Chính phủ Mỹ vẫn đóng cửa, Nhà Trắng sa thải nhân viên, các Thượng nghị sĩ rời Washington

Trong bối cảnh cuộc đóng cửa chính phủ Mỹ kéo dài sang ngày thứ 10, Tổng thống Donald Trump ngày 10/10 đã thực hiện lời đe dọa, ra lệnh sa thải hàng ngàn nhân viên liên bang, đồng thời đổ lỗi cho phe Dân chủ.

Cùng lúc đó, các Thượng nghị sĩ Mỹ đã rời thủ đô Washington về nghỉ cuối tuần mà không đạt được thỏa thuận mở cửa chính phủ, khiến tình trạng này kéo dài đến tuần sau khi cả hai bên vẫn bế tắc.

Theo Reuters, các đợt cắt giảm việc làm đang diễn ra tại nhiều cơ quan chính phủ then chốt, bao gồm Bộ Tài chính, Cơ quan Quản lý Y tế và Dịch vụ Nhân sinh (HHS), Cơ quan Thuế vụ Nội địa (IRS), Bộ Giáo dục, Bộ Thương mại, và Bộ An ninh Nội địa – đặc biệt là bộ phận an ninh mạng.

Bộ Tư pháp Mỹ cho biết, hơn 4.200 nhân viên tại 7 cơ quan đã nhận thông báo sa thải, trong đó có hơn 1.400 người tại Bộ Tài chính và ít nhất 1.100 người tại HHS.

Tổng thống Trump, trong cuộc gặp báo chí tại Phòng Bầu dục hôm 10/10, đã chỉ trích gay gắt phe Dân chủ: "Họ đã khởi xướng chuyện này", ông nói, cảnh báo các đợt cắt giảm sẽ chủ yếu nhắm vào các bộ phận của chính phủ được Đảng Dân chủ ủng hộ.

Đảng Cộng hòa của ông Trump nắm giữ đa số tại cả hai viện của Quốc hội Mỹ, nhưng cần phiếu bầu của Đảng Dân chủ tại Thượng viện để thông qua bất kỳ dự luật nào cấp ngân sách cho chính phủ.

Phe Dân chủ, dẫn đầu bởi Lãnh đạo Đa số Thượng viện Chuck Schumer, kiên quyết đòi kéo dài trợ cấp bảo hiểm y tế theo Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Giá cả phải chăng (ACA), vốn sắp hết hạn, ảnh hưởng đến 24 triệu người Mỹ.

Các công đoàn lao động đại diện cho nhân viên liên bang đã đệ đơn kiện lên tòa án, cho rằng việc sa thải trong thời kỳ đóng cửa chính phủ là bất hợp pháp.

Chính quyền Trump đã bác bỏ, khẳng định các công đoàn không có quyền khởi kiện về quyết định nhân sự.

Một phiên tòa dự kiến sẽ diễn ra vào ngày 16/10. Theo luật pháp, nhân viên phải được thông báo trước 60 ngày, nhưng có thể rút ngắn xuống 30 ngày.

Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Getty

Trước đó, trong ngày 10/10, Giám đốc Ngân sách Nhà Trắng Russell Vought đăng trên mạng xã hội: "Các đợt cắt giảm việc làm đã bắt đầu". Người phát ngôn văn phòng ngân sách mô tả các cắt giảm là "đáng kể", nhưng không tiết lộ con số cụ thể.

Khoảng 300.000 nhân viên dân sự liên bang đã được lên kế hoạch nghỉ việc trong năm nay theo chiến dịch thu hẹp quy mô bộ máy của ông Trump. Ngày 10/10 cũng là ngày nhiều nhân viên nhận lương giảm, không bao gồm tiền cho các ngày đóng cửa. Các bộ Giao thông Vận tải và Hàng không Liên bang không bị ảnh hưởng.

Ngoài ra, ông Trump còn ra lệnh đóng băng ít nhất 28 tỷ USD quỹ hạ tầng cho New York, California và Illinois – những bang có đông cử tri Dân chủ và chỉ trích chính quyền.

Trong khi đó tại Điện Capitol (Quốc hội Mỹ), các Thượng nghị sĩ đã kết thúc tuần làm việc muộn vào tối ngày 9/10 bằng việc thông qua phiên bản của Thượng viện về Đạo luật Ủy quyền Quốc phòng Quốc gia (NDAA), kèm theo hơn chục cuộc bỏ phiếu sửa đổi.

Họ sẽ nghỉ thứ Hai (ngày 13/10) do ngày lễ liên bang và chỉ quay lại vào thứ Ba (ngày 14/10, chính thức đạt cột mốc 2 tuần đóng cửa chính phủ.

Sáng hôm 9/10, phe Dân chủ tại Thượng viện đã lần thứ bảy chặn dự luật ngân sách tạm thời "sạch" của phe Cộng hòa – một nghị quyết tạm thời tài trợ chính phủ đến cuối tháng 11 mà không kèm điều khoản nào khác.

Ba thượng nghị sĩ Dân chủ và độc lập – Catherine Cortez Masto (D-Nev.), John Fetterman (D-Pa.) và Angus King (I-Maine) – đã bỏ phiếu theo phe Cộng hòa, như họ đã làm trong gần 2 tuần qua.

Cuộc đối đầu ngày càng gay gắt, với việc phe Dân chủ đòi phải bao gồm gia hạn trợ cấp y tế trong bất kỳ thỏa thuận nào, trong khi phe Cộng hòa khăng khăng chỉ chấp nhận dự luật "sạch" và để lại vấn đề thuế sau khi mở cửa chính phủ.

Lãnh đạo thiểu số Thượng viện Chuck Schumer (D-N.Y.) tuyên bố trong phỏng vấn với Punchbowl News: "Mỗi ngày trôi qua đều tốt hơn cho chúng ta", ám chỉ phe Dân chủ đang thắng thế về mặt chính trị.

Lời phát biểu này vấp phải chỉ trích dữ dội từ phe Cộng hòa. Phó lãnh đạo đa số Thượng viện John Barrasso (R-Wyo.) phản ứng trên sàn nghị viện: "Ai là chúng ta? Không tốt cho người dân Mỹ… Không tốt cho quân đội không được trả lương, cho Lực lượng Biên phòng, cho kiểm soát không lưu". Ông cáo buộc ông Schumer "đang chơi trò chơi".

Một số Thượng nghị sĩ Cộng hòa cũng phản đối sa thải, như Chủ tịch Ủy ban Phân bổ Thượng viện Susan Collins, người nhấn mạnh: "Dù làm việc không lương hay bị đình chỉ, công việc của nhân viên liên bang rất quan trọng cho công chúng".

Cuộc đóng cửa chính phủ đang gây thiệt hại lớn, với hàng trăm nghìn nhân viên bị ảnh hưởng và nguy cơ gián đoạn dịch vụ công.

"Cho đến khi Cộng hòa nghiêm túc, họ phải chịu trách nhiệm – mọi việc làm mất đi, mọi gia đình bị tổn thương, mọi dịch vụ bị cắt xén đều do quyết định của họ", Lãnh đạo thiểu số Thượng viện tuyên bố.

Minh Đức (Theo Asia One, The Hill)