Ngày 1/12, Công an tỉnh Bạc Liêu cho biết, cuối năm là thời điểm nhu cầu tiêu dùng, vay vốn làm ăn của người dân tăng cao. Đây cũng là thời cơ mà các đối tượng "tín dụng đen" triệt để lợi dụng, tung các chiêu trò dụ dỗ người dân.
Điều đáng nói là loại tội phạm này đã có sự biến tướng trong phạm vi, phương thức hoạt động từ môi trường thực tế lên không gian mạng, khiến không ít người rơi vào "ma trận" chực chờ "sập bẫy".
Trên cơ sở đấu tranh, triệt phá tội phạm "tín dụng đen" thời gian qua, có thể xác định các đối tượng đa phần từ các tỉnh khác vào địa bàn Bạc Liêu hoạt động với nhiều phương thức khác nhau, trong đó phổ biến nhất là kiểu "ngân hàng cột điện".
Theo đó, các đối tượng dán tờ rơi quảng cáo tại các trụ điện, tường rào hoặc rải trên các tuyến đường nông thôn với những lời mời gọi ưu đãi hấp dẫn nhằm "bẫy" người dân.
Ngoài ra, cũng phải kể đến một số đối tượng hoạt động với quy mô lớn thông qua việc lợi dụng kinh doanh dịch vụ cầm đồ, công ty cho vay tài chính để cho vay lãi nặng.
Song, dù hoạt động theo phương thức nào, các đối tượng "tín dụng đen" đều có chung thủ đoạn đòi nợ người vay, đó là khi người vay không còn khả năng trả nợ sẽ bị chúng đe dọa, khủng bố tinh thần, thậm chí hành hung để cưỡng đoạt tài sản.
Qua thực tiễn đấu tranh tội phạm "tín dụng đen" trên địa bàn, thủ đoạn của các đối tượng khi người dân đến vay tiền thường là sẽ thỏa thuận miệng thông qua việc cung cấp bản phô-tô giấy tờ tùy thân; lập hợp đồng vay "lách luật" không lãi suất bằng cách cộng cả gốc và lãi; hoặc cho vay dưới dạng chơi hụi trong thời gian ngắn.
Để đối phó với cơ quan chức năng, các đối tượng thường chia nhỏ các gói vay để thu lãi thấp tránh bị xử lý hình sự hoặc thu tiền gốc trước, sau khi người vay trả hết gốc thì tiếp tục thu lãi hoặc chuyển lãi thành tiền gốc.
Nhóm đối tượng “tín dụng đen” hoạt động theo phương thức “ngân hàng cột điện” (ảnh: Công an tỉnh Bạc Liêu).
Thời gian gần đây, tội phạm "tín dụng đen" bắt đầu hoạt động với phương thức mới, đó là chuyển sang cho vay thông qua các phần mềm, ứng dụng online trên điện thoại di động, các website, mạng xã hội Facebook, Zalo.
Khi người vay truy cập vào các ứng dụng hoặc trang web vay tiền, sẽ được yêu cầu tạo một tài khoản bằng cách cung cấp thông tin cá nhân, danh bạ điện thoại, chụp ảnh giấy tờ tùy thân.
Sau khi hoàn tất các điều kiện, tiền vay sẽ được chuyển vào tài khoản nhưng chỉ nhận được 2/3 số tiền, còn lại trừ lãi và phí dịch vụ.
Các đối tượng còn tinh vi khi liên kết hàng chục ứng dụng, trang web vay tiền khác nhau, khi thấy người vay không có khả năng chi trả, các đối tượng sẽ giới thiệu sang ứng dụng khác để tiếp tục vay mới, dần dần người vay sẽ rơi vào "vòng xoắn ốc" giữa các ứng dụng vay tiền với mức lãi suất tăng lên theo bội số nhân.
Điển hình như ngày 3/6/2024, TAND tỉnh Bạc Liêu đưa ra xét xử và tuyên phạt 05 bị cáo gồm: Nguyễn Minh Tùng (sinh năm 1991, ngụ quận Lê Chân, TP.Hải Phòng); Nguyễn Văn Khánh (sinh năm 1989) và Hoàng Công Hậu (sinh năm 1995), cùng ngụ huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang; Vi Văn Thọ (sinh năm 1983) và Vi Văn Vinh (sinh năm 1995), cùng ngụ huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn, với tổng mức án hơn 7 năm tù về tội Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự.
Theo cáo trạng, sau khi cùng gia đình từ Hải Phòng vào tỉnh Bạc Liêu sinh sống, Nguyễn Minh Tùng đã liên hệ với Khánh, Hậu, Thọ, Vinh để tạo lập đường dây cho vay lãi nặng dưới hình thức "tín dụng đen".
Các đối tượng lập 3 tài khoản trên internet để quản lý, theo dõi mọi hoạt động cho vay, thu lãi. Từ tháng 12/2022 đến tháng 9/2023, các đối tượng đã cho 77 người dân trên địa bàn các tỉnh Bạc Liêu và Sóc Trăng vay tiền với lãi suất từ 300 - 900%/năm, qua đó thu lợi bất chính gần 500 triệu đồng.
Đối tượng Nguyễn Minh Tùng (thứ hai từ trái sang) cùng đồng bọn cho vay qua mạng internet với lãi suất lên đến 900%/năm (ảnh: Công an tỉnh Bạc Liêu).
Về nguyên nhân tội phạm "tín dụng đen" có những biến tướng phức tạp, xuất phát từ nhu cầu của người dân muốn vay nhanh, ngắn hạn, các đối tượng đã nảy sinh hoạt động cho vay, hỗ trợ tài chính với lãi suất rất cao. Mà đa phần người tìm đến "tín dụng đen" thường không có công việc ổn định, có nhu cầu cấp bách sử dụng về tiền vào việc đột xuất hoặc cá biệt là các đối tượng cờ bạc, ma túy.
Với những biến tướng ngày càng tinh vi của tội phạm "tín dụng đen", không chỉ là nỗi "ám ảnh" của chính người vay, khiến nhiều gia đình rơi vào hoàn cảnh khốn cùng mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động bình thường trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng; đồng thời là nguyên nhân phát sinh các loại tội phạm hoạt động mang tính côn đồ, bạo lực như: Giết người, cố ý gây thương tích, cưỡng đoạt tài sản, bắt giữ người trái pháp luật,… làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến ANTT tại địa phương.
Do đó, để phòng ngừa, đấu tranh hiệu quả với tội phạm "tín dụng đen", nhất là vào thời điểm nhu cầu tiêu dùng của người dân tăng cao như dịp cuối năm, Công an tỉnh Bạc Liêu tăng cường công tác tuyên truyền các phương thức, thủ đoạn hoạt động của tội phạm "tín dụng đen" để người dân nâng cao cảnh giác.
Phối hợp với các sở, ban, ngành, địa phương tuyên truyền, phổ biến pháp luật đến đông đảo người dân, nhất là bà con vùng sâu, vùng xa về chính sách, pháp luật liên quan đến hoạt động vay vốn.
Bên cạnh đó, Công an tỉnh cũng triển khai các giải pháp chia sẻ, kết nối Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư với các ngành, lĩnh vực khác, nhất là ngành Ngân hàng nhằm hỗ trợ trong việc xác thực các thông tin về nhân thân của khách hàng, hạn chế tình trạng làm giả các giấy tờ, thông tin khách hàng để vay vốn, chiếm đoạt tài sản.
Phòng Cảnh sát hình sự đã chủ động phối hợp với Công an các huyện, thị xã, thành phố tăng cường nắm tình hình, rà soát các đối tượng, băng nhóm cho vay lãi nặng, đòi nợ thuê từ các địa phương khác đến hoạt động; các hành vi huy động vốn với lãi suất cao dưới hình thức chơi hụi, huy động tài chính dưới hình thức đa cấp, kinh doanh tiền ảo…
Tăng cường công tác kiểm tra các cơ sở hoạt động kinh doanh tài chính, dịch vụ cầm đồ; rà soát các ngành nghề kinh doanh thường bị các đối tượng "tín dụng đen" lợi dụng, núp bóng hoạt động, quyết tâm không để tội phạm "tín dụng đen" diễn biến phức tạp trên địa bàn.
"Dễ vay, khó thoát" là thực trạng chung khi rơi vào bẫy "tín dụng đen". Do đó, bên cạnh sự vào cuộc quyết liệt của lực lượng công an trong đấu tranh, xử lý tội phạm và công tác phòng ngừa xã hội của các cấp, các ngành trong giải quyết ổn định dân sinh, xóa đói giảm nghèo, hỗ trợ vay vốn chính sách; thì vấn đề cốt lõi vẫn là bản thân mỗi người dân, cần nâng cao tinh thần cảnh giác, thận trọng trước những ưu đãi lãi suất, để không trở thành "con mồi" tiếp theo của các đường dây cho vay lãi nặng.
Tuệ Minh
