Mô hình thí điểm “Canh tác lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh" tại Đồng Tháp - Ảnh: VGP/LS
Giá lúa giảm, nông dân lo lắng...
Philippines tạm dừng nhập khẩu gạo Việt Nam trong 60 ngày từ 1/9 đối với ngưng nhập khẩu các loại gạo xay xát thường và gạo xay xát kỹ, ngoại trừ giống gạo đặc sản không phổ biến trong nước, đã ngay lập tức tác động tới những hộ dân đang thu hoạch ở thời điểm cuối vụ lúa Thu-Đông.
Tại An Giang, ông Nguyễn Đình Hương (xã Cô Tô), đang canh tác 5 ha lúa OM18, cho biết chi phí vật tư nông nghiệp tăng mạnh, từ phân bón đến thuốc bảo vệ thực vật, trong khi giá lúa rớt xuống mức thấp đáng lo. "Giá lúa phải trên 6.000 đồng/kg nông dân mới có chút lợi nhuận" ông Hương nói.
Ở Đồng Tháp, ông Huỳnh Thiện Liêm, thành viên HTX Trường Phát cho hay, với giá lúa OM18 vừa thu hoạch hiện nay, người trồng lúa chỉ mong "huề vốn" nếu canh tác trên đất nhà; còn thuê đất thì gần như cầm chắc lỗ.
Ông Nguyễn Văn Hùng, Giám đốc HTX Thắng Lợi (Đồng Tháp), cũng xác nhận giá lúa trước ngày thu hoạch chỉ dao động 5.400–5.800 đồng/kg, giảm rõ rệt so với cùng kỳ.
Tại Cà Mau, gia đình anh Bùi Ngọc Đáng (ấp Đá Bạc B, xã Đá Bạc, huyện Thới Bình) vừa thu hoạch vụ lúa HB1 trên diện tích 12 công đất (12.000 m2). Anh cho biết chỉ trong vòng một tuần, giá lúa tại ruộng đã giảm thêm 500-1.000 đồng/kg. So với cùng kỳ năm ngoái, mức giá hiện tại thấp hơn 4.000 đồng/kg, khiến gia đình anh vô cùng lo lắng.
"Chi phí sản xuất ngày càng cao, trong khi giá lúa xuống thấp thì lợi nhuận gần như không còn. Nếu tình hình này kéo dài, bà con nông dân như chúng tôi chỉ biết cầm chừng, khó duy trì tái sản xuất", anh ngậm ngùi.
Kêu gọi doanh nghiệp vào cuộc
Trao đổi với Báo Điện tử Chính phủ, sáng 13/9, ông Trần Thanh Hiệp, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang cho biết, vụ Hè-Thu năm 2025, tỉnh An Giang đã xuống giống với diện tích 506.765 ha.
Tính đến nay, toàn tỉnh đã thu hoạch được 460.516 ha/506.765 ha (90,87% diện tích xuống giống), diện tích còn 46.249 ha, dự kiến sản lượng thu hoach còn lại khoảng 277.000 tấn lúa sẽ tiếp tục được thu hoạch trong tháng 9, đầu tháng 10/2025.
Theo tình hình cập nhật về diễn biến thị trường lúa gạo của Sở Nông nghiệp và Môi trường An Giang, giá lúa thu mua của các doanh nghiệp giảm từ 500 đồng/kg-1.000 đồng/kg so cùng kỳ tháng 8/2025, khoảng 10 ngày gần đây giá lúa giảm nhẹ 100 đồng/kg đến 200 đồng/kg.
Về các giải pháp, ông Trần Thanh Hiệp cho biết, trước tình hình giá lúa biến động giảm, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã triển khai thực hiện nhiều giải pháp nhằm tăng cường tiêu thụ lúa gạo cho bà con nông dân.
Cụ thể như phối hợp với các UBND xã, phường tổ chức các giải pháp thu hoạch lúa vụ Hè-Thu 2025 cho người dân tại địa phương nhằm giảm thiểu rủi ro thiệt hại về năng suất. Theo dõi sát tình hình giá lúa, kịp thời trao đổi với ngành công thương, các doanh nghiệp thực hiện tốt liên kết tiêu thụ lúa cho người trồng lúa, nhất là liên kết theo Đề án 1 triệu heca lúa chất lượng cao như Công ty Nông nghiệp công nghệ cao Trung An, Tập đoàn Tân Long…
Ở góc nhìn khác, bà Nguyễn Thị Giang, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP. Cần Thơ, nhận định, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu gạo đã sớm dự đoán kịch bản thị trường Philippines tạm dừng nhập khẩu gạo này và chủ động đa dạng hóa thị trường để giảm thiểu rủi ro. "Hiện khối lượng lúa còn lại trên đồng không lớn, điều quan trọng là bà con nên bình tĩnh, theo dõi diễn biến để lựa chọn thời điểm bán phù hợp", bà Giang nói.
Còn ông Trần Quốc Tuấn, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Vĩnh Long cho biết Sở đã làm việc và đề nghị các doanh nghiệp bình tĩnh, tránh chủ quan hoặc phản ứng nóng vội; chủ động kế hoạch sản xuất, kinh doanh phù hợp; đặt lợi ích nông dân lên trên hết; vừa duy trì thị trường truyền thống, vừa mở rộng thị trường tiềm năng nhằm phân tán rủi ro.
Đồng thời, doanh nghiệp cần tăng cường thu mua, tạm trữ lúa cho bà con để góp phần giữ ổn định giá lúa, nếu gặp khó khăn, doanh nghiệp có thể liên hệ trực tiếp Phòng Quản lý Thương mại (Sở Công Thương tỉnh Vĩnh Long) để được hướng dẫn, hỗ trợ.
Trao đổi với Báo Điện tử Chính phủ, ông Phạm Thái Bình, Chủ tịch HĐQT Công ty Nông nghiệp công nghệ cao Trung An (TP. Cần Thơ) cho hay, nhằm chia sẻ khó khăn với bà con nông dân, từ trước lễ 2/9 đến nay, Công ty vẫn đang mua trung bình 500 tấn lúa tươi/ ngày, mặc dù phân khúc của Công ty Trung An là gạo thơm chất lượng cao, nhưng lúc nông dân gặp khó Công ty mua luôn cả lúa OM5451 và IR504 với giá 5.200 đồng/kg, tại ruộng.
Ông Phạm Thái Bình, Chủ tịch HĐQT Công ty Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An - Ảnh: VGP/LS
Giải pháp cấp bách để giữ giá và tái cơ cấu chuỗi lúa gạo
Theo các chuyên gia, để hỗ trợ nông dân lúc này, giải pháp cấp thiết là triển khai chương trình mua tạm trữ nhằm giữ giá lúa, tạo niềm tin cho người dân. Cùng với đó, cần đẩy mạnh kết nối doanh nghiệp-hợp tác xã-nông dân, ký hợp đồng bao tiêu từ đầu vụ để hạn chế rủi ro. Việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu trở nên sống còn, bởi chỉ dựa vào một khách hàng lớn sẽ luôn tiềm ẩn nguy cơ đứt gãy.
Các địa phương như An Giang, Đồng Tháp, Cà Mau đã chủ động vận động doanh nghiệp thu mua nhanh, hướng dẫn nông dân bảo quản lúa tại chỗ, kết nối với thị trường trong nước.
Quyết định tạm dừng nhập khẩu gạo của Philippines không chỉ là thách thức mà cũng mở ra cơ hội tái cơ cấu, đa dạng hóa thị trường, thúc đẩy liên kết chuỗi để hạt lúa miền Tây vững vàng hơn trong dài hạn.
Lê Sơn
