Đề xuất bổ sung định danh người bán hàng trên mạng qua VNeID

Sáng 3/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Bộ trưởng Bộ Công Thương, thừa uỷ quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình dự án Luật Thương mại điện tử.

Quy định về trách nhiệm của chủ thể bán hàng livestream

Trình bày tờ trình về sự cần thiết phải ban hành Luật, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, những năm qua, thương mại điện tử đang phát triển rất mạnh (từ 20-25%/năm, chiếm 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa), tuy nhiên hiện nay chưa có đạo Luật riêng về lĩnh vực này. 

Các quy định pháp luật hiện hành (chủ yếu là 2 văn bản: Nghị định số 52 năm 2013 và Nghị định 85 năm 2021 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 52 về thương mại điện tử) đã bộc lộ những bất cập, vướng mắc, không thể giải quyết được, nhất là các vấn đề mới, quan trọng phát sinh trong thực tiễn. 

Bộ trưởng chỉ ra như sự xuất hiện nhiều mô hình kinh doanh mới, đa dạng về mặt chủ thể, phức tạp về bản chất (như: livestream bán hàng, kinh doanh đa dịch vụ, đa nền tảng, việc thu thuế, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, bảo vệ dữ liệu cá nhân…).

Khó khăn trong kiểm soát, xử lý hàng giả, hàng cấm, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng kém chất lượng, đặc biệt trong việc định danh người bán, truy vết và xử lý vi phạm.

Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên (Ảnh: Media Quốc hội).

Cùng với đó, những thách thức của hoạt động thương mại điện tử xuyên biên giới về chất lượng hàng nhập khẩu cần được quản lý, cùng những cơ chế, chính sách hỗ trợ hạ tầng thương mại điện tử, thúc đẩy sự tham gia mạnh mẽ khu vực kinh tế tư nhân và phát triển thương mại điện tử xanh, bền vững đã đến lúc phải ban hành.

"Việc ban hành Luật Thương mại điện tử là rất cần thiết, cấp bách nhằm kịp thời thể chế hóa đầy đủ, toàn diện các chủ trương mới của Đảng về phát triển thương mại điện tử, kinh tế số và phù hợp với những cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên", Bộ trưởng nêu.

Dự thảo Luật bao gồm 7 Chương, 48 Điều, bám sát 6 chính sách lớn đã được Chính phủ thông qua, gồm: Quy định các loại hình nền tảng thương mại điện tử và trách nhiệm của các chủ thể tham gia; Quy định mạng xã hội hoạt động thương mại điện tử, nền tảng tích hợp đa dịch vụ; Quy định về hoạt động thương mại điện tử có yếu tố nước ngoài; Quy định hoạt động bán hàng livestream, tiếp thị liên kết; Quy định dịch vụ hỗ trợ cho thương mại điện tử; Quy định chính sách hỗ trợ phát triển thương mại điện tử theo hướng xanh, bền vững.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, dự thảo Luật chỉ điều chỉnh quyền và nghĩa vụ của các chủ thể sử dụng nền tảng mạng internet để thực hiện hoạt động thương mại. Các hoạt động kinh doanh, thương mại và các chủ thể tham gia hoạt động thương mại điện tử vẫn tuân thủ pháp luật chuyên ngành có liên quan như trong môi trường vật lý.

Những nội dung mới của dự thảo Luật so với pháp luật hiện hành, gồm: Bổ sung định vị pháp lý toàn diện các mô hình thương mại điện tử, từ bán hàng trực tiếp đến mô hình nhiều bên; tăng cường trách nhiệm của nền tảng trong việc rà soát, hỗ trợ thu hồi sản phẩm lỗi, bảo vệ người tiêu dùng và lưu trữ giao dịch phục vụ kiểm tra.

Mở rộng trách nhiệm của mạng xã hội có hoạt động thương mại điện tử, nền tảng tích hợp đa dịch vụ; bổ sung quy định về trách nhiệm ngăn lạm dụng vị thế, bảo đảm cạnh tranh lành mạnh.

Bổ sung quy định về định danh người bán hàng trong nước (qua VNeID) và nước ngoài (qua giấy tờ pháp lý) nhằm minh bạch giao dịch. Bổ sung quy định về trách nhiệm của chủ thể bán hàng livestream, tiếp thị liên kết về định danh, minh bạch thông tin và bảo vệ người tiêu dùng.

Cùng với đó, bổ sung quy định về trách nhiệm của chủ quản nền tảng nước ngoài trong việc lập pháp nhân hoặc ủy quyền pháp nhân đủ năng lực tại Việt Nam để thực hiện các nghĩa vụ về thuế, tranh chấp, bảo vệ người tiêu dùng...

Phân rõ điều kiện "tiền kiểm" với "hậu kiểm"

Thẩm tra, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, về kinh doanh nền tảng thương mại điện tử, Uỷ ban đề nghị tiếp tục nghiên cứu, làm rõ sự cần thiết, xác định rõ hơn ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện để quy định tại dự thảo Luật, chỉnh sửa tương ứng tại dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi); quy định cụ thể hơn về điều kiện kinh doanh, phân định rõ điều kiện "tiền kiểm" với điều kiện "hậu kiểm".

Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi (Ảnh: Media Quốc hội).

Về trách nhiệm chủ quản các loại hình nền tảng thương mại điện tử, đề nghị tiếp tục hoàn thiện theo hướng bảo đảm tính hợp lý, khả thi, phù hợp với đặc trưng của từng loại hình nền tảng thương mại điện tử, mức độ tham gia của nền tảng vào quá trình giao kết hợp đồng được thực hiện trên nền tảng. 

Đối với mạng xã hội hoạt động thương mại điện tử, đề nghị rà soát, làm rõ phạm vi trách nhiệm của chủ quản được xác định trên cơ sở có chức năng đặt hàng trực tuyến, livestream bán hàng gắn với đặt hàng thông qua chức năng đặt hàng trực tuyến trên nền tảng hoặc có tính năng hỗ trợ dịch vụ thanh toán, dịch vụ logistics (bao gồm cả hình thức hỗ trợ tích hợp với chức năng liên lạc trực tuyến) trên nền tảng để có quy định với mức độ phù hợp.

Về hoạt động livestream bán hàng và tiếp thị liên kết, ông Mãi đề nghị quy định rõ ràng hơn về những khía cạnh của hoạt động này được điều chỉnh riêng bởi Luật thương mại điện tử, phân định với những nội dung mang tính chất chung được điều chỉnh bởi Luật An toàn thông tin mạng, Luật An ninh mạng, Luật Quảng cáo, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.