Đại biểu Quốc hội đề xuất nhiều giải pháp củng cố nền tài chính quốc gia, nâng cao hiệu quả đầu tư công
(Chinhphu.vn) - Trong bối cảnh nhiều thách thức nội tại và biến động toàn cầu, các đại biểu Quốc hội cho rằng, ngân sách Nhà nước phải thực sự là huyết mạch của nền kinh tế, đầu tư công là ngòi nổ cho tăng trưởng bền vững và bao trùm trong giai đoạn 2026-2030.
Đại biểu Trần Hoàng Ngân (Đoàn TPHCM) nêu ý kiến thảo luận - Ảnh: VGP
Ngày 30/10, tiếp tục chương trình làm việc của kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận tại hội trường về tình hình thực hiện ngân sách Nhà nước năm 2025, dự toán ngân sách và phương án phân bổ ngân sách Trung ương năm 2026…
Tại phiên thảo luận, nhiều đại biểu đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ trong điều hành ngân sách, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, đồng thời chỉ rõ những tồn tại cần khắc phục để củng cố nền tảng tài chính quốc gia vững chắc hơn trong giai đoạn tới.
Chính sách tài chính góp phần củng cố đà phục hồi kinh tế
Đại biểu Trần Hoàng Ngân (Đoàn TPHCM) cho rằng kết quả phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 có sự đóng góp rất lớn của chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, đặc biệt là sự nỗ lực của ngành tài chính, chính quyền địa phương, cộng đồng doanh nghiệp và người dân trong việc chấp hành nghĩa vụ thuế.
Theo đại biểu, năm 2025, tổng thu cân đối ngân sách tăng 21,5%, nhờ vậy chúng ta đã có thêm nguồn lực để tăng chi đầu tư phát triển, tăng tới 29,7% và có được nguồn để đầu tư vào kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội.
Đánh giá lại giai đoạn 2021-2025, đại biểu Ngân nhấn mạnh, ngành tài chính đã tích cực rà soát thể chế, lắng nghe ý kiến doanh nghiệp, người dân và đại biểu Quốc hội để hoàn thiện các luật về thuế, ngân sách, đầu tư công.
Tổng thu ngân sách 5 năm 2021-2025 tăng 15% so với dự toán, trong khi tổng chi thì chỉ tăng nhẹ là 6% so với dự toán và chi đầu tư phát triển tăng được 26% so với kế hoạch 5 năm trước, chi thường xuyên 5 năm lại giảm 2%. Tín hiệu cũng rất tốt và nhờ vậy bội chi ngân sách trong 5 năm qua đã kéo giảm được 282.525 tỷ đồng, xuống còn có 36%, tạo dư địa cho nhiệm kỳ tiếp theo và cho thế hệ tương lai.
Theo đại biểu Trần Hoàng Ngân, tổng chi ngân sách Nhà nước giai đoạn 2026-2030 ước tăng khoảng 1,9 lần, tức gần gấp đôi giai đoạn 2021-2025, trong đó chi cho đầu tư phát triển là một con số rất lớn, gấp 3 lần giai đoạn trước.
Nhu cầu đầu tư là đúng, việc đầu tư kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội rất cần thiết và cấp bách. Nhưng nếu tăng chi đầu tư phát triển, tăng đầu tư công không, thì sẽ làm tăng lượng trái phiếu Chính phủ. Khi tăng lượng trái phiếu Chính phủ là gây áp lực đến thị trường vốn, áp lực đến cung, cầu vốn trên thị trường, làm tăng lãi suất...
Do đó, đại biểu đề nghị rà soát lại các dự án và có trình tự ưu tiên, phải quan tâm hơn nữa việc thể chế đủ thoáng để khuyến khích các tập đoàn, doanh nghiệp Nhà nước nâng cao hiệu quả kinh doanh, xem xét lại vấn đề về bố trí nhân lực của các tập đoàn, doanh nghiệp Nhà nước theo hướng hiệu quả để phát huy hiệu quả sử dụng vốn tại khu vực này và rà soát lại tài sản công, đất công để giảm bớt áp lực đến ngân sách Nhà nước.
Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Đoàn Quảng Trị) nêu ý kiến thảo luận
Tăng cường kỷ luật ngân sách, thúc đẩy đầu tư công hiệu quả
Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Đoàn Quảng Trị) đánh giá, trong bối cảnh kinh tế trong nước và quốc tế có nhiều biến động, điều hành ngân sách, đầu tư công và tài chính quốc gia đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận, góp phần giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, đảm bảo an sinh xã hội, duy trì được đà tăng trưởng hợp lý.
Tuy nhiên, theo đại biểu, tăng thu ngân sách chủ yếu nhờ yếu tố tình thế, trong khi nguồn thu mới từ kinh tế số, thương mại điện tử, dịch vụ xuyên biên giới chưa được khai thác hiệu quả. Thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước còn thấp; chi thường xuyên vẫn chiếm tỉ trọng lớn.
Đại biểu Hà Sỹ Đồng đề nghị chuyển trọng tâm sang củng cố nền thu bền vững bằng cải cách chính sách thuế, hoàn thiện quản lý thu, chống thất thu gắn với nuôi dưỡng nguồn thu lâu dài.
Một vấn đề lớn hiện nay được đại biểu Hà Sỹ Đồng nêu là tiến độ giải ngân vốn đầu tư công vẫn còn chậm.
"Khi đầu tư công chậm được giải ngân tác động lan tỏa đến nền kinh tế bị hạn chế, kéo theo nhiều hệ lụy và tăng trưởng việc làm, thu ngân sách", đại biểu Hà Sỹ Đồng nói.
Cho rằng giai đoạn 2026-2030 cần coi đầu tư công hiệu quả là một trụ cột chiến lược, đại biểu đề nghị Chính phủ cần rà soát, tái cấu trúc danh mục đầu tư theo hướng tập trung, có trọng tâm, trọng điểm; uu tiên những dự án có tính lan tỏa vùng, nhất là các dự án hạ tầng chiến lược, hạ tầng ứng phó biến đổi khí hậu và hạ tầng số.
"Đầu tư công phải thực sự là động lực dẫn dắt, kích hoạt các nguồn vốn xã hội, chứ không thể thay thế khu vực tư nhân. Song cần sớm xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả đầu tư công, lấy kết quả đầu ra và các tác động vùng, ngành làm căn cứ để phân bổ vốn thay vì chia đều theo địa giới hành chính", đại biểu Hà Sỹ Đồng nói.
Tăng cường nguồn lực ứng phó thiên tai, biến đổi khí hậuTrong khi đó, đại biểu Nguyễn Minh Sơn (Đoàn Đồng Tháp) bày tỏ lo ngại trước diễn biến phức tạp của thiên tai. Dù ngân sách Nhà nước đã chi hơn 47.000 tỷ đồng cho phòng, chống và khắc phục hậu quả, nhưng nguồn lực hiện nay vẫn thiếu so với nhu cầu thực tế.
Thời gian qua, nước ta đã hình thành nhiều công cụ tài chính quan trọng, nhưng hiệu quả chưa cao, còn phân tán và thiếu cơ chế phối hợp tổng thể. Do đó, để tạo nguồn tài chính chống chịu thiên tai hiện đại, hiệu quả và bền vững, đại biểu Nguyễn Minh Sơn kiến nghị Chính phủ ưu tiên vốn cho các dự án thích ứng biến đổi khí hậu, phòng chống thiên tai ngang hàng với các chương trình quốc phòng, an ninh, y tế, giáo dục.
Cải cách cơ cấu chi ngân sách, chuyển sang đầu tư phòng ngừa, giảm thiểu rủi ro để tiết kiệm chi phí dài hạn. Phát triển bảo hiểm rủi ro thiên tai, xây dựng Quỹ tái bảo hiểm và Quỹ ứng phó biến đổi khí hậu quốc gia. Nghiên cứu phát hành trái phiếu thiên tai, giúp chuyển rủi ro sang nhà đầu tư quốc tế mà không làm tăng nợ công.
Thu Giang
