Sáng 4/6, tiếp tục chương trình phiên họp thứ 46, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo.
Có được coi là hành vi chuyển tải thông điệp quảng cáo?
Góp ý vào dự thảo luật, Chủ nhiệm Uỷ ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải đánh giá cơ quan soạn thảo đã kịp thời bổ sung quy định về trách nhiệm của người nổi tiếng và người có ảnh hưởng trên không gian mạng trong hoạt động quảng cáo, đồng thời nâng mức xử phạt đối với các hành vi vi phạm.
Tuy nhiên, để đảm bảo tính khả thi cao hơn của luật, bà Hải đề nghị cần chú trọng và tăng cường giao cho Chính phủ quy định rõ ràng trách nhiệm của các bên liên quan khi có sự cố xảy ra từ khâu kiểm duyệt quảng cáo, kiểm soát nội dung quảng cáo trên các nền tảng mạng xã hội, đến các phương tiện thông tin đại chúng.
Chủ nhiệm Uỷ ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải (Ảnh: Media Quốc hội).
Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh hoạt động thanh tra, kiểm tra đối với hoạt động quảng cáo nói chung và quảng cáo trên môi trường mạng nói riêng.
Bà Hải cũng bày tỏ băn khoăn khi tại phiên họp trước về nội quy kỳ họp Quốc hội, có đại biểu kiến nghị bổ sung các hành vi cấm tại nghị trường, như cấm sử dụng trang phục, phụ kiện có logo doanh nghiệp, khẩu hiệu thương mại hoặc biểu tượng cá nhân dễ gây hiểu nhầm về lợi ích đại diện…
Trên cương vị Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu, bà Hải cho biết rất trăn trở về vấn đề này và đặt câu hỏi: Liệu những hành vi này có thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Quảng cáo hay không?
Theo định nghĩa trong dự thảo luật, quảng cáo là việc sử dụng người, phương tiện nhằm giới thiệu đến người tiếp nhận quảng cáo về sản phẩm, dịch vụ, hàng hóa của tổ chức, cá nhân sản xuất kinh doanh.
Vậy, việc đại biểu Quốc hội mặc trang phục, đeo logo khi phát biểu trong hội trường có được coi là hành vi truyền tải thông điệp quảng cáo đến các đại biểu khác, cử tri và các đối tượng đang theo dõi hay không?
"Việc này cần phải làm rõ vì nếu có quy định, Ban Công tác đại biểu sẽ phải ban hành những hướng dẫn riêng về trang phục của đại biểu kể cả khi đại biểu đi tiếp xúc cử tri...", bà Hải nói và nhấn mạnh đây là một vấn đề mới phát sinh và rất trăn trở.
Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu đề nghị cần làm rõ việc đại biểu Quốc hội cũng là người có ảnh hưởng vô tình đeo một vật phẩm có nhãn hiệu thì đó có phải là quảng cáo, có sinh lợi hay không?
Làm rõ thêm vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng nêu ví dụ, có đại biểu hỏi: "Nếu tôi mặc chiếc áo có thương hiệu như áo Việt Tiến có in chữ "V" thì đó có phải là quảng cáo không?". Bộ trưởng khẳng định, xét dưới góc độ pháp lý và thương mại, đó "không phải là hoạt động quảng cáo".
Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng (Ảnh: Media Quốc hội).
Bộ trưởng phân tích, chỉ khi nào có sự thỏa thuận, hợp đồng giữa cá nhân với thương hiệu và có yếu tố lợi ích vật chất, thì mới được xem là quảng cáo.
"Khi và chỉ khi có yếu tố thương mại, có hợp đồng truyền thông, thì mới cấu thành hoạt động quảng cáo. Tôi nêu rõ điều này để đại biểu cứ yên tâm mà mặc", Bộ trưởng Hùng nói.
TikToker bán được 650 triệu USD tiền sầu riêng trong 5 tiếng
Tham gia ý kiến, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cho biết thực tế cho thấy, thói quen tiêu dùng ở Việt Nam vẫn thiên về truyền miệng như "Tôi nghe nói sản phẩm này dùng tốt lắm".
Điều này khiến không ít người có ảnh hưởng nhầm lẫn giữa chia sẻ trải nghiệm, truyền đạt thông tin và quảng cáo có trả phí, dẫn đến nguy cơ vi phạm pháp luật mà không nhận thức rõ.
Vì vậy, ông cho rằng cần có những công cụ hướng dẫn đơn giản, dễ tiếp cận như video, infographic, bộ hỏi đáp minh họa... để hỗ trợ nhóm đối tượng này, vốn rất đa dạng về độ tuổi, trình độ và mức độ hiểu biết pháp luật.
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan (Ảnh: Media Quốc hội).
Mục tiêu là vừa phát huy hiệu quả kênh quảng cáo trong thương mại điện tử, vừa giảm thiểu tối đa những vi phạm không cố ý, xuất phát từ sự nhầm lẫn giữa các hình thức thể hiện thông tin.
Ông Hoan chia sẻ khi sang Trung Quốc công tác, ông được nghe một câu chuyện rằng chỉ trong vòng 5 tiếng đồng hồ, một TikToker nổi tiếng nhất Trung Quốc đứng tại một vườn sầu riêng ở Thái Lan, livestream quảng bá, kết quả là trong 5 tiếng đồng hồ bán được tới 650 triệu USD tiền sầu riêng.
"Câu chuyện này cho thấy sức mạnh không thể xem nhẹ của truyền thông và người nổi tiếng. Đó là một lực đẩy rất lớn cho thương mại điện tử", ông Hoan nhấn mạnh.
Tuy nhiên, ông Hoan lưu ý, sức mạnh ấy nếu không được quản lý đúng cách thì cũng tiềm ẩn rủi ro rất lớn.
"Chúng ta từng chứng kiến không ít trường hợp lạm dụng, vi phạm pháp luật, đặc biệt là từ những người nổi tiếng, nghệ sĩ, diễn viên. Không phải ngẫu nhiên mà khi quảng cáo xe VinFast ở nước ngoài, người ta mời David Beckham đứng cạnh để chụp ảnh. Đây là xu thế của thời đại, người tiêu dùng đang tiêu dùng theo thần tượng", ông Hoan nói.
Ông lưu ý điều này nếu được quản lý tốt, sẽ vừa hạn chế được các hệ quả tiêu cực, vừa tận dụng được lợi thế của truyền thông và mạng xã hội trong giai đoạn mới.
