Loài thực vật này thuộc họ lan, thường được gọi là lan tai dê gân (hoặc nhẫn diệp gân, hắc lan…).
Ở Việt Nam, loài cây này mọc ở Hải Phòng, Quảng Ninh, Ninh Bình, Lâm Đồng, Núi Dinh – Bà Rịa-Vũng Tàu và phân bố rất rộng ở các miền nhiệt đới và á nhiệt đới khác.
Ở Trung Quốc, loài lan này xuất hiện trong một số cánh rừng thuộc Hồ Bắc, Tứ Xuyên, Giang Tây, Hồ Nam, Phúc Kiến, Quảng Đông, Quảng Tây… Tuy nhiên ở nước này, lan tai dê gân lại là một loài thực vật hoang dã tương đối quý hiếm.
Tại Trung Quốc, lan tai dê gân còn được biết đến với cái tên phổ biến là "kiến huyết thanh". Cái tên này bắt nguồn từ việc lan tai dê gân có công dụng đặc biệt trong việc cầm máu. Chúng được người dân Trung Quốc coi là một loại dược liệu quý hiếm.
Theo cuốn "Tổng hợp các loại thảo dược thường dùng trong dân gian" của Trung Quốc, toàn bộ cây có thể dùng làm thuốc.
Lan tai dê gân có vị đắng và tính mát. Nó có tác dụng làm mát máu, cầm máu, thanh nhiệt, giải độc, ngoài ra có thể dùng hỗ trợ điều trị chứng nóng dạ dày, ho ra máu do nhiệt phổi… và các triệu chứng khác như băng huyết, chảy máu phẫu thuật, chảy máu do chấn thương, vết loét, vết rắn độc cắn, vết bầm tím…
Trước kia ở Trung Quốc, nếu chẳng may bị trầy xước hay chảy máu khi đi rừng, người dân thường lấy một nắm kiến huyết thanh gần đó, vò nát và bôi lên vết thương. Máu sẽ ngừng chảy nhanh chóng, trong khoảng 1 ngày là có thể giảm sưng.
Nhờ những công dụng tuyệt vời, lan tai dê gân rất được ưa chuộng tại Trung Quốc. Vì vậy, loài thảo dược này được khai thác với số lượng lớn, dẫn đến việc lan tai dê gân hoang dã ngày càng ít đi.
Trong khi đó, số lượng lan tai dê gân được trồng nhân tạo cũng rất ít, khiến chúng trở thành thứ dược liệu hiếm có khó tìm. Giá lan tai dê gân tươi rơi vào khoảng 30 - 40 NDT (106.000 - 141.000 đồng)/kg, nếu phơi khô thì thành phẩm sẽ đắt hơn rất nhiều, có thể lên đến 200 NDT (hơn 700.000 đồng/kg).
Thực tế có nhiều loại cây ở Việt Nam mọc hoang ven đường được xem như cây dại nhưng chúng lại được nhiều nước trên thế giới săn lùng, bán với giá cực cao và được xem như "thần dược".
Ví dụ, ngoài lan tai dê gân, tầm bóp được coi là quả dại ở Việt Nam nhưng sang Nhật Bản có giá 700.000 đồng/kg.
Cây dại mọc bờ mọc bụi xưa không ai hái nay thành đặc sản dân phố "thích mê", 70.000 đồng/kgĐỌC NGAYỞ Việt Nam, quả tầm bóp còn được gọi là quả: lồng đèn, lù đù, thù lù hay đồm độp… Quả có hình tròn nhỏ như quả cà, bên ngoài được bao bọc một lớp bọc mỏng, giống hình lồng đèn.
Khi bóp quả tầm bóp, vỏ bọc bên ngoài quả bị thủng phát ra tiếng kêu rất vui tai. Tại nông thôn, loại cây này mọc dại nhiều ven đường hoặc các bờ ruộng. Tầm bóp ở Việt Nam được xem như loại cây dại, ít được bày bán.
Tuy nhiên, tại Nhật Bản, quả tầm bóp đóng khay từng được bán trong các siêu thị, cửa hàng với giá vào khoảng 700.000 đồng/kg. Tầm bóp được người Nhật mua về làm thuốc hoặc dành cho những người ăn kiêng. Theo đó, quả tầm bóp vị chua, tính bình, tác dụng thanh nhiệt, tiêu đờm... vì thế đây còn được dùng như một vị thuốc Nam.
Minh Hoa (t/h)
