Ngân hàng phát triển thanh toán số: Từ kết nối công cộng đến hệ sinh thái toàn diện

Hội thảo "Thanh toán không dùng tiền mặt: Hướng tới tiện ích, an toàn và kết nối toàn diện" - Ảnh: VGP/HT

Hành trình phổ cập tài chính vượt bậc trong khu vực

Phát biểu tại hội thảo "Thanh toán không dùng tiền mặt: Hướng tới tiện ích, an toàn và kết nối toàn diện" do Báo Tiền Phong phối hợp cùng Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tổ chức sáng 7/10, Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng nhấn mạnh: Thành công của ngành Ngân hàng trong hành trình chuyển đổi số, mở rộng tài chính toàn diện và đổi mới dịch vụ thanh toán thời gian qua có sự đồng hành quan trọng của truyền thông, chuyên gia và doanh nghiệp.

Theo Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng, 5 năm qua là giai đoạn bứt phá mạnh mẽ của hệ thống ngân hàng Việt Nam trong lĩnh vực số hóa dịch vụ tài chính và mở rộng tài chính toàn diện. Nếu không có sự lan tỏa thông tin từ truyền thông, Việt Nam khó đạt được tỷ lệ 87% người trưởng thành có tài khoản ngân hàng, con số thể hiện mức độ phổ cập tài chính vượt bậc trong khu vực. Thành công ấy không chỉ đến từ công nghệ, mà còn từ niềm tin và sự đồng hành của người dân.

"Truyền thông chính là cầu nối giúp người dân hiểu, tin tưởng và hình thành thói quen sử dụng dịch vụ ngân hàng an toàn, tiện lợi", Phó Thống đốc khẳng định.

Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng phát biểu - Ảnh: VGP/HT

Tiện ích, chi phí và an toàn – ba trụ cột của ngân hàng số

Theo Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng, hạ tầng thanh toán của Việt Nam vẫn còn phân mảnh, đặc biệt trong lĩnh vực giao thông công cộng. Hiện nay, hành khách đi tàu điện đô thị phải sử dụng nhiều loại thẻ khác nhau cho từng tuyến, gây bất tiện trong trải nghiệm.

Phó Thống đốc phân tích: Nếu hệ thống thanh toán công cộng được tích hợp thống nhất, đó sẽ là một bước tiến lớn trong mục tiêu phục vụ người dân. NHNN đã nhiều năm phối hợp với cơ quan vận tải tìm giải pháp liên thông, song còn vướng ở tiêu chuẩn kỹ thuật của các nhà tài trợ. Tuy nhiên, với sự tham gia của Tổng công ty Đường sắt đô thị Hà Nội và các ngân hàng thương mại, triển vọng kết nối đang được mở rộng.

Ngành Ngân hàng đặt mục tiêu sớm cho phép sử dụng thẻ ngân hàng, ví điện tử hoặc ứng dụng di động để thanh toán trực tiếp khi đi lại, không cần qua nhiều khâu trung gian.

Từ câu chuyện giao thông công cộng, Phó Thống đốc mở rộng vấn đề: mọi dịch vụ ngân hàng trong kỷ nguyên số phải dựa trên ba trụ cột – tiện ích, chi phí hợp lý và an toàn.

"Tiện và lợi là hai từ khóa then chốt," ông nói. "Không thể chấp nhận chuyện vé tàu điện giá 15.000 đồng mà phí giao dịch 1.000 đồng – điều đó đi ngược lại mục tiêu phục vụ người dân", Phó Thống đốc cảnh báo trước.

Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng lưu ý: Các ngân hàng cần mang đến trải nghiệm nhanh, dễ, rẻ và an toàn tuyệt đối cho khách hàng, đồng thời duy trì niềm tin của xã hội vào hệ thống.

Đại diện NHNN cũng đánh giá cao các ngân hàng và công ty fintech đã ứng dụng Open API, ngân hàng mở và tài chính nhúng, đưa dịch vụ ngân hàng len sâu vào đời sống.

"Ngân hàng mà không thấy ngân hàng ở đâu cả – hình ảnh mà ngành đang hướng tới – nghĩa là người dân sử dụng dịch vụ ngân hàng trong mọi hoạt động mà không cần nhận ra. Mục tiêu cao nhất của chuyển đổi số là phục vụ người dân và doanh nghiệp. Mọi chính sách, công nghệ hay sáng kiến chỉ có ý nghĩa khi mang lại lợi ích thiết thực", Phó Thống đốc nhấn mạnh.

Theo Phó Thống đốc, ngành Ngân hàng đang đối diện với nhiều thách thức mới, như sự xuất hiện của tài sản số (token), stablecoin, trí tuệ nhân tạo (AI) và mô-đun hóa dịch vụ ngân hàng.

Ông Phạm Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước - Ảnh: VGP/HT

Ông Phạm Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước thông tin thêm: Theo số liệu từ Vụ Thanh toán, chỉ trong 8 tháng đầu năm 2025, các chỉ tiêu về thanh toán và giao dịch số đều tăng trưởng mạnh mẽ. Thanh toán qua hệ thống liên ngân hàng tăng 19% về số lượng và 69,1% về giá trị, trong khi chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử tăng 17,25% về số lượng và 4,5% về giá trị, kết nối 68 tổ chức tài chính hoạt động liên tục quanh năm.

Đặc biệt, thanh toán không dùng tiền mặt đã đạt quy mô gấp 25 lần GDP năm 2024, phản ánh mức độ lan tỏa của chuyển đổi số trong đời sống kinh tế. Trong 8 tháng đầu năm, số lượng giao dịch tăng 43,53%, giá trị tăng 24,24%, cho thấy người dân và doanh nghiệp đã thực sự dịch chuyển sang phương thức thanh toán hiện đại.

Cùng với đó, hạ tầng thanh toán tiếp tục mở rộng: toàn quốc hiện có gần 21.000 máy ATM và hơn 831.000 điểm POS, song đáng chú ý, giao dịch qua ATM đang giảm dần (giảm 16,49% về số lượng và 5,67% về giá trị), trong khi giao dịch qua POS và kênh số tăng mạnh. Điều này thể hiện xu hướng tất yếu của một xã hội không tiền mặt, nơi trải nghiệm điện tử đang trở thành lựa chọn phổ biến.

Hệ sinh thái ngân hàng số hiện nay đã bao phủ hầu hết các nghiệp vụ, với tỷ lệ giao dịch trên kênh số của nhiều ngân hàng vượt 95%,

Hiện toàn quốc có gần 21.000 máy ATM và hơn 831.000 điểm POS, song giao dịch tại ATM đang giảm, trong khi giao dịch qua POS và kênh số tăng nhanh – minh chứng cho xu hướng tất yếu của xã hội không tiền mặt.

Theo ông Phạm Anh Tuấn: Cùng với mở rộng dịch vụ, an ninh và bảo mật luôn được coi là trụ cột chiến lược. Tỷ lệ đầu tư cho an toàn thông tin hiện chiếm trên 16% tổng kinh phí công nghệ của các ngân hàng, thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của ngành.

Các tổ chức cung ứng dịch vụ đều đạt chứng chỉ bảo mật quốc tế như ISO 27001, PCI DSS, và tuân thủ quy định của Bộ Thông tin và Truyền thông.

Công tác phối hợp giữa NHNN và A05 (Bộ Công an) được tăng cường nhằm ngăn chặn tội phạm mạng, gian lận số. Cùng với đó, các ngân hàng triển khai hệ thống cảnh báo gian lận, truy vết dòng tiền bằng công nghệ Big Data và AI, giúp xử lý nhanh và hiệu quả hơn.

"Đặc biệt, hệ thống chia sẻ dữ liệu các tài khoản, thẻ và ví điện tử nghi ngờ gian lận đã xử lý gần 600.000 tài khoản, hỗ trợ cảnh báo hơn 440.000 giao dịch đáng ngờ, giúp ngăn chặn khoảng 1.600 tỷ đồng có nguy cơ thất thoát…

Tại hội thảo năm nay, các diễn giả gồm chuyên gia kinh tế cùng đại diện các tổ chức như NAPAS, Vietcombank, Momo, SHB… đã mang đến nhiều góc nhìn về ngân hàng mở (Open Banking), tài chính nhúng và xu hướng thanh toán thông minh.

Ông Nguyễn Hoàng Long, Phó Tổng Giám đốc NAPAS - Ảnh: VGP/HT

Dưới góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Hoàng Long, Phó Tổng Giám đốc NAPAS chho hay, mạng lưới của đơn vị đã kết nối 68 ngân hàng, công ty tài chính, xử lý trung bình 35–36 triệu giao dịch mỗi ngày, tương đương 70 triệu lượt người sử dụng.

Năm 2025, NAPAS dự kiến đạt 11–12 tỷ giao dịch, chạm tới 1/3 dân số Việt Nam mỗi ngày. Hệ sinh thái thanh toán gồm thẻ VCCS, NAPAS 247, NAPAS Tap and Pay, VietQR, VietQR Global… đã bao phủ từ giao thông công cộng đến dịch vụ công và VNeID. Đặc biệt, người dân TPHCM đã có thể thanh toán vé metro bằng thẻ NAPAS, và sắp tới sẽ mở rộng ra Hà Nội. NAPAS cũng kết nối VNeID với hệ thống ngân hàng, giúp người dân nhận tiền an sinh qua ứng dụng, như đợt 2/9 vừa qua. Về an toàn giao dịch, NAPAS phối hợp NHNN triển khai hệ thống SIMO, ứng dụng Big Data và AI để giám sát, cảnh báo gian lận, đồng thời thiết lập quy trình phối hợp truy vết dòng tiền giữa các ngân hàng.

Trên lĩnh vực hội nhập quốc tế, NAPAS đã hoàn tất kết nối thanh toán QR xuyên biên giới với Thái Lan, Lào, Campuchia, và dự kiến mở chiều thanh toán du khách Trung Quốc vào Việt Nam trong năm 2025, trước khi mở ngược chiều năm 2026.

"Hướng tới tương lai, NAPAS đặt mục tiêu mở rộng kết nối với Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, qua đó đưa hạ tầng thanh toán Việt Nam vươn ra khu vực và phục vụ cả du khách quốc tế" – Phó Tổng Giám đốc NAPAS chia sẻ.

Huy Thắng

Tham khảo thêm

Tham khảo thêm

TỔNG THUẬT Tọa đàm: Giải pháp thanh toán thông minh phục vụ giao thông hiện đại

Tham khảo thêm

Tham khảo thêm

SHB và hành trình góp phần kiến tạo hệ sinh thái số quốc gia

Tham khảo thêm

Tham khảo thêm

Giao thông công cộng TPHCM hiện đại hóa với thanh toán thẻ NAPAS không tiếp xúc