Mở rộng đối tượng miễn giấy phép xây dựng nhưng cần minh bạch công tác hậu kiểm

Quy định rõ ràng về cơ chế hậu kiểm

Chiều 16/10, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Xây dựng (sửa đổi).

Cho ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định tinh thần chung xây dựng một "luật khung", chỉ quy định những nguyên tắc cơ bản, còn lại sẽ giao Chính phủ, các bộ ngành quy định chi tiết bằng Nghị định, Thông tư.

"Luật này ra đời phải giải quyết được các vấn đề ở địa phương. Hiện nay, địa phương vướng một là xây dựng, hai là đất đai, ba là môi trường", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh. 

Đồng thời, yêu cầu luật phải thúc đẩy phân cấp hiệu quả cho địa phương theo tinh thần "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm", Trung ương, Quốc hội, Chính phủ chỉ kiến tạo, giám sát. Chủ tịch Quốc hội cũng cảnh báo việc phân cấp mạnh nhưng phải đề phòng lạm dụng.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn (Ảnh: Media Quốc hội).

Về việc miễn giấy phép xây dựng, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh đây là vấn đề hết sức quan trọng. Dự thảo luật đã mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng trên nguyên tắc kiểm soát một lần từ giai đoạn chuẩn bị đến thời điểm khởi công.

Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần nghiên cứu và quy định rõ ràng về cơ chế hậu kiểm. Việc hậu kiểm phải được thực hiện công khai, minh bạch để tránh lạm dụng, buông lỏng quản lý, đồng thời đảm bảo các yêu cầu về kỹ thuật, môi trường và phòng cháy chữa cháy, bảo vệ an toàn cho người dân.

"Cần khắc phục những hạn chế trong công tác cấp phép xây dựng hiện nay. Nhiều sai sót, vi phạm trong xây dựng phát sinh không hẳn do cơ chế cấp phép mà chủ yếu do sự thiếu minh bạch, thiếu nhất quán trong quy định về phân loại công trình, điều kiện và thẩm quyền cấp phép", Chủ tịch Quốc hội nói.

Do đó, theo Chủ tịch Quốc hội, cần quan tâm hơn đến chất lượng của quy trình cấp phép để giấy phép xây dựng thực sự là một công cụ đảm bảo quyền lợi của người dân, doanh nghiệp và duy trì trật tự xã hội, chứ không phải là một "rào cản" hay thủ tục gây phiền hà. Trong mọi quyết sách, lợi ích của người dân phải được đặt lên trên hết.

Quản lý chặt chẽ nhưng tối giản thủ tục cấp phép

Nêu ý kiến, Chủ nhiệm Uỷ ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải nhận định đây là dự thảo luật được nhân dân rất quan tâm và có nhiều thay đổi, giảm thủ tục hành chính trong cấp phép xây dựng, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm kỳ vọng giảm đáng kể thời gian cấp phép.

Ghi nhận đây là bước tiến tích cực, hướng tới quản lý hiện đại song đại biểu Hải đề nghị dự thảo luật cần đảm bảo tính đồng bộ với các luật khác như Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Bảo vệ môi trường để khả thi khi triển khai trong thực tiễn.

"Nếu không đồng bộ, sẽ dẫn tới tình trạng chủ đầu tư đối mặt với nhiều cơ quan kiểm tra song song", bà Hải nói. 

Bà cũng góp ý cần làm rõ hơn quy định liên quan tới giấy phép xây dựng cũng như điều kiện để đưa công trình vào hoạt động.

Đồng thời, trong các văn bản hướng dẫn chi tiết luật, bà Hải cho rằng cơ quan soạn thảo nên nêu rõ tần suất kiểm tra, số lượng công trình kiểm tra, tránh lạm dụng trong phân quyền hậu kiểm. 

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà (Ảnh: Media Quốc hội).

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đề nghị, dự thảo Luật cần "quản lý chặt chẽ nhưng tối giản thủ tục cấp phép". 

Theo Phó Thủ tướng, giấy phép xây dựng là yêu cầu bắt buộc ở tất cả các quốc gia và thủ tục phải nhanh gọn, minh bạch, đáp ứng đúng mục tiêu kiểm soát chất lượng. 

Trong đó, một số nguyên tắc không thể thay đổi như an toàn, chất lượng, thân thiện với con người, phòng chống cháy nổ, tính bền vững trước thiên tai. 

Do đó, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, đơn giản hóa thủ tục dựa trên quy chuẩn rõ ràng và thực hiện hậu kiểm hiệu quả.

Về phân cấp quản lý cho địa phương, Phó Thủ tướng cho rằng, đây là việc cần thiết nhưng phải đi kèm điều kiện pháp lý, quy hoạch, quy chuẩn và năng lực tổ chức, năng lực thực hiện. "Không thể tuyệt đối hóa phân cấp. Có những công trình quy mô không lớn nhưng rất phức tạp về công nghệ, kỹ thuật, vẫn phải tuân theo quy định của các luật chuyên ngành khác", Phó Thủ tướng lưu ý.