Hà Nội hôm nay đã đổi thay rất nhiều, nói như nhà văn Đỗ Phấn thì ra đến ngoại thành bây giờ ông muốn đi lại được phải… giở bản đồ. Nhà nghiên cứu văn học Phạm Xuân Thạch thì nhận định sự biến đổi của Hà Nội là sự biến đổi định mệnh của thành phố. Ở đó, có sự thay đổi khủng khiếp cả về cảnh quan và cả dân cư. Nhà văn Nguyễn Trương Quý cũng thừa nhận, Hà Nội nay đã có rất nhiều sự biến đổi cả về mặt cơ học và vật chất. Tuy nhiên, theo anh bối cảnh của Hà Nội có thay đổi, nhiều con phố đôi khi khó gọi là con phố đẹp được, nhưng vẫn là một nét gợi cảm rất riêng trong lòng người dân, trong lòng khách du lịch và cả du khách nước ngoài.
Và, qua cách thức viết của nhà văn, cái nét lộn xộn của Hà Nội trở thành nét gợi cảm khiến người ta cảm thấy thú vị, say mê. “Cảm giác không thể tìm được ở bất kỳ nơi nào khác”- nhà văn Nguyễn Trương Quý nói.
Nhà văn Đỗ Phấn cho rằng, dù Hà Nội thay đổi đến đâu thì có một thứ không thay đổi là nền nếp, tác phong, cách ứng xử của người Hà Nội đã có bề dày lịch sử rất lâu rồi. Đó là điều tạo nên Hà Nội. Góp vào câu chuyện này, nhà điêu khắc Đinh Công Đạt nhấn mạnh, Hà Nội đổi thay có những sự lộn xộn, hỗn loạn nhưng người Hà Nội vẫn giữ lại nhiều nét tính cách rất riêng và họ vui vẻ thoải mái với sự hỗn loạn ấy. “Chúng ta chấp nhận sự hỗn loạn đó như là sự mặc định tạo nên Hà Nội, cái đáng quý, đáng yêu của Hà Nội.” - nhà điêu khắc Đinh Công Đạt bày tỏ.
Văn chương đã phản ánh tất cả những điều đó về Hà Nội, cho thấy sự thay đổi, biến thiên theo thời gian và vẫn luôn là nguồn cảm hứng bất tận với các nhà văn. Hà Nội ở bất kỳ giai đoạn, sự đổi thay nào cũng được văn chương ghi lại, lưu giữ lại với những nét đẹp, nét riêng hấp dẫn, thú vị. Tác phẩm của các nhà văn, nhà nghiên cứu đương đại như Nguyễn Bá Đang, Trần Quốc Vượng, Philippe Papin; những khảo cứu của Doãn Kế Thiện, Nguyễn Văn Uẩn, Chu Thiên, Giang Quân…; cho đến những truyện ký, tùy bút, tiểu thuyết của Nguyễn Tuân, Vũ Trọng Phụng, Vũ Bằng, Thạch Lam, Tô Hoài… đã minh chứng điều đó.
Ngày hôm nay, các nhà văn, tác giả thế hệ tiếp nối vẫn không ngừng trăn trở với đề tài về Hà Nội, mang đến một Hà Nội với những vỉa tầng văn hoá sinh động, chân thật trong văn chương, nghiên cứu. Nhà văn Nguyễn Trương Quý bày tỏ, anh mong muốn văn chương hiện đại khi viết về Hà Nội cần có những thay đổi tránh đi “công thức” như phải có Hồ Gươm, phố Phan Đình Phùng…, mà cần khai thác nhiều khía cạnh khác để thấy một Hà Nội đa chiều hơn.
