Chi trên 100 triệu đồng phải đấu thầu
Chiều 6/11, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 8, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật đầu tư theo phương thức đối tác công tư và Luật Đấu thầu.
Tham gia thảo luận, ĐBQH Trần Hữu Hậu (Đoàn Tây Ninh) cho biết, ngày 24/8 vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị định 138 cho phép các địa phương, cơ quan, đơn vị có thể sử dụng kinh phí chi thường xuyên đến 15 tỷ đồng để mua sắm trang thiết bị; cải tạo, nâng cấp, mở rộng, xây dựng mới hạng mục công trình trong các dự án đã đầu tư xây dựng.
Theo đại biểu, đây là tin vui lớn với các địa phương trong cả nước và nhiều bộ, ngành, là kết quả của những tranh luận "nóng", thậm chí "rất nóng" suốt 4 kỳ họp Quốc hội.
Đại biểu chỉ rõ, những ngày này, khi các địa phương, bộ ngành đang xây dựng kế hoạch năm 2025. Với quy định này, hàng ngàn và có thể là hàng chục ngàn cán bộ, công chức, viên chức khi phân bổ, sử dụng kinh phí chi thường xuyên không còn phải sợ sai, sợ trách nhiệm.
ĐBQH Trần Hữu Hậu (Ảnh: Media Quốc hội).
"Chỉ cần thay đổi một con số chúng ta sẽ không còn phải sử dụng nhiều phương thức không mấy hiệu quả để tuyên truyền, nhắc nhở, kiểm điểm cán bộ, công chức, viên chức về tình trạng sợ sai, sợ trách nhiệm. Vì đã không còn quy định khiến họ phải sợ", ông Hậu cho hay.
Về vấn đề đấu thầu, theo đại biểu, chỉ vài tháng nữa sẽ có hàng nghìn, thậm chí hàng chục nghìn cán bộ, công chức, viên chức trong đó có nhiều người hôm nay đã ngẩng cao đầu sẽ lại sợ sai, sợ trách nhiệm. Bởi lẽ, các hạng mục được ghi vốn từ kinh phí chi thường xuyên sẽ bước vào đấu thầu.
Hiện nay, các công việc mua sắm, cải tạo, nâng cấp, mở rộng, xây dựng mới hạng mục công trình trong các dự án đã đầu tư xây dựng sử dụng kinh phí chi thường xuyên có giá trị trên 100 triệu đồng, áp dụng theo điểm m, khoản 2 Điều 23 Luật Đấu thầu thuộc loại phải đấu thầu.
Đại biểu tin rằng không ít đại biểu trong hội trường từng lắc đầu ngao ngán khi những công việc đơn giản như lợp lại mái nhà, trám mấy bức tường nứt, sơn lại, thay gạch lót nền bị bong tróc… có tổng giá trị trên 100 triệu đồng phải làm thủ tục đấu thầu.
Theo ông Hậu, ngày hôm qua, một đại biểu một cơ quan Trung ương nói với ông là "rất bó", không chỉ trong việc mua thiết bị hay xây lắp, nếu tổ chức một hội thảo chuyên ngành kinh phí trên 100 triệu đồng cũng phải đấu thầu.
"Có những khoản mua sắm hàng năm mua giống hệt nhau nhưng năm nào cũng phải đấu thầu lại, vừa không thực tế, mất thời gian, công sức mà kinh phí tăng thêm trên chục triệu đồng, rất xót xa", ông Hậu nêu.
Ông Hậu cho biết, theo tính toán dựa trên các quy định hiện hành, đối với gói thầu xây lắp, mua sắm thiết bị, dịch vụ phi tư vấn có giá trị trên 100 triệu đồng khi sử dụng phương thức "chào hàng cạnh tranh" cũng phải qua các bước lập, thẩm định, phê duyệt hồ sơ mời thầu, đăng tải hồ sơ mời thầu điện tử.
Tiếp đó là đánh giá, lựa chọn nhà thầu, thẩm định, phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu. Cả quy trình ấy mất ít nhất 31 ngày và 11 triệu đồng.
Đại biểu nhấn mạnh, với những công việc đơn giản, chi phí vài trăm triệu mà phải đấu thầu sẽ không mấy ý nghĩa. Mà trái lại, phải mất thêm những chi phí không đáng có.
Hơn thế nữa, theo đại biểu việc này có thể còn phát sinh tiêu cực và trong không ít trường hợp đấu thầu chỉ là hình thức, làm chỉ để cho đúng thủ tục, không bị cấp trên và các cơ quan chức năng xem xét, kiểm điểm.
Vì vậy, đại biểu đề nghị nâng mức phải tổ chức đấu thầu với các công việc sử dụng chi thường xuyên lên bằng với đầu tư công. Tức là với gói thầu tư vấn sẽ có giá trị trên 500 triệu đồng; với gói thầu mua sắm, xây lắp, dịch vụ phi tư vấn trên 1 tỷ đồng.
"Bởi lẽ, bên trong chưa thông e rằng bên ngoài khó thoáng được. Cán bộ, công chức, viên chức còn bị gò bó, phải thực hiện các thủ tục nhiêu khê cho những việc cần thiết, nhỏ nhoi thì khó có thể có tâm thế để mạnh dạn tạo sự thông thoáng cho người dân và doanh nghiệp", ông Hậu nhấn mạnh.
Đẩy nhanh tiến độ thực hiện, tiến độ giải ngân
ĐBQH Trần Văn Tuấn (Đoàn Bắc Giang) cho biết, theo Luật Đấu thầu năm 2023 tại điểm m khoản 1 Điều 23 về chỉ định thầu quy định "gói thầu thuộc dự toán mua sắm có giá gói thầu trong hạn mức từ trên 50 triệu đồng đến 100 triệu đồng", gói thầu thuộc dự án đầu tư của doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp do doanh nghiệp Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ.
Và dự án đầu tư theo Luật Đầu tư công bao gồm gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn có giá gói thầu trong hạn mức không quá 500 triệu đồng, gói thầu phi tư vấn hàng hóa xây lắp hỗn hợp có giá gói thầu trong hạn mức không quá 1 tỷ đồng.
Như vậy, hạn mức chỉ định thầu theo quy định tại điểm m khoản 1 Điều 23 Luật Đấu thầu năm 2023 gồm 3 nhóm đối tượng như đã nêu ở trên mà chưa quy định với nhóm đối tượng là các dự án sử dụng nguồn vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư.
ĐBQH Trần Văn Tuấn (Ảnh: Media Quốc hội).
"Đây là các dự án không thực hiện theo quy trình của Luật Đầu tư công. Điều này đang gây nhiều khó khăn, vướng mắc tại các đơn vị, địa phương trong quá trình triển khai thực hiện các dự án sử dụng nguồn vốn sự nghiệp có tính đầu tư", ông Tuấn nêu.
Theo ông Tuấn, trên cơ sở hướng dẫn của Cục Quản lý đấu thầu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, hiện tại đối với các dự án sử dụng nguồn vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư địa phương đang áp dụng hạn mức chỉ định thầu như đối với gói thầu thuộc dự án mua sắm.
Tức là áp dụng hình thức đấu thầu rộng rãi đối với tất cả các gói thầu có giá gói thầu trên 100 triệu đồng và áp dụng hình thức chỉ định thầu đối với các gói thầu có giá gói thầu trên 50 triệu đồng đến 100 triệu đồng.
"Có thể nói cách hiểu, cách làm như hiện nay chỉ mang tính vận dụng, đồng thời phát sinh thêm nhiều trình tự, thủ tục so với trước đây, làm ảnh hưởng rất lớn đến tiến độ thực hiện và giải ngân tại các dự án sử dụng nguồn vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư. Vì cơ bản các dự án này đều có quy mô nhỏ, thời gian thực hiện ngắn và hoàn thành trong năm", ông Tuấn cho hay.
Do đó, ông Tuấn đề nghị ban soạn thảo nghiên cứu sửa đổi, bổ sung điểm m khoản 1 Điều 23 Luật Đấu thầu năm 2023 quy định về hạn mức chỉ định thầu đối với các dự án sử dụng nguồn vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư theo hướng: "Cho phép áp dụng hạn mức chỉ định thầu đối với các dự án sử dụng nguồn vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư như đối với các dự án đầu tư theo Luật Đầu tư công để bảo đảm căn cứ pháp lý làm cơ sở thực hiện thống nhất trong cả nước và đẩy nhanh tiến độ thực hiện, tiến độ giải ngân đối với các dự án sử dụng nguồn vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư".
