Khuyến nông 'bắt tay' doanh nghiệp: 'Thiên thời, địa lợi, nhân hòa' cho 1 triệu ha lúa chất lượng cao

Khuyến nông phải gần dân, sát dân, vì dân là mục tiêu lớn nhất, toàn diện nhất, xuyên suốt - Ảnh: VGP/LS

Khuyến nông phải gần dân, sát dân, vì dân

Tại hội nghị, các đại biểu tập trung thảo luận tình hình sắp xếp lại hệ thống khuyến nông theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, triển khai Chiến lược Phát triển khuyến nông đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, đẩy mạnh hợp tác công - tư trong lĩnh vực khuyến nông.

Báo cáo về tình hình sắp xếp hệ thống khuyến nông, ông Nguyễn Thành Lệ, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ NN&MT) cho biết, hệ thống khuyến nông cả nước đang được tổ chức lại theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với bối cảnh sắp xếp chính quyền địa phương 2 cấp.

Bộ NN&MT đề nghị các địa phương đẩy nhanh việc thành lập Trung tâm Dịch vụ sự nghiệp công cấp xã theo chỉ đạo của Trung ương; quy định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của khuyến nông cấp xã để cung ứng các dịch vụ sự nghiệp cơ bản, thiết yếu; đồng thời kiện toàn lực lượng khuyến nông cộng đồng, duy trì đội ngũ cộng tác viên thôn, bản.

Giám đốc Trung tâm Khuyến nông quốc gia Lê Quốc Thanh khẳng định: Lực lượng khuyến nông phải gần dân, sát dân, vì dân, đó là mục tiêu lớn nhất, toàn diện nhất, xuyên suốt. Trên cơ sở đó, chiến lược phát triển khuyến nông được xây dựng theo tư duy kinh tế nông nghiệp gắn với nhu cầu thị trường, tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị, dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Mục tiêu là tạo đột phá về năng suất, chất lượng, bảo đảm an toàn thực phẩm, phục vụ phát triển nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh, bảo vệ môi trường, thích ứng biến đổi khí hậu, cải thiện và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nông dân.

Đến 2030: Khuyến nông số, nông dân chuyên nghiệp, giảm nghèo bền vững

Theo đó, chiến lược khuyến nông xác định một loạt mục tiêu cụ thể đến năm 2030. Đó là, 100% cán bộ khuyến nông Nhà nước được chuẩn hoá chức danh nghề nghiệp, được đào tạo, bồi dưỡng kiến thức về kinh tế, thị trường, chuyển đổi số; 100% cán bộ hợp tác xã, doanh nghiệp, các tổ chức chính trị - xã hội tham gia tổ khuyến nông cộng đồng được đào tạo về phương pháp khuyến nông, tiến bộ kỹ thuật mới, kiến thức kinh tế, thị trường, chuyển đổi số.

Về đào tạo nông dân chuyên nghiệp, có 100% nông dân tham gia chuỗi liên kết ở các vùng nguyên liệu được đào tạo về quy trình, kỹ thuật, tiêu chuẩn, quy chuẩn chất lượng, tổ chức sản xuất và liên kết thị trường.

Về chuyển giao công nghệ và mô hình khuyến nông có các mô hình, dự án khuyến nông tập trung chuyển giao đồng bộ giải pháp kỹ thuật, công nghệ tiên tiến, tổ chức sản xuất và liên kết theo chuỗi giá trị; 100% sản phẩm mô hình đạt tiêu chuẩn chất lượng, an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường; hiệu quả kinh tế tăng trên 15%, chi phí đầu vào giảm trên 10% và được nhân rộng trong các chuỗi giá trị ngành hàng chủ lực.

Về khuyến nông gắn với giảm nghèo, chiến lược này phấn đấu trên 70% xã vùng khó khăn, vùng đặc biệt khó khăn xây dựng được mô hình khuyến nông giảm nghèo, tạo sinh kế ổn định, bền vững cho nông dân nghèo; trên 50% lớp tập huấn khuyến nông được triển khai trên nền tảng khuyến nông số; 100% tài liệu kỹ thuật khuyến nông được số hóa, phổ biến trên hệ thống khuyến nông số; 100% sản phẩm mô hình, dự án khuyến nông được giới thiệu, quảng bá trên sàn thương mại điện tử hoặc môi trường số.

Đây là nền tảng quan trọng để khuyến nông chuyển từ "làm phong trào" sang làm dịch vụ chuyên nghiệp, có địa chỉ, có chuỗi giá trị và có thị trường.

Các đại biểu tham quan 400 ha thanh long hữu cơ vỏ vàng của HTX Trung Bình, xã Hàm Thuận, tỉnh Lâm Đồng - Ảnh: VGP/ Lê Sơn

Hợp tác công - tư: 'Thiên thời, địa lợi, nhân hòa' cho hệ sinh thái nông nghiệp

Một nội dung được nhấn mạnh tại hội nghị là hợp tác công - tư giữa khuyến nông cơ sở và doanh nghiệp. Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Lộc Trời Phạm Thanh Thọ đề xuất xây dựng mô hình hợp tác chặt chẽ giữa chính quyền, hệ thống khuyến nông, nông dân và doanh nghiệp như một thành tố trong chuỗi giá trị nông nghiệp.

Ông Phạm Thanh Thọ cho rằng, các doanh nghiệp đầu tàu có nguồn lực, trách nhiệm và gắn bó chặt chẽ với nông dân phải đóng vai trò dẫn dắt trong mô hình này.

Ông nhấn mạnh: "Với sự chỉ đạo quyết liệt, cụ thể của Tổng Bí thư Tô Lâm và cơ sở pháp lý hiện nay, có thể nói đây là thời điểm 'thiên thời, địa lợi, nhân hòa' để triển khai hợp tác công - tư trong lĩnh vực khuyến nông". Đặc biệt, trong bối cảnh Chính phủ đang triển khai Đề án 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030, hợp tác công - tư không chỉ là lựa chọn, mà là yêu cầu cấp thiết để thực hiện "chiến lược lớn cho kinh tế nông nghiệp".

Theo Tập đoàn Lộc Trời, Trung tâm Khuyến nông quốc gia giữ vai trò trụ cột trong hoạch định và chỉ đạo cụ thể thông qua việc ban hành quy định, quy chế về hợp tác công - tư và giám sát triển khai.

Như vậy, vai trò của trung tâm khuyến nông các tỉnh tổ chức triển khai thông qua ký kết biên bản hợp tác công - tư với doanh nghiệp; thành lập ban điều hành cấp tỉnh, điều phối, hỗ trợ chuyên môn và các nhiệm vụ phù hợp với quy định của Nhà nước và thực tiễn sản xuất tại địa phương; UBND phường, xã thực hiện chức năng kiểm tra, giám sát hoạt động hợp tác công - tư trên địa bàn.

Đáng chú ý, việc các địa phương sớm thành lập đơn vị sự nghiệp công lập cung ứng dịch vụ sự nghiệp công cơ bản, thiết yếu đa ngành, đa lĩnh vực (văn hóa, thể thao, du lịch, thông tin, truyền thông, môi trường, khuyến nông, đô thị…) theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp sẽ là "bệ đỡ" quan trọng để hợp tác công - tư trong khuyến nông đi vào đời sống.

Trong mô hình này, cán bộ khuyến nông cơ sở được xác định là chủ thể ký kết hợp đồng phối hợp công - tư về liên kết chuỗi giá trị, phát triển vùng trồng, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật… theo đúng các quy định, quy chế hiện hành.

Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Lộc Trời Phạm Thanh Thọ trao đổi tại hội nghị - Ảnh: VGP/Lê Sơn

Doanh nghiệp được vùng nguyên liệu lớn, nông dân được lợi nhuận cao

Ở phía doanh nghiệp, vai trò được thiết kế rõ ràng là phải xây dựng phương án hợp tác cụ thể trình Trung tâm Khuyến nông quốc gia thẩm định, phê duyệt.

Ở cấp tỉnh, doanh nghiệp ký biên bản ghi nhớ hợp tác công - tư với giám đốc trung tâm khuyến nông tỉnh; cử lãnh đạo tham gia ban điều hành chương trình hợp tác công - tư về khuyến nông của tỉnh, trực tiếp xây dựng kế hoạch vùng nguyên liệu theo vụ, theo năm; ký hợp đồng phối hợp công - tư với cán bộ khuyến nông cơ sở; triển khai hợp đồng liên kết với nông dân.

Các doanh nghiệp tham gia phải là doanh nghiệp hoặc nhóm doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, đáp ứng các điều kiện như có bộ sản phẩm vật tư nông nghiệp, giống lúa và quy trình, giải pháp phù hợp canh tác lúa theo Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, giảm phát thải của Chính phủ.

Có máy móc, thiết bị nông nghiệp (phun tưới, rải phân, sạ giống…), đội ngũ chuyên gia, cán bộ kỹ thuật trực tiếp tham gia, cùng hệ thống phần mềm công nghệ theo dõi, ghi nhận nhật ký canh tác.

Theo ông Phạm Thanh Thọ, hợp tác công - tư trong khuyến nông giúp cụ thể hóa định hướng, chính sách của Nhà nước, tạo công cụ để nâng cao hiệu quả quản lý, huy động thêm nguồn lực doanh nghiệp, giảm áp lực ngân sách, đẩy nhanh tiến độ đạt mục tiêu Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp.

Về mặt kinh tế - xã hội, sự hợp tác này sẽ thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang sản xuất nông nghiệp hiện đại, xanh, tuần hoàn theo chuỗi giá trị, hình thành vùng nguyên liệu tập trung, đồng bộ về giống, quy trình kỹ thuật, đầu ra sản phẩm, hỗ trợ quy hoạch, tổ chức lại sản xuất nông nghiệp theo hướng dài hạn.

Đồng thời, cụ thể hóa liên kết 4 nhà (Nhà nước - nhà khoa học - nhà nông - nhà doanh nghiệp) trong tổ chức sản xuất và chuyển giao kỹ thuật.

Đặc biệt, khi tham gia hợp tác công - tư, doanh nghiệp có được vùng nguyên liệu quy mô lớn, chất lượng ổn định, truy xuất nguồn gốc rõ ràng, cùng đội ngũ kỹ thuật am hiểu nông dân, am hiểu địa bàn. Đây là điều kiện quan trọng để doanh nghiệp triển khai quy trình canh tác tiên tiến, sản phẩm - dịch vụ mới, đồng thời xây dựng và nâng tầm thương hiệu nông sản.

Về phía nông dân, lợi ích rất cụ thể trong việc giảm chi phí đầu vào, từ đó tăng lợi nhuận, có hợp đồng bao tiêu ổn định, giảm phụ thuộc thương lái và biến động thị trường, được tiếp cận và nâng cao trình độ canh tác thông qua áp dụng tiến bộ khoa học, công nghệ mới.

Chuyển khuyến nông cơ sở từ 'tuyên truyền' sang 'chuyển giao công nghệ'

Để mô hình hợp tác công - tư trong lĩnh vực khuyến nông thực sự đi vào cuộc sống và vận hành hiệu quả, Tập đoàn Lộc Trời đưa ra 5 kiến nghị, đề xuất cụ thể:

Thứ nhất, Nhà nước cần ban hành quy định, hướng dẫn riêng về hợp tác công - tư trong lĩnh vực khuyến nông, bởi hiện nay khung pháp lý PPP chủ yếu áp dụng cho hạ tầng và dịch vụ công khác.

Thứ hai, Bộ NN&MT cần có văn bản giao Trung tâm Khuyến nông quốc gia đảm nhận và chịu trách nhiệm điều phối hợp tác công - tư trong khuyến nông, làm cơ sở pháp lý thống nhất cho triển khai.

Thứ ba, Trung tâm Khuyến nông quốc gia xây dựng và ban hành khung pháp lý riêng cho khuyến nông kết nối PPP, trong đó quy định rõ vai trò, trách nhiệm, quyền lợi của Nhà nước, doanh nghiệp và lực lượng khuyến nông.

Thứ tư, Trung tâm Khuyến nông quốc gia cần xây dựng đề án, kế hoạch hành động cụ thể để thống nhất toàn hệ thống trong việc đổi mới cách thức hoạt động của khuyến nông theo hướng chuyển từ "khuyến nông tuyên truyền" sang "khuyến nông tư vấn và chuyển giao công nghệ".

Thứ năm, lãnh đạo các địa phương và ngành nông nghiệp cần ủng hộ, chỉ đạo, hỗ trợ thành lập ban điều hành hợp tác công - tư trong lĩnh vực khuyến nông ở 2 cấp theo mô hình chính quyền mới, tạo điều kiện để khuyến nông cơ sở thực sự trở thành "cánh tay nối dài" của doanh nghiệp và Nhà nước.

Theo Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Lộc Trời Phạm Thanh Thọ, khi 5 kiến nghị này được hiện thực hóa, mô hình hợp tác công - tư giữa khuyến nông và doanh nghiệp sẽ mang lại hiệu quả thiết thực cho cả Nhà nước - nhà nông - nhà doanh nghiệp: Nhà nước có công cụ chính sách hiệu quả, doanh nghiệp có vùng nguyên liệu và thương hiệu, nông dân có thu nhập cao và bền vững hơn. Đó cũng là cách để khuyến nông cơ sở rời khỏi "vùng an toàn tuyên truyền", bước vào vai trò mới – trung tâm chuyển giao công nghệ và kết nối chuỗi giá trị nông nghiệp hiện đại.

Lê Sơn

Tham khảo thêm

Tham khảo thêm

Quy định đơn vị sự nghiệp công lập khuyến nông cấp tỉnh, cấp xã

Tham khảo thêm

Tham khảo thêm

Diễn đàn Khuyến nông-Kết nối sản xuất và tiêu thụ nông sản bền vững

Tham khảo thêm

Kết luận của Tổng Bí thư Tô Lâm về công tác khuyến nông khi vận hành chính quyền 2 cấp