Công nghệ truy xuất nguồn gốc: 'Tấm hộ chiếu' giúp hàng Việt vươn xa

Các diễn giả chia sẻ tại Diễn đàn - Ảnh: BTC

Trong nhiều năm qua, thị trường Việt Nam luôn phải đối mặt với vấn nạn hàng hóa không rõ nguồn gốc, hàng kém chất lượng, hàng giả mạo xuất xứ. Những sản phẩm này len lỏi từ chợ truyền thống, cửa hàng tiện lợi đến siêu thị và cả các sàn thương mại điện tử, gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp chân chính và ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi người tiêu dùng.

Trước tình hình đó, Chính phủ đã liên tục ban hành các văn bản quan trọng để tăng cường công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại. Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Chỉ thị số 13 năm 2025 và Công điện số 72 năm 2025, yêu cầu các bộ, ngành, địa phương triển khai đồng bộ các biện pháp ngăn chặn và xử lý vi phạm. Triển khai chỉ đạo này, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 1398 năm 2025 về kế hoạch cao điểm giám sát, kiểm tra, xử lý các hành vi buôn lậu và gian lận thương mại.

Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, các lực lượng chức năng cả nước đã kiểm tra, xử lý hơn 50.000 vụ việc, trong đó có gần 2.000 vụ buôn bán, vận chuyển hàng cấm, gần 7.000 vụ gian lận thương mại và gian lận thuế, hơn 1.600 vụ hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ. Nhiều vụ đã bị khởi tố hình sự, tạo tác động mạnh mẽ trong việc răn đe, ngăn chặn vi phạm.

Công nghệ: Chìa khóa cho minh bạch thị trường

Diễn đàn tập trung vào các chủ đề lớn như: Truy xuất nguồn gốc và quản lý thị trường; Phòng chống gian lận xuất xứ; Chuẩn hóa hệ thống truy xuất trong thương mại điện tử; An ninh dữ liệu và công nghệ mới; Kinh nghiệm từ doanh nghiệp.

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh hội nhập, truy xuất nguồn gốc không chỉ là công cụ quản lý, mà còn là "tấm hộ chiếu thương hiệu" để sản phẩm Việt bước ra thế giới. Hệ thống iTrace247 ứng dụng công nghệ blockchain đã chứng minh hiệu quả khi hỗ trợ truy xuất toàn trình nông sản như vải thiều Thanh Hà, rau quả Sơn La, Bắc Ninh xuất khẩu thành công sang Nhật Bản, Singapore.

Ở khía cạnh xuất khẩu, nhiều doanh nghiệp đã coi minh bạch xuất xứ là chiến lược sống còn. Bằng việc xây dựng chuỗi sản xuất khép kín, chuẩn hóa hồ sơ truy xuất, các doanh nghiệp không chỉ tránh rủi ro bị áp thuế phòng vệ mà còn củng cố niềm tin tại các thị trường khó tính. Thực tế cho thấy, kim ngạch xuất khẩu Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ, từ 114,5 tỷ USD năm 2012 lên hơn 405,5 tỷ USD vào năm 2024; chỉ trong 8 tháng đầu năm 2025 đã đạt 305,96 tỷ USD, tăng 14,8% so với cùng kỳ năm trước. Để duy trì đà tăng trưởng này, minh bạch xuất xứ là điều kiện tiên quyết.

Các chia sẻ của diễn giả tại Diễn đàn cũng khẳng định, minh bạch nguồn gốc hàng hóa không chỉ là yêu cầu quản lý nhà nước, mà còn là động lực phát triển bền vững của doanh nghiệp và niềm tin của người tiêu dùng.

Tại Diễn đàn, ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước cho biết Bộ Công Thương đang tập trung hoàn thiện hành lang pháp lý cho hoạt động định danh và truy xuất nguồn gốc hàng hóa, trong đó có việc xây dựng Nghị định về tiêu chí xuất xứ hàng hóa lưu thông trong nước. Văn bản này, khi được ban hành, sẽ là căn cứ quan trọng để cơ quan chức năng phân biệt hàng thật - hàng giả, hàng Việt Nam - hàng nhập khẩu, đồng thời, hỗ trợ công tác chống gian lận thương mại, bảo vệ người tiêu dùng.

Song song đó, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước đang phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai các giải pháp công nghệ tiên tiến như blockchain, IoT, mã QR, mã số mã vạch GS1... để bảo đảm khả năng truy xuất chính xác, toàn trình.

"Chúng tôi hướng tới việc xây dựng một cơ sở dữ liệu tập trung, cho phép các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người tiêu dùng cùng truy cập, tra cứu và giám sát thông tin về sản phẩm. Khi dữ liệu minh bạch, niềm tin thị trường sẽ được củng cố và người tiêu dùng sẽ là 'người giám sát thông minh' cho chính thị trường", ông Linh chia sẻ.

Ngoài yếu tố kỹ thuật, ông Linh cũng nhấn mạnh yếu tố truyền thông và nhận thức xã hội. Ông cho rằng, minh bạch nguồn gốc chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi có sự tham gia tích cực của cả cộng đồng. Người tiêu dùng cần chủ động tra cứu, kiểm chứng thông tin sản phẩm trước khi mua. Doanh nghiệp cần tuân thủ nghiêm các quy định về xuất xứ, công khai minh bạch dữ liệu sản xuất. Và báo chí, truyền thông cần tiếp tục phát huy vai trò lan tỏa, hướng dẫn và giám sát xã hội, góp phần xây dựng văn hóa kinh doanh trung thực.

Ông Trần Hữu Linh khẳng định: "Truy xuất nguồn gốc không chỉ là công cụ kỹ thuật của quản lý thị trường, mà là chìa khóa mở cánh cửa phát triển bền vững cho thương mại trong nước. Khi hàng hóa được định danh rõ ràng, truy xuất minh bạch, doanh nghiệp chân chính sẽ được bảo vệ, người tiêu dùng được đảm bảo quyền lợi, và niềm tin đối với hàng Việt sẽ được củng cố vững chắc".

Anh Thơ

Tham khảo thêm

Tham khảo thêm

Tham khảo thêm

3 hình thức kiểm tra, truy xuất nguồn gốc lâm sản

Link nội dung: https://dulichgiaitri.vn/cong-nghe-truy-xuat-nguon-goc-tam-ho-chieu-giup-hang-viet-vuon-xa-a235451.html