Bỏ độc quyền vàng miếng, ai sẵn sàng tham gia "cuộc chơi"?

Chính phủ vừa qua đã ban hành Nghị định Nghị định số 232/2025 sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 3 của Nghị định số 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng.

Nghị định 232 đã bổ sung nội dung về điều kiện cấp Giấy phép sản xuất vàng miếng. Theo đó, ngân hàng và doanh nghiệp được cấp phép sản xuất vàng miếng phải có vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỷ đồng trở lên, ngân hàng cần có vốn từ 50.000 tỷ đồng trở lên. Các đơn vị này phải trong danh sách đang được NHNN cấp giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng.

Ngoài ra các doanh nghiệp và ngân hàng cần phải có quy định nội bộ quy định về sản xuất vàng miếng bao gồm những nội dung cơ bản như quy trình nhập nguyên liệu; quy trình sản xuất vàng miếng; quy trình giám sát sản xuất; quy trình kiểm soát chất lượng sản phẩm.

Cánh cửa mở rộng cho các "ông lớn" nghìn tỷ

Cho đến nay, cả nước mới có 38 doanh nghiệp và ngân hàng được cấp phép kinh doanh mua bán vàng miếng, song nếu xét theo tiêu chí vốn điều lệ mới, chỉ một số ít đơn vị có quy mô từ 1.000 tỷ đồng trở lên mới đủ điều kiện tham gia, trong khi phần lớn còn lại sẽ đứng ngoài cuộc chơi.

Nổi bật ở khối doanh nghiệp là Công ty TNHH MTV Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC), Công ty CP Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ) và Tập đoàn Vàng bạc đá quý DOJI.

Cụ thể, theo giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp của SJC, công ty hiện đang có vốn điều lệ gần 1.618 tỷ đồng. Công ty thuộc sở hữu 100% vốn Nhà nước và trực thuộc UBND Tp.HCM.

Về phía PNJ, vốn điều lệ hiện tại của công ty đang ở mức hơn 3.380 tỷ đồng. Trong năm nay, doanh nghiệp này cũng dự kiến chào bán hơn 3,2 triệu cổ phiếu ESOP cho cán bộ nhân viên công ty, tương đương tỉ lệ 0,96% tổng số lượng cổ phiếu đang lưu hành. Giá phát hành là 20.000 đồng/cổ phiếu.

Nếu phát hành thành công, PNJ dự kiến thu về gần 65 tỷ đồng từ đợt phát hành cổ phiếu ESOP lần này và nâng vốn điều lệ từ hơn 3.380,7 tỷ đồng lên gần 3.413,2 tỷ đồng.

Tại bản công bố thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp mới nhất, tại thời điểm cuối tháng 12/2024, Tập đoàn Vàng bạc đá quý DOJI đã tăng vốn điều lệ từ 4.500 tỷ đồng lên 5.200 tỷ đồng, 100% đến từ nguồn vốn tư nhân. Cơ cấu cổ đông góp vốn cụ thể không được công bố.

Trong khi đó, nhiều thương hiệu vàng bạc lâu đời và có tiếng tại Hà Nội và TP.HCM như Bảo Tín Minh Châu, Phú Quý hay Mi Hồng lại chưa đáp ứng được tiêu chí về vốn điều lệ mà Nghị định mới đặt ra. Điều này cho thấy khoảng cách khá lớn giữa nhóm doanh nghiệp dẫn đầu thị trường và các đơn vị tư nhân quy mô nhỏ hơn.

Cụ thể, theo Cổng thông tin quốc gia về đăng ký kinh doanh, tính đến tháng 6/2025, Công ty TNHH Bảo Tín Minh Châu có vốn điều lệ 400 tỷ đồng. cổ đông góp vốn bao gồm ông Vũ Minh Châu, với 390 tỷ đồng (97,54%), trong khi ông Vũ Phương Nam nắm giữ 2,46% vốn còn lại.

Danh sách cổ đông góp vốn của Bảo Tín Minh Châu.

So với Bảo Tín Minh Châu, quy mô vốn của CTCP Đầu tư vàng Phú Quý thậm chí còn khiêm tốn hơn, hiện dừng ở mức 250 tỷ đồng. Đây là con số thấp hơn nhiều so với ngưỡng tối thiểu 1.000 tỷ đồng theo quy định mới, khiến doanh nghiệp này khó có cơ hội tham gia sản xuất vàng miếng.

Tại Tp.HCM, Công ty TNHH Mi Hồng – một thương hiệu vàng lâu năm trên thị trường cũng chưa đạt chuẩn khi vốn điều lệ mới ở mức 350 tỷ đồng (tính đến tháng 8/2025). Trong đó, ông Nguyễn Tu Mi - Tổng Giám đốc, góp gần 181 tỷ đồng, còn bà Phạm Thị Hồng góp 169 tỷ đồng.

Ngân hàng nhập cuộc thị trường vàng miếng

Ở nhóm ngân hàng, 4 "ông lớn" quốc doanh gồm Vietcombank, BIDV, VietinBank và Agribank đều vượt xa mức vốn điều lệ tối thiểu với quy mô lần lượt 83.557 tỷ đồng, 70.450 tỷ đồng, 53.700 tỷ đồng và 51.638 tỷ đồng.

Trong khối tư nhân, các ngân hàng VPBank, Techcombank, MB và ACB cũng đáp ứng tiêu chí khi có vốn điều lệ trong khoảng 51.000 – 70.000 tỷ đồng.

Thực tế, từ giữa năm 2024, khi Ngân hàng Nhà nước triển khai bán vàng trực tiếp cho người dân thông qua 4 ngân hàng quốc doanh, hoạt động này đã nhanh chóng mang lại nguồn thu rõ rệt.

Năm 2024, Vietcombank ghi nhận gần 48 tỷ đồng từ giao dịch vàng, trong khi BIDV đạt hơn 46,7 tỷ đồng và Agribank thu 51,7 tỷ đồng. Tại VietinBank, mảng vàng đóng góp tới 861 tỷ đồng vào lãi từ hoạt động kinh doanh vàng và ngoại hối của ngân hàng.

Song song với hoạt động trực tiếp, nhiều ngân hàng đã chủ động xây dựng công ty con chuyên kinh doanh vàng bạc, đá quý. Chẳng hạn, VietinBank sở hữu 100% vốn tại Công ty TNHH MTV Vàng bạc đá quý VietinBank (VietinBank Gold), thành lập từ tháng 11/2010 và được hạch toán trên báo cáo tài chính hợp nhất.

Sacombank cũng có công ty con trong lĩnh vực này là Sacombank-SBJ, thành lập từ năm 2008 với vốn điều lệ 200 tỷ đồng, do ngân hàng nắm toàn bộ vốn.

Bỏ độc quyền vàng miếng, giá vàng SJC liệu có hạ nhiệt ngay?

27/08/2025 11:07

Chính thức xóa bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng

26/08/2025 16:52

Ngoài ra, vẫn có những ngân hàng không trực tiếp ghi nhận công ty con trong báo cáo tài chính nhưng lại gắn bó mật thiết với các "ông lớn" ngành vàng.

Điển hình như Ngân hàng TMCP Tiên Phong (TPBank), nơi CTCP Tập đoàn Vàng bạc đá quý DOJI hiện là cổ đông lớn nắm giữ hơn 5,9% cổ phần. Đồng thời, ông Đỗ Minh Phú – Chủ tịch HĐQT TPBank cũng là Chủ tịch Hội đồng sáng lập của DOJI.

Có thể thấy, việc bổ sung điều kiện về vốn điều lệ trong Nghị định 232/2025 sẽ là bước sàng lọc quan trọng đối với thị trường vàng miếng.

Những doanh nghiệp và ngân hàng có nền tảng tài chính mạnh sẽ có cơ hội mở rộng hoạt động, trong khi các thương hiệu truyền thống quy mô nhỏ sẽ phải đối mặt với thách thức lớn nếu muốn duy trì vị thế. Điều này không chỉ tạo ra cuộc chơi minh bạch, an toàn hơn mà còn cho thấy định hướng của cơ quan quản lý trong việc tái cấu trúc thị trường vàng theo hướng tập trung và chuyên nghiệp.