Ảnh: REUTERS/Sayed Hassib.
Vụ động đất vào ngày thứ Ba diễn ra ở độ sâu khoảng 10km dưới lòng đất, cùng độ sâu với vụ động đất 6 độ richter xảy ra vào ngày Chủ Nhật vừa rồi. Đây là những vụ động đất nghiêm trọng nhất tại Afghanistan trong nhiều năm qua, khiến nhiều nhà cửa và làng mạc bị tàn phá.
Safiullah Noorzai, nhân viên của Aseel, một nền tảng công nghệ nhân đạo với mạng lưới trải dài Afghanistan, cho biết cơn dư chấn đã dẫn tới tình trạng hoảng loạn và khiến tạm ngừng những nỗ lực cứu trợ do xảy ra sạt lở chặn các tuyến đường quan trọng và khiến hoạt động dọn dẹp tàn tích trở nên khó khăn hơn.
Ông Noorzai cho biết, tổ chức của ông đã điều các nhóm cứu trợ tới các khu vực vùng cao, và các báo cáo cho thấy đã có thêm nhiều người bị thương, thậm chí con số thương vong có thể cũng đang tăng.
Địa hình hiểm trở đã ngăn cản hoạt động của các nhân viên cứu trợ tại các khu vực làng mạc hẻo lánh.
Một phóng viên của Reuters đã tới khu vực này trong ngày thứ Ba và chứng kiến cảnh toàn bộ các căn nhà đã bị hư hại hoặc sập đổ, người dân địa phương vẫn đang dọn dẹp các đống đổ nát để tìm người sống sót. Còn nhiều người vẫn bị kẹt dưới các khu tàn tích. Người dân địa phương cho biết, cơn động đất thứ hai đã tàn phá nhiều căn nhà mà trước đó đã bị hư hại.
Zabihullah Mujahid, phát ngôn viên Chính phủ Taliban cho biết, ít nhất 1.411 người đã thiệt mạng và 3.124 người đã bị thương cùng với hơn 5.400 căn nhà đã bị phá huỷ.
Điều phối viên LHQ tại Afghanistan nhận định con số thương vong chắc chắn sẽ tiếp tục tăng.
Tổ chức cứu trợ Save the Children đã kêu gọi cộng đồng quốc tế thành lập quỹ cứu trợ khẩn cấp. Tổ chức này cho biết vụ động đất đã cắt đứt nguồn nước sạch và lương thực, và đẩy cao nguy cơ xảy ra dịch bệnh.
Samira Sayed Rahman, giám đốc của tổ chức Save the Children cho biết: "Đây là cuộc chạy đua với thời gian, chúng ta cần đưa người bị thương ra khỏi những khu vực hẻo lánh bị cô lập bởi sạt lở, cũng như đưa lương thực và nước sạch tới đó".
Afghanistan là một quốc gia dễ bị ảnh hưởng bởi động đất, nhất là khu vực rặng núi Hindu Kush, nơi hai mảng kiến tạo Ấn Độ và Á-Âu tiếp giáp.
Trong ngày thứ Ba, một đoàn xe cứu thương đã di chuyển qua các tuyến đường núi tới làng Kunar cùng với các trực thăng, mang theo hàng cứu trợ và đưa người bị thương tới bệnh viện.
Cũng trong ngày thứ Ba, Quỹ Nhi đồng LHQ UNICEF đã cảnh báo hàng ngàn trẻ em đang gặp nhiều rủi ro.
UNICEF cho biết đã tổ chức gửi thuốc men, quần áo, lều bạt, cùng với các hàng hóa vệ sinh như xà phòng, nước giặt, khăn, băng vệ sinh và xô nước tới khu vực.
Quân đội Taliban đã được điều động tới khu vực để hỗ trợ và đảm bảo an ninh. Thảm họa này đang gây áp lực lớn lên chính quyền Taliban, vốn đã phải đối phó với mức cứu trợ giảm mạnh và tình trạng hàng trăm ngàn người Afghanistan bị các nước láng giềng trục xuất.
Tổ chức WHO cho biết "các tuyến đường bị hư hại, các cơn dư chấn, và sự hẻo lánh đã ảnh hưởng lớn tới khả năng cung cấp hàng cứu trợ", và hơn 12.000 người đã bị ảnh hưởng bởi đợt động đất này.
"Hệ thống y tế vốn mỏng manh từ trước khi xảy ra động đất đồng nghĩa với việc các chính quyền địa phương dễ bị choáng ngợp, dẫn tới tình trạng phụ thuộc hoàn toàn vào các cơ quan từ bên ngoài".
Noorzai của Aseel cho biết, lương thực và lều bạt là những mặt hàng quan trọng nhất hiện tại. Sau khi nhà cửa bị tàn phá, nhiều người đang phải qua ngày mà không có nơi cư trú giữa những lo sợ về các cơn dư chấn.
Cắt giảm cứu trợ
Hoạt động cứu trợ đã gặp nhiều khó khăn do nguồn lực eo hẹp tại quốc gia nghèo với dân số 42 triệu người này, cũng như những hoạt động cứu trợ có hạn từ phía quốc tế.
Cho tới nay, Chính phủ Anh đã phân bổ 1 triệu bảng Anh (khoảng 1.35 triệu USD) để hỗ trợ LHQ và Chữ Thập Đỏ.
Ấn Độ đã cung cấp 1.000 lều bạt và đang vận chuyển 15 tấn lương thực tới Kunar, và trong thứ Ba đã gửi thêm nhiều hàng cứu trợ hơn nữa.
Những quốc gia khác như Trung Quốc, UAE, EU, Pakistan và Iran đã cam kết hỗ trợ nhưng chưa kịp vận chuyển hàng cứu trợ.
Afghanistan đã bị ảnh hưởng lớn bởi quyết định cắt nguồn đầu tư cho cơ quan nhân đạo USAID cũng như giảm quy mô các chương trình cứu trợ quốc tế mà Tổng thống Trump đưa ra trong tháng 1/2025.
Các nhà ngoại giao và các quan chức cho biết, việc cắt giảm nguồn đầu tư cứu trợ được đưa ra dưới nhiều yếu tố, bao gồm điều hướng đầu tư cho các cuộc khủng hoảng khác trên thế giới, và sự bất bình của các nhà quyên tặng trước các chính sách phân biệt đối xử với phụ nữ của chính quyền Taliban.
Nguyễn Quang Minh (theo Reuters)
