Bộ Công Thương xác định, từ năm 2026, Việt Nam sẽ bắt buộc áp dụng xăng E10 trên toàn quốc, ngoại trừ một số lĩnh vực đặc thù như quốc phòng, an ninh hay hàng không
Những nút thắt cần tháo gỡ
Theo TS. Đào Duy Anh, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương), những khó khăn hiện nay không chỉ đến từ tâm lý tiêu dùng mà còn bắt nguồn từ hạn chế trong hạ tầng phân phối và việc một số doanh nghiệp tư nhân chưa chấp hành quy định bắt buộc kinh doanh E5. Các nhà máy ethanol trong nước cũng gặp nhiều trở ngại khi trong tổng số 7 dự án chỉ còn 2 nhà máy hoạt động với khoảng 50% công suất, khiến khả năng chủ động nguồn cung bị hạn chế.
Ngoài ra, công tác truyền thông chưa đủ mạnh để tạo niềm tin rộng rãi trong cộng đồng, trong khi các cơ chế tài chính, thuế, tín dụng cho lĩnh vực này vẫn còn nhiều vướng mắc, chưa tạo ra động lực thực sự để thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng.
Trong bối cảnh đó, Bộ Công Thương đã xác định rõ lộ trình mới. Từ năm 2026, Việt Nam sẽ bắt buộc áp dụng xăng E10 trên toàn quốc, ngoại trừ một số lĩnh vực đặc thù như quốc phòng, an ninh hay hàng không. Sau năm 2030, Bộ sẽ nghiên cứu nâng tỷ lệ phối trộn lên E15 hoặc E20 tùy điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, năng lực sản xuất và an ninh năng lượng.
Để triển khai, Bộ giao Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công làm đầu mối hướng dẫn phối trộn, sửa đổi quy chuẩn kỹ thuật, đồng thời thúc đẩy nghiên cứu thế hệ nhiên liệu sinh học mới và tăng cường hợp tác quốc tế. Cục Quản lý thị trường trong nước sẽ xây dựng chính sách giá, thuế, phí, kiểm tra và giám sát phân phối; UBND các tỉnh, thành phố chịu trách nhiệm phát triển vùng nguyên liệu và hạ tầng sản xuất, phân phối tại địa phương; trong khi doanh nghiệp phải chủ động khởi động lại các dự án ethanol, đảm bảo tuân thủ tỉ lệ phối trộn theo quy định và chịu chế tài nếu vi phạm.
Cơ hội kép cho năng lượng xanh và nông nghiệp
Ông Đỗ Văn Tuấn, Chủ tịch Hiệp hội Nhiên liệu sinh học Việt Nam, cho biết hiện cả nước có 6 nhà máy ethanol với công suất thiết kế lớn, song sản lượng thực tế chỉ đạt 40-60%. Nhu cầu ethanol sẽ tăng nhanh khi chương trình E10 triển khai toàn quốc, buộc các doanh nghiệp vừa phải nâng cao năng lực sản xuất trong nước, vừa tính tới phương án nhập khẩu để tránh đứt gãy nguồn cung. Theo ông, hạ tầng phân phối hiện có đã đủ điều kiện để triển khai E10, chỉ cần điều chỉnh nhỏ ở khâu kỹ thuật. Giá ethanol trong nhiều năm qua cũng thấp hơn xăng khoáng, nhờ đó E10 có thể góp phần ổn định giá bán lẻ, hỗ trợ kiểm soát lạm phát.
Không chỉ mang lại lợi ích về môi trường, nhiên liệu sinh học còn tạo cơ hội cho nông nghiệp Việt Nam. Với hơn 500.000 ha sắn, sản lượng trên 10 triệu tấn/năm, ngành ethanol sẽ tạo đầu ra ổn định, giảm phụ thuộc vào xuất khẩu tiểu ngạch, giúp nông dân yên tâm sản xuất. Các nhà máy ethanol cũng đang cải tiến công nghệ để tận dụng phụ phẩm như CO₂ lỏng, dầu fusel, DDGS phục vụ chăn nuôi, qua đó giảm chi phí và tăng sức cạnh tranh. Theo ông Tuấn, ethanol nội địa hoàn toàn có khả năng cạnh tranh với nhập khẩu và chỉ phải nhập bổ sung khi sản xuất trong nước chưa đáp ứng đủ nhu cầu.
Anh Thơ
Link nội dung: https://dulichgiaitri.vn/phat-trien-nhien-lieu-sinh-hoc-thoi-ky-moi-huong-toi-tuong-lai-nang-luong-ben-vung-a229249.html