Mở rộng quyền viên chức tham gia hoạt động ngoài công lập: Tiến bộ, nhưng cần kiểm soát

Quốc hội thảo luận tại tổ ngày 22/10

Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 10, ngày 22/10, Quốc hội thảo luận tại tổ, cho ý kiến về 5 dự án luật: Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi), Luật Viên chức (sửa đổi), Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi).

Về dự án Luật Viên chức (sửa đổi), đa số ý kiến đại biểu Quốc hội đánh giá cao dự thảo Luật đã thể hiện nhiều điểm mới, tiến bộ, phù hợp với xu hướng quản lý hiện đại. 

Luật được xây dựng theo hướng quản lý viên chức gắn với vị trí việc làm; phân định rõ nhóm chức danh, thẩm quyền, trách nhiệm; khắc phục tình trạng bình quân trong trả lương và sử dụng viên chức.

Đáng chú ý, dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi) thể hiện tư duy đổi mới mạnh mẽ, khi mở rộng phạm vi quyền của viên chức, cho phép họ được ký hợp đồng thực hiện hoạt động nghề nghiệp, tham gia góp vốn, điều hành các doanh nghiệp.

Tại Tổ 1 (Đoàn Hà Nội), đại biểu Nguyễn Phương Thủy đồng tình với quy định viên chức được ký hợp đồng nghề nghiệp, hoặc tham gia hoạt động kinh doanh, nhưng nhấn mạnh cần có cơ chế kiểm soát rủi ro, phòng ngừa xung đột lợi ích, đặc biệt trong các lĩnh vực như y tế, khoa học công nghệ. Bởi nếu không có giới hạn cụ thể về mức góp vốn, phạm vi điều hành, hoặc cơ chế công khai thông tin, quy định này có thể bị lợi dụng, ảnh hưởng đến uy tín và tính liêm chính của khu vực công.

Ngoài ra, đại biểu Nguyễn Phương Thủy đề nghị Luật cần có điều khoản rõ ràng về trách nhiệm công khai hợp đồng, mức góp vốn, cũng như quyền từ chối của người đứng đầu đơn vị sự nghiệp khi phát hiện dấu hiệu xung đột lợi ích. Điều này sẽ giúp các đơn vị thuận lợi hơn khi triển khai và bảo đảm nguyên tắc minh bạch trong hoạt động công vụ.

Tại Tổ 6 (gồm các Đoàn Đồng Nai, Lạng Sơn, Huế), đại biểu Phạm Như Hiệp (Đoàn Huế) cũng cho rằng, quy định cho phép viên chức ký hợp đồng, góp vốn, điều hành doanh nghiệp là tiến bộ, nhưng nếu không kiểm soát chặt sẽ nảy sinh vấn đề. Viên chức làm việc tại cơ quan Nhà nước mà đồng thời tham gia doanh nghiệp, sẽ rất dễ dẫn đến lợi dụng vị trí công để trục lợi.

Đại biểu lấy ví dụ, bác sĩ trong bệnh viện công, nếu mở phòng khám tư có thể sử dụng uy tín, thương hiệu của đơn vị công, hoặc thậm chí nguồn lực, dữ liệu nghiên cứu, thiết bị, nhân sự – điều này cần được ràng buộc bằng các quy định pháp lý rõ ràng. Vì vậy, Luật cần giới hạn phạm vi cho phép, hoặc thiết lập quy trình phê duyệt, khai báo minh bạch để bảo đảm viên chức không làm điều bất lợi cho tổ chức, đơn vị công tác.

Tại tổ 9 (Đoàn Hưng Yên, Hải Phòng), đại biểu Ngô Đông Hải (Đoàn Hưng Yên) cho rằng, quy định cho phép viên chức được ký hợp đồng, góp vốn, kinh doanh bên ngoài là "rất tiến bộ", giúp phát huy chất xám.

Tuy nhiên, đại biểu cảnh báo nguy cơ lợi dụng, như cách nói "chân ngoài dài hơn chân trong", tức là viên chức vào đơn vị sự nghiệp công lập không phải để cống hiến, mà để "dùng cái lợi thế về thương hiệu, về uy tín, về các vấn đề vô hình khác" của đơn vị công cho mục tiêu kinh doanh bên ngoài.

Để ngăn chặn tiêu cực này, đại biểu Ngô Đông Hải đề nghị luật phải bổ sung quy định: "Khi viên chức tham gia các hoạt động bên ngoài như vậy thì không được sử dụng danh nghĩa, không được sử dụng thương hiệu... liên quan đến đơn vị sự nghiệp công lập mà mình hiện đang hoạt động".

Đồng tình với quan điểm này, đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn (Đoàn Hải Phòng) cho rằng, khi luật cho phép viên chức (trong lĩnh vực khoa học, giáo dục, y tế) được ký hợp đồng quản lý doanh nghiệp có thể dẫn tới nguy cơ xung đột lợi ích và vi phạm Luật Phòng, chống tham nhũng nếu không kiểm soát chặt. 

Đại biểu đề nghị bổ sung nguyên tắc "kê khai lợi ích tài chính hàng năm" và "nghiêm cấm tham gia thẩm định, phê duyệt, ký kết các hợp đồng liên quan đến tổ chức có lợi ích liên quan".

Thu Giang

Tham khảo thêm

Tham khảo thêm

Chính phủ thống nhất thông qua dự án Luật Viên chức (sửa đổi)