Rút ngắn thời gian, đơn giản hóa hồ sơ ký kết điều ước quốc tế

Sáng 31/10, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, thừa uỷ quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Điều ước quốc tế.

Bổ sung quy định đặc thù, rút gọn hơn thủ tục ký kết

Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Hoài Trung nhấn mạnh, mục đích xây dựng dự án Luật là yêu cầu cấp thiết nhằm khắc phục các hạn chế, vướng mắc là "điểm nghẽn" trong quá trình thực hiện Luật Điều ước quốc tế.

Trong đó, tập trung vào kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng, Nhà nước theo các nghị quyết liên quan ban hành thời gian qua; bổ sung quy định đặc thù, rút gọn hơn thủ tục ký kết điều ước quốc tế đáp ứng yêu cầu chính trị, đối ngoại, hoạt động của lãnh đạo cấp cao. 

Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Hoài Trung (Ảnh: Media Quốc hội).

Quy định về trình tự, thủ tục rút gọn cho ký kết điều ước quốc tế về vay hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và vay ưu đãi nước ngoài; làm rõ một số quy định trong Luật điều ước quốc tế để bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật.

Theo đó, dự án Luật sửa đổi, bổ sung đối với 22 trong tổng số 80 điều của Luật điều ước quốc tế năm 2016, bổ sung mới 2 điều, bãi bỏ 2 điều; sửa đổi, bổ sung 2 điều của Luật Tổ chức Chính phủ.

Nội dung Luật khắc phục một số khó khăn, vướng mắc hiện nay trong quy định trình tự, thủ tục đàm phán, ký, phê duyệt, phê chuẩn, sửa đổi, bổ sung, gia hạn và thực hiện điều ước quốc tế về ODA, vay ưu đãi thực hiện theo quy định của pháp luật về quản lý nợ công. 

Bổ sung, làm rõ quy định về trình tự cho phép, kết thúc đàm phán, sửa đổi, bổ sung điều ước quốc tế, lưu trữ hồ sơ ký kết điều ước quốc tế.

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung cũng rút ngắn thời gian, lược bỏ thủ tục, đơn giản hóa hồ sơ ký kết điều ước quốc tế; bổ sung trình tự, thủ tục rút gọn; tăng sự chủ động của cơ quan đề xuất.

Về thực hiện phân cấp, phân quyền, dự án Luật sửa đổi, bổ sung thực hiện phân quyền từ Chính phủ cho Thủ tướng Chính phủ trong quyết định và trình Chủ tịch nước quyết định trong công tác ký kết điều ước quốc tế. 

Phân cấp từ Thủ tướng Chính phủ cho người đứng đầu cơ quan đề xuất quyết định trong vấn đề ủy nhiệm tham dự hội nghị quốc tế.

Trong một số trường hợp đặc biệt, Thủ tướng Chính phủ kiến nghị Chủ tịch nước ủy quyền Thủ tướng Chính phủ quyết định đàm phán, ký, sửa đổi, bổ sung điều ước quốc tế thuộc thẩm quyền của Chủ tịch nước.

Đẩy mạnh chủ trương phân quyền, phân cấp

Thẩm tra, Chủ nhiệm Uỷ ban Quốc phòng, an ninh và Đối ngoại của Quốc hội Lê Tấn Tới cho biết,  Ủy ban tán thành với sự cần thiết ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật điều ước quốc tế với những lý do đã nêu tại tờ trình.

Quang cảnh phiên họp (Ảnh: Media Quốc hội).

Ủy ban cũng tán thành với các quy định về việc phân quyền từ Chính phủ cho Thủ tướng Chính phủ; từ Thủ tướng Chính phủ cho người đứng đầu cơ quan đề xuất quyết định ủy nhiệm tham dự hội nghị quốc tế trong khuôn khổ điều ước quốc tế nhiều bên trong trường hợp hội nghị quốc tế không có nội dung liên quan đến việc đàm phán, thông qua văn bản điều ước quốc tế nhiều bên hoặc sửa đổi, bổ sung điều ước quốc tế nhiều bên mà Việt Nam là thành viên nhằm đáp ứng yêu cầu đơn giản hoá, đẩy mạnh chủ trương phân quyền, phân cấp, đẩy nhanh tiến độ trình hồ sơ đàm phán, ký gia nhập điều ước quốc tế. 

Tuy nhiên về vấn đề này, Thường trực Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại cho biết, có ý kiến đề nghị tiếp tục nghiên cứu, rà soát các quy định để bảo đảm phân cấp, phân quyền rõ ràng, đúng đối tượng, phạm vi trong thực tiễn triển khai.

Về nội dung xin ý kiến, theo ông Lê Tấn Tới, Điều 72a của dự thảo Luật quy định: "Trong trường hợp cần thiết để xử lý các yêu cầu thực tế hoặc có yêu cầu cấp bách về đối ngoại, sau khi lấy ý kiến của Bộ Ngoại giao, Bộ Tư pháp và các cơ quan, tổ chức liên quan, cơ quan đề xuất kiến nghị Thủ tướng Chính phủ báo cáo Chủ tịch nước ủy quyền Thủ tướng Chính phủ quyết định việc đàm phán, ký, sửa đổi, bổ sung một số điều ước quốc tế nhân danh Nhà nước thuộc thẩm quyền của Chủ tịch nước trong một khoảng thời gian xác định. Quy định này không áp dụng đối với điều ước quy định tại các điểm từ a đến d khoản 1 Điều 4 của Luật này".

Cơ quan chủ trì soạn thảo đưa ra 2 phương án xin ý kiến đối với việc bổ sung Điều 72a: Phương án 1: giữ nguyên quy định nêu trên với các lý do nêu trong Tờ trình số 794/TTr-CP; Phương án 2: Bỏ quy định nêu trên với lý do Hiến pháp quy định đây là thẩm quyền của Chủ tịch nước và không có quy định về việc ủy quyền của Chủ tịch nước đối với các thẩm quyền hiến định. Chính phủ kiến nghị thực hiện theo phương án 1.

Về vấn đề này, có 2 loại ý kiến: 

Loại ý kiến thứ nhất: tán thành với Phương án 1 (quy định như tại Điều 72a của dự thảo Luật) với các lý do được nêu trong Tờ trình của Chính phủ. 

Loại ý kiến thứ hai: tán thành Phương án 2 (không quy định Điều 72a tại dự thảo Luật) vì đây là thẩm quyền Hiến định của Chủ tịch nước.

Thay mặt cơ quan thẩm tra, Thường trực Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại bày tỏ nhất trí với loại ý kiến thứ nhất và đề nghị Chính phủ báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định nội dung này trước khi trình Quốc hội xem xét dự án Luật.

Về vấn đề này, ngày 18/10/2025, Văn phòng Trung ương Đảng đã có văn bản số 18353 thông báo ý kiến của Bộ Chính trị thống nhất với đề xuất của Chính phủ về quy định Chủ tịch nước ủy quyền cho Thủ tướng Chính phủ đàm phán, ký, sửa đổi, bổ sung một số điều ước quốc tế nhân danh Nhà nước.