Ba bài học khi áp dụng tài chính xanh ở Việt Nam

Phát triển thị trường tài chính xanh là con đường tất yếu

Sáng 5/9, phát biểu tại Hội nghị quốc tế "Khai mở thị trường vốn xanh quốc tế – Thúc đẩy phát triển bền vững và tài chính toàn diện tại Việt Nam", ông Trần Khải Hoàn – Thành viên HĐQT, Quyền Tổng Giám đốc Nam A Bank cho biết, trên bình diện toàn cầu, tài chính xanh, tài chính toàn diện đã khẳng định vai trò động lực trong phát triển bền vững.

Điều này thể hiện qua thỏa thuận Paris và các mục tiêu phát triển bền vững. Bên cạnh đó, tài chính toàn diện đang mở ra cơ hội để mọi thành phần kinh tế, đặc biệt là Khu vực kinh tế tư nhân dễ dàng tiếp cận nguồn vốn, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Thời gian qua, Việt Nam đã thể hiện mạnh mẽ cam kết đạt mục tiêu Net Zero vào năm 2050 song song với chiến lược thúc đẩy tài chính toàn diện và phát triển kinh tế tư nhân.

Ông Trần Khải Hoàn – Thành viên HĐQT, Quyền Tổng Giám đốc Nam A Bank phát biểu tại Hội nghị.

Đây vừa là thách thức vừa là cơ hội để nước ta trở thành điểm đến hấp dẫn cho dòng vốn xanh toàn cầu cũng như khẳng định nhu cầu cấp thiết về một hệ sinh thái tài chính toàn diện với khu vực kinh tế tư nhân giữ vai trò chủ lực.

Theo lãnh đạo Nam A Bank, phát triển bền vững là một hành trình dài vừa là thách thức vừa là cơ hội. Dù vậy, không một quốc gia hay tổ chức nào có thể đi một mình mà cần hợp tác, liên kết và đồng hành để biến khát vọng thành hành động, biến cam kết thành kết quả cụ thể.

Đồng quan điểm với ông Hoàn, ông Nguyễn Quốc Hùng – Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam khẳng định, phát triển thị trường tài chính xanh là con đường tất yếu, đòi hỏi sự chung tay của toàn hệ thống ngân hàng và cộng đồng doanh nghiệp.

Tuy nhiên, ông Hùng chỉ ra, thị trường tài chính xanh Việt Nam vẫn đối mặt nhiều rào cản. Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới, để đạt mục tiêu Net Zero 2050, Việt Nam cần khoản đầu tư khoảng 6,8% GDP mỗi năm, tương đương 368 tỷ USD cho đến năm 2040.

Nhu cầu vốn khổng lồ này buộc phải có các cơ chế huy động từ cả khu vực công và tư nhân, trong đó khuyến khích dòng vốn tư nhân tham gia vào các lĩnh vực kinh tế xanh là yếu tố then chốt.

Ông Nguyễn Quốc Hùng – Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam phát biểu tại Hội nghị.

Bên cạnh đó, từ năm 2017 đến nay, tín dụng xanh và trái phiếu xanh đã tăng trưởng bình quân trên 20%/năm, cao hơn mức chung của tín dụng toàn nền kinh tế. Tuy nhiên, tỉ trọng dư nợ xanh hiện mới chiếm chưa đến 4,5% tổng dư nợ. Trong 5 năm qua, chỉ có khoảng 1,16 tỷ USD trái phiếu xanh được phát hành, con số rất khiêm tốn so với nhu cầu vốn 20 tỷ USD/năm để thực hiện các dự án chuyển đổi xanh.

Tính đến cuối tháng 6/2025, đã có 63 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng xanh với tổng quy mô trên 736.000 tỷ đồng, chiếm 4,3% tổng dư nợ toàn hệ thống, tập trung chủ yếu vào năng lượng tái tạo (39%) và nông nghiệp xanh (26%). Đối với thị trường trái phiếu xanh, quy mô dư nợ tính đến giữa tháng 4/2025 đạt hơn 30.000 tỷ đồng, chỉ chiếm 2% thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Một thách thức khác được ông Hùng chỉ ra là hạ tầng dữ liệu. Trong bối cảnh nền kinh tế số, dữ liệu được coi là "nguồn tài nguyên mới, một loại tài sản chiến lược". Nếu thiếu minh bạch dữ liệu, thị trường khó có thể thu hút được vốn quốc tế cũng như triển khai chuẩn mực quản trị ESG.

Không nên máy móc khi áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế

Để hiện thực hóa mục tiêu phát triển tài chính xanh, không chỉ cần khung chính sách ở tầm vĩ mô mà còn đòi hỏi giải pháp cụ thể từ phía ngân hàng thương mại và hạ tầng tài chính quốc gia.

Ở góc độ ngân hàng thương mại, ông Võ Hoàng Hải – Phó Tổng Giám đốc Nam A Bank cho biết tài chính xanh khác biệt so với tín dụng truyền thống vì đòi hỏi quy trình lựa chọn dự án, đánh giá rủi ro minh bạch và tiêu chuẩn khắt khe. Từ thực tiễn, Nam A Bank đã rút ra ba bài học.

Thứ nhất, việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế không nên máy móc mà cần có sự điều chỉnh linh hoạt cho phù hợp với bối cảnh, thực tiễn sản xuất tại Việt Nam.

Ông Võ Hoàng Hải – Phó Tổng Giám đốc Nam A Bank chia sẻ tại phiên thảo luận.

Thứ hai, nguồn nhân lực là yếu tố cốt lõi, cần phải được đầu tư mạnh để có đội ngũ chuyên môn sâu, đủ khả năng triển khai dự án xanh. Thứ ba, muốn tối ưu hóa nguồn vốn xanh, cần nâng cao nhận thức của khách hàng.

Khách hàng cũng cần thay đổi tư duy, hiểu rằng chuyển đổi xanh là hành trình dài hạn, không thể trông chờ hiệu quả tức thì, không thể "hôm nay làm – ngày mai có kết quả".

"Khi thu hút được nguồn vốn xanh, ngân hàng không chỉ cấp vốn mà còn đóng vai trò cầu nối, giúp khách hàng tiếp cận vốn quốc tế, cung cấp hỗ trợ kỹ thuật và đồng hành trong quá trình tái cấu trúc theo hướng bền vững", ông Hải chia sẻ.

PGS.TS Nguyễn Hữu Huân – Thành viên Tổ tư vấn thành lập Trung tâm Tài chính Quốc tế Tp.HCM thì nhấn mạnh vai trò của một trung tâm tài chính quốc tế (IFC) trong thu hút vốn xanh.

Khi IFC ra đời, đây sẽ trở thành một đầu mối kết nối để các quỹ đầu tư, đặc biệt là quỹ tài chính xanh, biết đến Việt Nam. Chúng ta sẽ có một danh mục đầu tư rõ ràng, giúp các quỹ không mất quá nhiều thời gian tìm kiếm.

Vị chuyên gia nhìn nhận, khi thị trường hình thành và khung pháp lý được thiết lập, tính minh bạch sẽ được nâng cao. Đây chính là yếu tố quan trọng để các quỹ đầu tư yên tâm giải ngân mạnh mẽ hơn.