Nhạc sĩ Trần Tiến được vinh danh Giải thưởng Lớn Giải Bùi Xuân Phái- Vì tình yêu Hà Nội 2025

Nhạc sĩ Trần Tiến là 1 trong những nhạc sĩ để lại dấu ấn đặc biệt trong nền âm nhạc Việt Nam đương đại, không chỉ bởi cá tính sáng tạo phóng khoáng, giàu chất “ngẫu hứng”, mà còn bởi điểm chạm văn hóa, ký ức. Trong sáng tác của Trần Tiến, Hà Nội nổi bật như một “nguồn mạch” bền chặt.

Ở đó, Hà Nội không chỉ là một địa danh, là Thủ đô, mà còn là không gian ký ức tuổi thơ, là dòng chảy văn hóa dân gian Bắc Bộ, là những phố phường đời thường, và cả những vùng quê xứ Đoài.

Đồng chí Lê Quốc Minh-Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Bí thư Đảng ủy, Tổng biên tập báo Nhân Dân Lê Quốc Minh trao Giải thưởng Lớn cho nhạc sĩ Trần Tiến

“Nguồn mạch” sáng tác về Hà Nội của Trần Tiến trước hết để lại dấu ấn với phố và “phố nghèo”. Phố hiện lên rất đậm nét trong ca khúc Trần Tiến. Như trong các bài Ngẫu hứng phố, ông khắc họa một Hà Nội rất đời thường và cũng rất lãng tử, rất riêng: “Hà Nội cái gì cũng rẻ/ Chỉ có đắt nhất bạn bè thôi” hay “Chỉ có đắt nhất tình người thôi”; rồi Hà Nội những năm 2000 mang đến một bức tranh khác, tươi mới hiện đại và đầy hy vọng, nơi “trẻ em không còn ăn xin”, nơi “trái bóng vẫn bay trên bầu trời” và “nụ cười bé thơ thiên thần” vang lên giữa nhịp sống mới; Mặt trời bé con của Trần Tiến tưởng chừng không gắn trực tiếp với Hà Nội, nhưng thực ra lại chứa đựng ký ức Hà Nội rất sâu đậm, gợi lại tuổi thơ Trần Tiến ở Hà Nội - một Hà Nội nghèo, nhưng giàu mơ ước và tình yêu cái đẹp; hay như Phố nghèo là một Hà Nội chậm rãi, nặng trĩu nỗi nhớ với những gam màu đặc trưng: “Phố nghèo xưa, mái ngói nghèo xưa/ ngoài ga cũ tiếng còi xa buồn”…

Cảm hứng thường trực trong “nguồn mạch” sáng tác về Hà Nội của Trần Tiến còn phải kể tới sông Hồng và xứ Đoài qua các sáng tác như: Ngẫu hứng sông Hồng là 1 trong những ca khúc tiêu biểu nhất của nhạc sĩ Trần Tiến khi nói về Hà Nội. Không chỉ đơn thuần là viết về một dòng sông, ca khúc đã nâng tầm sông Hồng thành biểu tượng văn hóa, biểu tượng ký ức, gắn liền với lịch sử và đời sống tinh thần của người Hà Nội cũng như cả vùng đồng bằng Bắc Bộ. Hay Quê nhà được Trần Tiến khai thác các kho tàng ca dao, tục ngữ với những câu ca mà ẩn sâu trong đó là giai thoại dã sử của đất nước ở thời Nguyễn, lồng vào đó là âm hưởng hát ru tạo nên điểm nhấn và ấn tượng đặc biệt cho ca khúc. Trong Quê nhà, tình cảm riêng tư đó là nỗi nhớ mẹ, nhớ cha… hòa quyện cùng ký của làng quê Bắc Bộ. Bởi vậy, ca khúc là tiếng lòng của Trần Tiến, chạm tới cảm xúc của những người con xa xứ, luôn mang trong mình khát vọng trở về.

Nhạc sĩ Trần Tiến tại Lễ trao giải 

Theo nhà nghiên cứu âm nhạc Nguyễn Quang Long, nhìn vào những ca khúc nổi bật viết về Hà Nội của Trần Tiến, bao gồm: Ngẫu hứng sông Hồng, Lữ khách sông Hồng, Hà Nội ngày ấy, Hà Nội những năm 2000, Ngẫu hứng phố, Phố nghèo, Mặt trời bé con, Mẹ tôi, Quê nhà… có thể thấy mạch nguồn sáng tác của ông có một sự kết nối tạo nên từ “tam giác văn hóa”: Sông Hồng - Phố cổ - xứ Đoài. Đây không chỉ là 3 không gian địa lý, mà còn là 3 tầng văn hóa, 3 mạch nguồn cảm hứng hợp lại, định hình diện mạo Hà Nội trong âm nhạc của ông.

Khi kết nối lại, sông Hồng - Phố cổ - xứ Đoài tạo thành một tam giác văn hóa, vừa mang tính lịch sử vừa mang tính biểu tượng. Nhờ đó, Hà Nội trong âm nhạc Trần Tiến không chỉ giới hạn ở một thành phố, mà trở thành biểu tượng của sự hội tụ giữa truyền thống và hiện đại, giữa phố phường và làng quê, giữa dòng chảy phù sa và lớp trầm tích ký ức. Trần Tiến khắc họa Hà Nội không chỉ bằng địa danh, mà bằng cả một không gian văn hóa rộng mở, giàu sức sống và đậm hồn Việt Nam.

Có thể nói, Trần Tiến đã góp phần đặc biệt trong việc khắc họa Hà Nội qua âm nhạc, góp phần làm giàu thêm bản sắc âm nhạc Hà Nội, đưa Hà Nội trở thành một biểu tượng văn hóa trong đời sống tinh thần người Việt Nam.

Cùng với Giải thưởng Lớn, 4 giải đồng hạng cho các hạng mục: Giải Tác phẩm, Giải Ý tưởng, Giải Việc làm (riêng Giải Tác phẩm có 2 giải) cũng đã được trao.

Giải tác phẩm- Vì tình yêu Hà Nội được trao cho (2 giải): Loạt tranh về Hà Nội của họa sĩ Phạm Bình Chương trong 20 năm “Xuống phố” và vở nhạc kịch “Lửa từ đất”.

Họa sĩ Phạm Bình Chương nhận giải Tác phẩm 

Cuối năm 2024, họa sĩ Phạm Bình Chương “trình làng” triển lãm “Xuống phố 4” như một tổng kết hành trình tròn 20 năm chỉ vẽ Hà Nội (kể từ triển lãm "Xuống phố" năm 2004) và 25 năm dấn thân vào con đường vẽ hiện thực. Có thể khẳng định, kể từ lần “Xuống phố” đầu tiên cách đây 20 năm, đến nay Phạm Bình Chương gần như đã tạo được một “cái tên” đóng đinh với đề tài Hà Nội. Chỉ cần quan sát từ “Xuống phố” (2004) đến “Xuống phố 4” (2024) đủ để thấy đời sống và con người của Hà Nội đã thay đổi ra sao, ít nhất là từ góc nhìn của Phạm Bình Chương.

Ekip vở nhạc kịch "Lửa từ Đất" nhận giải 

Vở nhạc kịch “Lửa từ Đất” (Nhà hát Tuổi trẻ Việt Nam) được ví như một bản anh hùng ca về Hà Nội của những năm 1930 và những con người làm nên lịch sử. Đây là một công trình nghệ thuật đặc biệt, được xây dựng không chỉ như một tác phẩm sân khấu đơn thuần mà còn là một nỗ lực nghiêm túc trong việc tái hiện, lưu giữ và tôn vinh một phần lịch sử vô cùng quan trọng của Thủ đô Hà Nội và cả nước. Trung tâm của vở diễn là chân dung đồng chí Nguyễn Ngọc Vũ - Bí thư Thành ủy chính thức đầu tiên của Đảng bộ Hà Nội.

Giải Việc làm – Vì tình yêu Hà Nội được trao cho: Trung tâm Triển lãm Việt Nam

Giải Việc làm – Vì tình yêu Hà Nội được trao cho: Trung tâm Triển lãm Việt Nam - một “kỳ quan” mới tại Hà Nội, kỳ tích xây dựng tại Việt Nam. Trung tâm Triển lãm Việt Nam (VEC) được khởi công vào ngày 30/8/2024 trên quy mô hơn 900.000m2, bàn giao mặt bằng vào ngày 27/06/2025 - chỉ sau gần 10 tháng thi công, vượt tiến độ tới 15 tháng so với kế hoạch. Đây là tiến độ thi công thần tốc chưa từng có trong điều kiện thách thức về kỹ thuật xây dựng cũng như độ khó của kết cấu vòm khổng lồ từ thép siêu trường, siêu trọng. Đây cũng là công trình được định vị trở thành tổ hợp trung tâm triển lãm lớn nhất Đông Nam Á và nằm trong Top 10 tổ hợp triển lãm lớn nhất thế giới, với kỳ vọng góp phần giới thiệu, kết nối các doanh nghiệp Việt Nam với các doanh nghiệp quốc tế thông qua các hoạt động triển lãm.

Giải Ý tưởng- Vì tình yêu Hà Nội được trao cho: Dự án xây dựng Nhà hát Opera Hà Nội và công viên văn hóa nghệ thuật tại Quảng An (phường Tây Hồ)

Giải Ý tưởng- Vì tình yêu Hà Nội được trao cho: Dự án xây dựng Nhà hát Opera Hà Nội và công viên văn hóa nghệ thuật tại Quảng An (phường Tây Hồ). Dự án Nhà hát Opera Hà Nội và công viên văn hóa nghệ thuật thuộc đồ án quy hoạch chi tiết khu vực trục không gian trung tâm bán đảo Quảng An, tỷ lệ 1/500 được UBND TP Hà Nội phê duyệt quy hoạch hồi tháng 11/2024. Nhà hát Opera Hà Nội được xem là một dự án trọng điểm góp phần nâng tầm vị thế Thủ đô. Theo phê duyệt đồ án, tổng diện tích khu đất lập quy hoạch hơn 44 ha tại hai phường Quảng An và Tứ Liên, quận Tây Hồ (cũ) sẽ được quy hoạch thành quần thể công viên văn hoá nghệ thuật chuyên đề, nhà hát thành phố, công trình tôn giáo tín ngưỡng, khu vui chơi giải trí và dịch vụ khách sạn thương mại. Nằm ở trung tâm quần thể này, Nhà hát trên mặt hồ Đầm Trị, ngay sát Hồ Tây được xem là một đại dự án văn hoá, nhằm thu hút du khách trên khắp thế giới đến với Hà Nội và trở thành một biểu tượng đề cao cái đẹp của Hà Nội.

Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội do báo Thể thao và Văn hóa và gia đình cố họa sĩ Bùi Xuân Phái thành lập từ năm 2008

Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội do báo Thể thao và Văn hóa và gia đình cố họa sĩ Bùi Xuân Phái thành lập từ năm 2008, nhằm trao cho các tác giả, tác phẩm, ý tưởng, việc làm có giá trị khoa học, nghệ thuật cao, thấm đượm tình yêu Hà Nội. Hội đồng giám khảo của Giải thưởng gồm những tên tuổi uy tín như: nhà thơ Bằng Việt, nguyên Chủ tịch Hội VHNT Hà Nội (Chủ tịch Hội đồng); nhà sử học Dương Trung Quốc, Phó Chủ tịch Hội Sử học Việt Nam; nhà báo Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam; PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội; nhà báo Ngô Hà Thái, nguyên Phó Tổng Giám đốc Thông tấn xã Việt Nam và nhà báo Nguyễn Thiện Thuật, Tổng Biên tập báo Thể thao và Văn hóa.