Thúc đẩy nguồn gỗ minh bạch cho thị trường

Ông Trần Quang Bảo,Cục trưởng Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm: "DN Việt Nam phải chủ động xây dựng hệ thống chứng minh nguồn gốc gỗ hợp pháp" - Ảnh: VGP/Đỗ Hương

Minh bạch nguồn gốc gỗ – yêu cầu bắt buộc từ thị trường quốc tế

Trong hai ngày 11–12/9/2025 tại TPHCM, Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp cùng Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức (GIZ) tổ chức Diễn đàn “Đảm bảo nguyên liệu gỗ hợp pháp hướng tới phát triển lâm nghiệp bền vững tại Việt Nam”.

Tại diễn đàn, các chuyên gia khẳng định: Việc truy xuất nguồn gốc và hợp pháp gỗ không chỉ là yêu cầu của thị trường mà còn là yếu tố sống còn để ngành gỗ Việt Nam duy trì và mở rộng thị phần.

Sự kiện phản ánh sự sẵn sàng ngày càng cao của Việt Nam đối với việc cấp phép FLEGT, đồng thời đáp ứng yêu cầu mới từ quốc tế, đặc biệt là Quy định chống mất rừng và suy thoái rừng (EUDR) của Liên minh Châu Âu. Truy xuất nguồn gốc cho từng sản phẩm gỗ, từ bàn ghế đến giấy, là chìa khóa để ngăn chặn suy thoái rừng, bảo vệ môi trường và khẳng định uy tín của Việt Nam, một trong những trung tâm chế biến gỗ lớn của thế giới.

Các thị trường lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản đang áp dụng các đạo luật nghiêm ngặt, điển hình là Đạo luật Lacey (Mỹ) và Quy định chống mất rừng EUDR (EU). Điều này buộc doanh nghiệp Việt Nam phải chủ động xây dựng hệ thống chứng minh nguồn gốc gỗ hợp pháp, minh bạch và truy xuất được trong toàn bộ chuỗi cung ứng.

Cục trưởng Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm Trần Quang Bảo nhấn mạnh, ngành gỗ đặt mục tiêu đến năm 2030: Xuất khẩu đạt 23–25 tỷ USD, thị trường nội địa khoảng 5 tỷ USD, nguồn nguyên liệu gỗ trong nước đáp ứng trên 80% nhu cầu chế biến. Cùng với đó, ngành sẽ hoàn thiện khung pháp lý, phát triển rừng bền vững, mở rộng diện tích rừng có chứng chỉ quản lý rừng.

Ông Trần Quang Bảo cho biết diễn đàn lần này là cơ hội quan trọng để các cơ quan quản lý, doanh nghiệp, hiệp hội ngành gỗ, tổ chức xã hội, cộng đồng địa phương và các đối tác quốc tế cùng trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và đề xuất giải pháp nhằm bảo đảm nguồn gỗ hợp pháp tại Việt Nam.

Số liệu từ Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm cho thấy, hiện nay giá trị sản xuất lâm nghiệp tăng bình quân 4,7%/năm. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu gỗ và lâm sản đạt 17,3 tỷ USD, chiếm 30% giá trị xuất khẩu nông nghiệp, xuất siêu tới 14,6 tỷ USD. Sản phẩm gỗ Việt Nam có mặt tại gần 150 quốc gia, tạo việc làm cho hơn 500.000 lao động trực tiếp và hàng triệu hộ gia đình trồng rừng. Mỗi năm, sản lượng khai thác gỗ đạt 31 triệu m³, trong đó 75% từ rừng trồng trong nước.

Các chuyên gia khẳng định việc truy xuất nguồn gốc và hợp pháp gỗ không chỉ là yêu cầu của thị trường mà còn là yếu tố sống còn để ngành gỗ Việt Nam duy trì và mở rộng thị phần - Ảnh: VGP/Đỗ Hương

Theo ông Nguyễn Hoài Bảo, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TPHCM (HAWA), sản phẩm gỗ có chứng nhận quốc tế như FSC, PEFC, hay xác minh tính hợp pháp qua VNTLAS, FLEGT không chỉ đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu mà còn nâng cao uy tín thương hiệu, giúp gia tăng giá trị sản phẩm.

Với hơn 6.200 doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu gỗ, 300 làng nghề mộc, 16.000 cơ sở chế biến hộ gia đình, Việt Nam hiện đứng thứ 6 thế giới về sản lượng đồ nội thất và thứ 2 về xuất khẩu, chỉ sau Trung Quốc.

Nhiều doanh nghiệp đã bắt đầu đầu tư hệ thống lưu trữ, quản lý hồ sơ nguồn gốc gỗ, liên kết với nông dân, lâm trường để phát triển vùng nguyên liệu đạt chuẩn. Một số mô hình điển hình như Scansia Pacific – Thừa Thiên Huế, Woodsland – Tuyên Quang, Tavico – Đồng Nai đang chứng minh hiệu quả trong việc tạo chuỗi cung ứng gỗ hợp pháp, bền vững.

Một thách thức lớn hiện nay là hệ thống công cụ số phục vụ truy xuất nguồn gốc chưa thực sự mạnh. Theo ông Nguyễn Hữu Thiện – Phó Cục trưởng Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm, cần đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý hồ sơ gỗ, đồng thời mở rộng hợp tác quốc tế để kiểm soát nguồn nguyên liệu nhập khẩu, tránh rủi ro từ gỗ bất hợp pháp.

Hiệp định VPA/FLEGT ký giữa Việt Nam và EU từ năm 2018 được xem là nền tảng quan trọng để thực thi EUDR, giúp củng cố hệ thống đảm bảo gỗ hợp pháp (VNTLAS), đồng thời nâng cao độ che phủ rừng, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.

Ông Jens Schmid-Kreye, Bí thư Thứ nhất, Đại sứ quán Đức tại Việt Nam khẳng định: "Đức sẵn sàng đồng hành cùng Việt Nam trong việc tăng cường gỗ hợp pháp, phát triển lâm nghiệp bền vững thông qua hỗ trợ kỹ thuật, chuyển giao tri thức và phát triển công cụ số".

Trước những yêu cầu khắt khe từ thị trường nhập khẩu, ngành gỗ Việt Nam buộc phải thay đổi mạnh mẽ. Tuy nhiên, đây cũng chính là cơ hội để khẳng định vai trò là trung tâm sản xuất, xuất khẩu đồ gỗ toàn cầu, nâng cao uy tín thương hiệu gỗ Việt trên trường quốc tế. Ngành cũng sẽ có cơ hội đảm bảo phát triển bền vững, hài hòa lợi ích kinh tế, xã hội và môi trường.

Việc minh bạch hóa nguyên liệu gỗ không chỉ là "giấy thông hành" vào các thị trường lớn mà còn là cam kết trách nhiệm của Việt Nam với thế giới, trong nỗ lực chung chống khai thác gỗ bất hợp pháp, bảo vệ rừng và chống biến đổi khí hậu.

Đỗ Hương

Tham khảo thêm

Tham khảo thêm

Nâng cao tiêu chuẩn rừng trồng, giữ vững thị trường gỗ cao cấp

Tham khảo thêm

Ngành gỗ vượt thách thức, phấn đấu đạt kim ngạch xuất khẩu 16 tỷ USD