Đằng sau kế hoạch sản xuất UAV ở châu Âu của Ukraine

Trong bối cảnh cuộc chiến kéo dài với Nga, Ukraine đang tìm cách mở rộng năng lực sản xuất vũ khí, đặc biệt là máy bay không người lái (UAV/drone), bằng cách hợp tác với các nước châu Âu.

Đằng sau kế hoạch này không chỉ là nhu cầu cấp bách về quốc phòng mà còn là chiến lược dài hạn nhằm tích hợp vào hệ thống công nghiệp châu Âu, thu hút đầu tư và tạo nền tảng cho xuất khẩu thời hậu chiến.

Từ nỗ lực khẩn cấp thời chiến…

Kể từ khi xung đột với Nga bùng phát thành hành động quân sự vào tháng 2/2022, Ukraine đã áp dụng lệnh cấm xuất khẩu vũ khí để ưu tiên nguồn cung cho lực lượng phòng thủ của chính mình.

Tuy nhiên, các nhà lập pháp Ukraine gần đây đang xem xét nới lỏng một số hạn chế để tạo nguồn thu, sau đó tái đầu tư vào ngành công nghiệp vũ khí nội địa.

Theo Defense News, ông Ihor Brusylo, cố vấn chính sách đối ngoại của Tổng thống Volodymyr Zelensky, cho biết Ukraine đang xây dựng một cơ chế để dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu đối với một số lĩnh vực, đặc biệt là sản xuất UAV.

"Lệnh cấm vận vẫn còn hiệu lực, nhưng chúng tôi đang xây dựng một công thức cho phép dỡ bỏ lệnh cấm đối với một số ngành công nghiệp nhất định, bao gồm cả UAV, để có thể hợp tác và sản xuất với các nước thuộc Lực lượng Viễn chinh Liên hợp (JEF)", ông Brusylo, nói với Defense News trong một cuộc phỏng vấn.

Binh sĩ Ukraine nạp đạn vào xe tăng Leopard 2A4 trong một cuộc tập trận dã chiến ở Ukraine, ngày 30/4/2025. Ảnh: Getty

JEF là một liên minh quân sự đa quốc gia Bắc Âu do Vương quốc Anh dẫn đầu, bao gồm Đan Mạch, Estonia, Phần Lan, Iceland, Latvia, Litva, Hà Lan, Thụy Điển và Na Uy.

Theo ông Brusylo, mô hình hợp tác sẽ đảm bảo rằng trong thời chiến, toàn bộ sản phẩm sản xuất sẽ được gửi về Ukraine để sử dụng cho quân đội. Sau khi tình hình ổn định và giao tranh kết thúc, sản xuất sẽ được chia đều 50-50 giữa Ukraine và các đối tác.

Điều này không chỉ giúp Ukraine bổ sung nguồn cung UAV – một lĩnh vực mà nước này đang nắm giữ vị trí dẫn đầu không thể tranh cãi – mà còn mở ra cơ hội thử nghiệm và cải tiến công nghệ quốc phòng trong điều kiện chiến đấu thực tế.

Trang European Pravda dẫn dữ liệu chính thức cho biết, đến năm 2025, Ukraine sẽ sản xuất khoảng 40% thiết bị cần thiết cho nhu cầu quốc phòng, tăng mạnh từ chỉ 10% vào năm 2022. Sự tiến bộ này chủ yếu nhờ hợp tác với các đối tác phương Tây, nhưng vẫn chưa đủ để đáp ứng nhu cầu thực tế.

Ngành công nghiệp quốc phòng Ukraine có tiềm năng lên đến 35 tỷ USD, nhưng hiện chỉ khoảng 1/3 được bao phủ bởi các hợp đồng sản xuất. Sự thiếu hụt tài chính này đã thúc đẩy chính phủ tìm kiếm các mô hình đầu tư mới.

Một ví dụ thành công là "mô hình Đan Mạch", với khoản đầu tư ban đầu 50 triệu Euro qua Bộ Quốc phòng Ukraine, mang lại kết quả nhanh chóng và hỗ trợ sản xuất nội địa. Tương tự, "mô hình Hà Lan" cũng đang chứng minh hiệu quả.

…Đến "đất nước của những cơ hội"

Các nhà sản xuất toàn cầu bị thu hút bởi khả năng thử nghiệm sản phẩm trong điều kiện thực chiến, biến Ukraine thành "đất nước của những cơ hội", như một đại diện Bộ Quốc phòng Ukraine nhận định.

Cộng đồng sản xuất drone Ukraine thậm chí đang thúc giục chính phủ dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu để duy trì quy mô sản xuất và thu hút đầu tư mới. Về mặt chiến lược, kế hoạch này là bước đi giúp Kiev hội nhập sâu hơn vào châu Âu, với mục tiêu trở thành thành viên đầy đủ của JEF vào năm sau.

Theo ông Brusylo, mặc dù Ukraine đã được cấp tư cách "đối tác nâng cao" với JEF từ hồi tháng 5, nhưng vẫn còn cách tư cách thành viên đầy đủ một khoảng.

"Trở thành thành viên chính thức của JEF là mục tiêu chúng tôi đặt ra trong năm nay, nhưng tiếc là vẫn chưa thành hiện thực vì một vài quốc gia thành viên vẫn còn một số nghi ngại…Tôi hy vọng Ukraine sẽ trở thành thành viên trong năm tới", ông nói.

Việc tham gia JEF sẽ cho phép Ukraine không chỉ quan sát mà còn tham gia tích cực vào các cuộc tập trận, cải thiện khả năng tương tác và chia sẻ kiến thức.

Điều này cũng gửi thông điệp rằng tương lai của Ukraine nằm ở châu Âu, đồng thời tăng cường khả năng răn đe mà không yêu cầu các nước JEF tham gia trực tiếp vào xung đột.

Binh sĩ Ukraine điều khiển một máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất (FPV) tại một địa điểm không được tiết lộ ở chiến tuyến miền Đông. Ảnh: Japan Times

Hơn nữa, trong bối cảnh triển vọng gia nhập NATO bị đình trệ – với ít nhất 7 quốc gia như Đức, Mỹ, Hungary, Slovakia, Slovenia, Bỉ và Tây Ban Nha phản đối việc kết nạp Kiev ngay lập tức, JEF trở thành bước đệm quan trọng.

Trong một bức thư chung hồi tháng 6, 8 nghị sĩ từ các nước Bắc Âu và Baltic đã kêu gọi đưa Ukraine trở thành thành viên đầy đủ của JEF, nhấn mạnh rằng nếu NATO không thể tiến xa hơn, JEF nên làm điều đó.

Dù JEF không phải là một quân đội độc lập, nhưng nó được thiết kế để trở thành một lực lượng phòng thủ linh hoạt, có thể triển khai quân đội nhanh chóng để ứng phó với các cuộc khủng hoảng và hỗ trợ các hoạt động quốc tế do NATO, Liên Hợp Quốc hoặc các tổ chức khác dẫn đầu.

Ông Brusylo cho biết, mặc dù NATO vẫn là mục tiêu cuối cùng của Ukraine, nhưng việc tham gia đầy đủ vào JEF sẽ là một bước đi ngắn hạn đáng hoan nghênh.

Ngoài ra, theo nhận định của trang European Pravda, ngành công nghiệp quốc phòng Ukraine cần cải cách để khắc phục tình trạng thiếu vốn cấu trúc, khiếm khuyết quản trị và sự không chắc chắn đối với nhà đầu tư.

Để biến những nỗ lực khẩn cấp thời chiến thành một ngành xuất khẩu chiến lược, Ukraine phải huy động đầu tư quy mô lớn và tích hợp vào hệ thống công nghiệp NATO và EU.

Tóm lại, đằng sau kế hoạch sản xuất UAV ở châu Âu của Ukraine là sự kết hợp giữa nhu cầu sống còn về quốc phòng, cơ hội kinh tế và chiến lược địa chính trị.

Bằng cách nới lỏng lệnh cấm xuất khẩu và hợp tác với JEF, Ukraine không chỉ củng cố khả năng phòng thủ mà còn định vị mình như một đối tác quan trọng trong hệ thống an ninh châu Âu.

Minh Đức (Theo Defense News, European Pravda)