Múa rối nước giữa lòng phố thị: Khi văn hoá dân gian hoà quyện cùng ẩm thực

Từ ao làng đến sân khấu phố thị

Trong ký ức nhiều người Việt, múa rối nước gắn liền với ao làng, với tiếng trống rộn rã trong những ngày lễ hội mùa. Những con rối gỗ tung tăng trên mặt nước, khi là rồng phun mưa, khi là đàn cá quẫy, khi lại là lũ trẻ nô đùa, gợi về một đời sống dân gian mộc mạc nhưng giàu sức sống. Giờ đây, giữa lòng Thủ đô, ký ức ấy được tái hiện theo một cách khác: trên một sân khấu múa rối nước thu nhỏ, nơi khán giả vừa thưởng thức ẩm thực, vừa bước vào "lát cắt" văn hoá Việt sống động.

Múa rối nước đã có lịch sử gần nghìn năm, bắt nguồn từ vùng đồng bằng Bắc Bộ. Người dân xưa tận dụng ao hồ quanh làng, dựng sân khấu bằng phên tre, nghệ nhân ẩn mình sau tấm mành để điều khiển những con rối gỗ. Các tích trò giản dị mà thấm đẫm văn hoá xoay quanh nghề nông, nghề chài, chuyện cổ tích hay niềm vui hội làng.

Ngày nay, thay vì phải về tận những làng rối truyền thống, khán giả có thể thưởng thức nghệ thuật dân gian này ngay trong không gian hiện đại. Sân khấu nhỏ gọn nhưng vẫn giữ tinh thần nguyên bản: nước là mặt bằng, rối là linh hồn, còn câu chuyện chính là chiếc cầu nối giữa quá khứ và hiện tại.

Các tiết mục được chọn lọc từ những trò diễn quen thuộc và giàu ý nghĩa văn hoá. Có thể kể đến: Múa rồng với hình ảnh rồng uốn lượn, phun mưa, gợi nhớ truyền thuyết "Con Rồng cháu Tiên", biểu tượng của sự phồn thịnh và khát vọng mưa thuận gió hoà. Nông nghiệp với cảnh trâu cày bừa, cô thôn nữ cấy mạ, đồng lúa xanh mướt hiện lên trên mặt nước, khắc hoạ nền văn minh lúa nước và sự gắn bó của người nông dân với ruộng đồng. Ngư nghiệp với ngư dân quăng chài, cá tung tăng rồi mắc lưới, con thuyền đầy ắp cá trở về, tái hiện đời sống sông nước nơi lao động và niềm vui hoà làm một. Nhi đồng hí thuỷ với những con rối trẻ thơ bơi lội, nô đùa, gợi lại ký ức tuổi thơ làng quê trong trẻo, tiếng cười rộn ràng của hội làng xưa. Múa Phượng và Tứ linh với chim phượng lộng lẫy cùng rồng, lân, rùa, phượng xuất hiện trang nghiêm, khép lại chương trình bằng ước vọng trường tồn, thịnh vượng và hài hoà.

Mỗi tiết mục chỉ kéo dài vài phút nhưng đủ để khắc hoạ một phần đời sống văn hoá, tín ngưỡng và sinh hoạt của người Việt qua nhiều thế hệ.

Khi nghệ thuật dân gian gặp gỡ ẩm thực

Điểm đặc biệt của mô hình này chính là sự kết hợp múa rối nước với trải nghiệm ẩm thực. Không chỉ xem nghệ thuật, khán giả còn có thể thưởng thức mâm cơm ba miền – nơi những món ăn quen thuộc từ Bắc, Trung, Nam hội tụ.

Từ phở cuốn Hà Nội, nem Huế đến bánh xèo miền Nam, hơn 100 món ăn được chế biến theo mùa, trình bày theo cách truyền thống. Các lựa chọn đa dạng như combo Hương vị ba miền, mâm cuốn theo vùng hay mâm cơm trọn vẹn cho một người mang lại hành trình vị giác phong phú, giúp thực khách cảm nhận tinh hoa ẩm thực trên khắp dải đất hình chữ S.

Thay vì phải đi nhiều nơi để trải nghiệm, chỉ trong một không gian, mọi người có thể vừa đi qua hành trình vị giác, vừa chạm đến ký ức văn hoá dân gian. Sự kết hợp này không chỉ làm bữa ăn trở nên thú vị hơn, mà còn mở ra cơ hội để văn hoá truyền thống được tiếp cận gần gũi với đời sống đô thị.

Giữ gìn và lan toả giá trị truyền thống

Sự xuất hiện của múa rối nước trong không gian hiện đại là một minh chứng cho cách văn hoá truyền thống có thể thích nghi và lan toả. Không còn bó hẹp trong lễ hội làng, rối nước nay bước vào phố thị, gắn bó cùng đời sống thường nhật, trở thành một phần của trải nghiệm văn hoá – ẩm thực.

Như chia sẻ của một đại diện đơn vị tổ chức: "Ẩm thực và nghệ thuật dân gian vốn gắn liền trong đời sống người Việt. Chúng tôi muốn đưa cả hai yếu tố này vào cùng một không gian, để mỗi bữa ăn không chỉ là việc thưởng thức món ngon, mà còn là dịp tìm hiểu và kết nối với văn hoá".

Nghệ thuật múa rối nước được MAMMOM kết hợp với tinh hoa ẩm thực đã góp phần đưa rối nước trở thành trải nghiệm sống động giữa đời thường.

Trong nhịp sống hiện đại, nơi mà các giá trị truyền thống dễ bị phai nhạt, mô hình kết hợp này vừa gìn giữ di sản, vừa làm mới cách tiếp cận, để rối nước không chỉ còn là ký ức mà trở thành trải nghiệm sống động giữa đời thường.

Tùng Lâm (T/h)