Trong bối cảnh xung đột ở Ukraine vẫn đang tiếp diễn, tiêm kích luôn là một chủ đề hấp dẫn đối với cả giới chuyên môn lẫn công chúng vì nhiều lý do quan trọng, như giúp giành ưu thế trên không, tượng trưng cho ý chí chiến đấu, và là hiện thân đỉnh cao của công nghệ quân sự.
Trang The War Zone (TWZ) tuần trước đưa tin về phi đội tiêm kích MiG-29, được NATO gọi là Fulcrum (Điểm tựa), trong biên chế Không quân Ukraine.
Theo trang tin quân sự Mỹ, có bằng chứng cho thấy Ukraine đã bổ sung thêm cho phi đội tiêm kích từ thời Liên Xô của mình từ một nguồn bất ngờ: Azerbaijan.
Dù số lượng máy bay nhận được không lớn, bất kỳ sự gia tăng nào cho đội MiG-29 cũng đều được hoan nghênh, đặc biệt khi Kiev đã phải chịu tổn thất liên tục kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine.
Cụ thể, theo TWZ, một bức ảnh lan truyền trên mạng xã hội gần đây cho thấy một chiếc MiG-29 một chỗ ngồi của Không quân Ukraine mang lớp sơn ngụy trang đặc trưng của Azerbaijan, với các màu xanh dương, xám và tím xám.
Bức ảnh – dù chưa rõ ngày và địa điểm chụp – cho thấy chiếc tiêm kích dường như đang thực hiện nhiệm vụ chiến đấu, được trang bị đầy đủ tên lửa không đối không tầm trung R-27 và tầm ngắn R-73.
Một chiếc tiêm kích MiG-29 mang lớp sơn ngụy trang đặc trưng của Azerbaijan, với các màu xanh dương, xám và tím xám. Ảnh: X/Twitter @Archer83Able
"Hiện chưa có bằng chứng cho thấy bức ảnh bị chỉnh sửa, củng cố khả năng chiếc máy bay này thực sự đang phục vụ trong Không quân Ukraine", TWZ cho biết.
Bức ảnh cũng được chia sẻ trên X/Twitter hôm 3/9 bởi một chuyên gia tình báo nguồn mở (OSINT) tự xưng "Cloooud".
Hơn 3 năm trước, tài khoản Caucasuswar trên X/Twitter từng đăng một bức ảnh cho thấy 3 chiếc MiG-29 của Azerbaijan được đưa đến Nhà máy Sửa chữa Hàng không Nhà nước Lviv ở miền Tây Ukraine để sửa chữa và hiện đại hóa, ngay trước khi Nga mở chiến dịch quân sự ở Ukraine vào ngày 24/2/2022.
Những chiếc tiêm kích này bị kẹt lại ở Ukraine vì xung đột, và dường như đã được chuyển giao cho Không quân Ukraine. Một số thông tin cho rằng ít nhất một trong số chúng đã sống sót sau vụ tấn công của Nga vào nhà máy Lviv vào tháng 3/2022.
Hình ảnh vệ tinh do TWZ thu được vào thời điểm đó đã xác nhận việc một nhà chứa máy bay lớn tại đó bị phá huỷ và các thiệt hại khác.
Không rõ liệu các máy bay MiG-29 nói trên của Azerbaijan được tặng, bán hay bị Ukraine tịch thu để đưa vào sử dụng. Cũng không rõ liệu các máy bay khác có được sơn ngụy trang để che giấu nguồn gốc thật sự của chúng hay không.
Tuy nhiên, sự xuất hiện của những chiếc MiG-29 mang màu sắc Azerbaijan trong biên chế Ukraine đánh dấu một bước phát triển đáng chú ý, đặc biệt trong bối cảnh căng thẳng giữa Azerbaijan và Nga gia tăng gần đây.
"Tôi chưa từng thấy những chiếc MiG-29 cũ của Azerbaijan trong biên chế Ukraine trước đây. Tôi tự hỏi liệu việc chuyển giao những chiếc máy bay này cho Không quân Ukraine – hay việc công khai việc chuyển giao chúng – có một phần động lực từ căng thẳng gần đây giữa Baku và Moscow hay không?", Jimmy Rushton, chuyên gia phân tích về an ninh có trụ sở tại Kiev, viết trên X/Twitter hôm 4/9.
Một chiếc MiG-29 của Không quân Azerbaijan tham gia cuộc tập trận Turaz Falcon tại Konya, Thổ Nhĩ Kỳ, tháng 3/2015. Ảnh: Anadolu
Điều thú vị là phi đội MiG-29 của Azerbaijan lại có nguồn gốc từ Ukraine. Những máy bay này ban đầu không thuộc kho vũ khí Liên Xô mà Azerbaijan thừa hưởng, mà là kết quả của thương vụ mua bán với Ukraine.
Theo TWZ, Azerbaijan từng mua khoảng 15 chiếc MiG-29 đã qua sử dụng từ Ukraine, với các đợt bàn giao bắt đầu từ năm 2007 sau khi được tân trang tại Lviv.
Ngoài nguồn máy bay từ Azerbaijan, Không quân Ukraine đã nhận được sự hỗ trợ đáng kể từ các đồng minh NATO: Ba Lan đã chuyển giao 14 chiếc MiG-29 từ đội bay khoảng 28 chiếc của mình, trong khi Slovakia cung cấp 13 chiếc.
Trong số các tiêm kích từ Slovakia, có thông tin cho rằng 10 chiếc đã được hiện đại hóa ở mức độ vừa phải để đưa vào sử dụng, trong khi 3 chiếc còn lại được dùng làm nguồn cung cấp phụ tùng.
4 chiếc MiG-29 từ Slovakia đã được chuyển đến Ukraine vào tháng 3/2023, đánh dấu lần đầu tiên các máy bay chiến đấu chiến thuật được cung cấp chính thức cho Kiev kể từ khi cuộc xung đột bắt đầu.
Những chiếc MiG-29 này, bao gồm cả các máy bay được nâng cấp từ Slovakia, đã được tích hợp để sử dụng các loại vũ khí dẫn đường chính xác của NATO, chẳng hạn như bom GBU-39 SDB do Mỹ cung cấp.
Điều này cho thấy sự linh hoạt và khả năng thích ứng của dòng tiêm kích MiG-29 trong biên chế Ukraine.
Dù Ukraine đã bắt đầu tiếp nhận các máy bay hiện đại hơn như F-16 và Mirage 2000, nhưng MiG-29 vẫn là một phần quan trọng trong lực lượng không quân nước này.
Với khoảng 50 chiếc MiG-29 trong tình trạng hoạt động vào thời điểm bắt đầu cuộc xung đột, Ukraine đã mất ít nhất 31 chiếc (theo thống kê của nhóm theo dõi nguồn mở Oryx), và con số thực tế có thể còn cao hơn.
Tuy nhiên, nhờ vào kho phụ tùng đáng kể và đội ngũ bảo trì lành nghề, MiG-29 được đánh giá là dễ bảo trì và dễ thích nghi với các loại vũ khí mới, cả từ phương Tây lẫn do Ukraine tự phát triển.
Ngoài ra, Ukraine cũng đã khôi phục nhiều máy bay chiến đấu khác, bao gồm Su-24 và Su-27, từ trạng thái lưu kho hoặc không hoạt động để đưa trở lại chiến đấu.
Những nỗ lực này, cùng với sự hỗ trợ từ các đồng minh và nguồn máy bay bất ngờ như từ Azerbaijan, đã giúp Không quân Ukraine duy trì khả năng chiến đấu trước áp lực từ Nga.
Minh Đức (Theo TWZ, Kyiv Post)
