Hội Luật gia Việt Nam: Điểm tựa pháp lý trong bảo vệ tài nguyên nước

Sứ mệnh chính trị, pháp lý trong bảo vệ tài nguyên nước

Hội Luật gia Việt Nam là tổ chức chính trị – xã hội nghề nghiệp, hoạt động dưới sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước và là thành viên tích cực của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Theo Chỉ thị số 14 ngày 1/7/2022 của Bộ Chính trị, Hội Luật gia Việt Nam được xác định có vị trí quan trọng trong hệ thống chính trị, được giao nhiều nhiệm vụ then chốt như tham gia xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật; phổ biến, giáo dục pháp luật; tư vấn, trợ giúp pháp lý; phản biện xã hội và giám sát thi hành pháp luật.

Trong bối cảnh an ninh nguồn nước ngày càng chịu nhiều sức ép từ biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và khai thác quá mức, vai trò của Hội Luật gia Việt Nam càng trở nên rõ nét. Bảo vệ tài nguyên nước không chỉ là bảo vệ môi trường sinh thái mà còn là bảo vệ quyền tiếp cận nước sạch, quyền sinh kế và lợi ích hợp pháp của người dân. Đây chính là không gian để Hội Luật gia phát huy sứ mệnh "đưa pháp luật vào cuộc sống", bảo vệ công lý và lợi ích chính đáng của xã hội.

Ông Trần Công Phàn – Phó Chủ tịch Thường trực Hội Luật gia Việt Nam phát biểu tại Chương trình tập huấn “Nâng cao kiến thức pháp luật về bảo vệ môi trường”, do Hội Luật gia Việt Nam tổ chức với sự tham dự của 70 đại biểu từ Hội Luật gia các tỉnh/thành khu vực phía Nam, hồi tháng 11/2025, tại Tp.Cần Thơ.

Chỉ thị 14 yêu cầu Hội Luật gia đổi mới mạnh mẽ phương thức hoạt động, tập trung hướng về cơ sở, nâng cao chất lượng tham gia xây dựng pháp luật, đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật và tăng cường giám sát việc thi hành pháp luật.

Những định hướng này hoàn toàn phù hợp khi đặt trong lĩnh vực tài nguyên nước, nơi các quy định pháp luật thường phức tạp, trong khi người dân ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa lại là đối tượng chịu tác động trực tiếp và dễ bị tổn thương nhất.

Thực tế những năm qua cho thấy, tranh chấp nguồn nước, ô nhiễm sông suối, khai thác nước ngầm trái phép hay xâm phạm hành lang bảo vệ nguồn nước thường xảy ra tại địa phương, cơ sở. Vì vậy, việc Hội Luật gia chủ động phổ biến pháp luật về nước, tư vấn và hỗ trợ pháp lý cho người dân không chỉ góp phần phòng ngừa vi phạm mà còn củng cố niềm tin của xã hội vào pháp luật.

Từ phổ biến pháp luật đến giám sát thực thi

Thực hiện nhiệm vụ tham gia bảo vệ môi trường, giai đoạn 2021–2024, Hội Luật gia Việt Nam đã tổ chức 11 hội nghị tập huấn nâng cao kiến thức pháp luật về bảo vệ môi trường cho cán bộ, hội viên của 63 tỉnh, thành phố; tập huấn chuyên sâu cho 23 tỉnh, thành và 4 Chi hội Luật gia cấp xã.

Hàng nghìn tài liệu, tờ rơi tuyên truyền pháp luật được phát hành; hơn 120 tin, bài, phóng sự về bảo vệ môi trường được đăng tải trên các cơ quan báo chí của Hội. Những hoạt động này đã góp phần hình thành mạng lưới tuyên truyền pháp luật rộng khắp, trong đó nội dung bảo vệ tài nguyên nước ngày càng được chú trọng.

TS. Đinh Thị Thu Trang -Trường đại học Tài Nguyên và Môi trường Hà Nội giảng viên tại lớp tập huấn chuyên đề “Bảo vệ môi trường và vai trò của Luật gia trong cộng đồng” do Hội Luật gia Việt Nam tổ chức ngày 12/12/2025 tại tỉnh Lâm Đồng.

Đặc biệt, Quyết định số 129 ngày 30/01/2024 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án "Phát huy vai trò Hội Luật gia các cấp trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật giai đoạn 2024–2030" đã giao cho Hội trọng trách lớn hơn trong việc nâng cao nhận thức pháp luật của người dân.

Đề án 129 nhấn mạnh việc xã hội hóa công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, tận dụng mạng lưới luật gia để đưa pháp luật đến gần hơn với cộng đồng, trong đó có các quy định liên quan đến bảo vệ môi trường và tài nguyên nước.

Trên nền tảng đó, Hội Luật gia Việt Nam được kỳ vọng sẽ tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền Luật Tài nguyên nước năm 2023 và các văn bản hướng dẫn thi hành; tổ chức hội thảo, tập huấn chuyên đề cho cán bộ, hội viên và người dân; xây dựng chuyên mục phổ biến pháp luật, tư vấn pháp lý miễn phí trên các nền tảng số của Hội.

Việc đa dạng hóa hình thức truyền thông, từ báo chí, tờ rơi đến video ngắn, mạng xã hội, sẽ giúp người dân hiểu rõ hơn quyền và nghĩa vụ của mình trong khai thác, sử dụng và bảo vệ nguồn nước.

Song song với đó, công tác tư vấn, trợ giúp pháp lý được xác định là một trụ cột quan trọng. Các đối tượng yếu thế như nông dân, ngư dân, đồng bào dân tộc thiểu số, người dân vùng hạn hán, xâm nhập mặn chính là nhóm chịu tác động trực tiếp khi tài nguyên nước bị suy thoái.

Việc hỗ trợ pháp lý cho họ trong các vấn đề cấp phép khai thác nước, tranh chấp nguồn lợi thủy sản, bảo vệ hành lang nguồn nước hay quyền tiếp cận nước sạch không chỉ mang ý nghĩa pháp lý mà còn thể hiện rõ tính nhân văn, vì cộng đồng của Hội.

Ở tầm chính sách, Hội Luật gia Việt Nam có lợi thế đặc biệt trong tham gia xây dựng và phản biện pháp luật về tài nguyên nước. Thông qua đội ngũ luật gia giàu kinh nghiệm, Hội có thể góp ý các dự thảo luật, nghị định, quy hoạch thủy lợi, chính sách định giá dịch vụ môi trường nước, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Vai trò "cầu nối" này giúp hạn chế xung đột lợi ích, nâng cao tính khả thi của chính sách ngay từ khâu xây dựng.

Không dừng lại ở đó, giám sát việc thi hành pháp luật về tài nguyên nước cũng là lĩnh vực Hội Luật gia có thể phát huy thế mạnh. Thông qua phối hợp với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức xã hội, Hội có thể tập hợp ý kiến, phản ánh của người dân về các hành vi xả thải trái phép, khai thác cát sỏi gây sạt lở, lấn chiếm bãi sông… để kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý kịp thời. Những hoạt động giám sát "mềm", dựa trên khảo sát thực tế và tiếng nói của cộng đồng, sẽ góp phần tăng hiệu quả thực thi pháp luật.

Lan tỏa tri thức pháp luật vì an ninh nguồn nước

Trong thời đại chuyển đổi số, việc ứng dụng công nghệ thông tin được xem là chìa khóa để Hội Luật gia Việt Nam mở rộng ảnh hưởng và nâng cao hiệu quả hoạt động. Xây dựng cổng thông tin pháp luật chuyên sâu về tài nguyên nước, phát triển các nền tảng tư vấn trực tuyến, tổ chức tập huấn, tọa đàm trực tuyến về Luật Tài nguyên nước mới sẽ giúp Hội tiếp cận đông đảo người dân, đặc biệt là giới trẻ và người dân vùng khó khăn.

Hội Luật gia Tp.Hải Phòng phối hợp với Trường Đại học Hải Dương tổ chức Hội nghị tuyên truyền, phổ biến Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 cho gần 300 cán bộ, giảng viên và sinh viên hôm 24/11/2025

Bên cạnh đó, việc đào tạo, nâng cao năng lực hội viên cũng mang ý nghĩa quyết định. Xây dựng đội ngũ luật gia giỏi chuyên môn, vững chính trị, am hiểu sâu về pháp luật môi trường và tài nguyên nước sẽ giúp Hội chủ động hơn trong tư vấn, phản biện và giám sát. Các mô hình câu lạc bộ luật gia về môi trường, các phong trào "mỗi luật gia là một tuyên truyền viên pháp luật" sẽ tạo hiệu ứng lan tỏa tích cực trong xã hội.

Có thể khẳng định, trong bức tranh tổng thể về bảo vệ tài nguyên nước, Hội Luật gia Việt Nam không chỉ là lực lượng tham gia mà đang dần trở thành điểm tựa pháp lý quan trọng của cộng đồng.

Bằng tri thức, trách nhiệm và tinh thần vì lợi ích chung, giới Luật gia trên cả nước đang góp phần hiện thực hóa các chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước về an ninh nguồn nước, phát triển bền vững và xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Tham khảo thêm

Tham khảo thêm

Thành lập Chi hội Luật gia phường Vũng Tàu

Tham khảo thêm

Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam đồng chủ trì Hội nghị tổng kết Cụm thi đua lĩnh vực Pháp luật – Y tế - Môi trường, UBTWMTTQ Việt Nam