Chiều 4/11, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự thảo Văn kiện trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.
Pháp luật phải là của dân, vì dân, do dân
Tham gia góp ý kiến, ĐBQH Trần Công Phàn (đoàn Tp.Hồ Chí Minh), một trong những "điểm nghẽn" mà chúng ta thường nhắc đến trong thời gian gần đây chính là điểm nghẽn về thể chế. Vấn đề đặt ra là: làm thế nào để tháo gỡ được điểm nghẽn này? Cốt lõi của vấn đề nằm ở hệ thống pháp luật.
Trước đây, chúng ta thường nói đến khái niệm pháp chế xã hội chủ nghĩa. Hiểu một cách đơn giản, "pháp chế" là việc có một hệ thống pháp luật hoàn thiện, đồng thời bảo đảm tổ chức thực hiện nghiêm minh hệ thống pháp luật đó.
ĐBQH Trần Công Phàn (Ảnh: Quang Phúc).
Hiện nay, chúng ta đang nỗ lực xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Mà một trong những nguyên tắc, đặc trưng cốt lõi của Nhà nước pháp quyền chính là tính tối thượng của pháp luật.
"Pháp luật cũng phải là của dân, vì dân, do dân", đại biểu Trần Công Phàn nói và phân tích thêm, chúng ta thường nhắc đến pháp luật phục vụ nhân dân, nhưng theo ông, điều cốt lõi hơn là pháp luật phải là của dân.
Bởi vì pháp luật là sự thể hiện ý chí, nguyện vọng của nhân dân, mà khi ý chí, nguyện vọng ấy lại được đặt ở vị trí tối thượng, thì đó là điều vô cùng ý nghĩa.
Chính vì vậy, theo đại biểu có lẽ đã đến lúc chúng ta cần suy nghĩ sâu hơn về quan niệm "pháp luật của dân, do dân và vì dân". Muốn pháp luật thực sự là của dân, thì mọi băn khoăn, trăn trở, thắc mắc, cùng những ý chí, nguyện vọng chính đáng của nhân dân phải được phản ánh đầy đủ trong các đạo luật.
Nói cách khác, thực tiễn đời sống hằng ngày của nhân dân phải đi vào trong pháp luật, để pháp luật không chỉ là những quy định khô cứng trên giấy, mà thực sự trở thành công cụ thể hiện và bảo vệ quyền, lợi ích của người dân.
Khi pháp luật được ban hành, ngay lập tức đi vào cuộc sống, được người dân đón nhận và thực hiện, thì đó là thành công lớn nhất.
Do đó, theo đại biểu cần tăng cường cơ chế tham gia của người dân trong quá trình xây dựng thể chế, pháp luật và chính sách. Mọi dự thảo luật, mọi chính sách khi được hình thành đều cần được lắng nghe, tiếp thu ý kiến từ đông đảo nhân dân, để mỗi điều luật khi ban hành đều phản ánh đúng hơi thở của cuộc sống, ý chí và nguyện vọng của nhân dân.
Và nói đến thể chế, đại biểu nhận thấy Nghị quyết 66 đã nêu rất đúng khi nhấn mạnh yêu cầu đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật. Tuy nhiên, đổi mới ở đây không có nghĩa là chúng ta phủ nhận vai trò trước đây của pháp luật như một công cụ quản lý Nhà nước.
Theo đại biểu, pháp luật vừa phải là công cụ quản lý, vừa phải là động lực thúc đẩy và kiến tạo phát triển. Hai yếu tố này không loại trừ mà bổ sung cho nhau.
"Vừa là công cụ quản lý, nhưng đồng thời vừa là đối tượng để thúc đẩy và kiến tạo", đại biểu nói và cho rằng xây dựng pháp luật phải để pháp luật trở thành động lực, nơi kiến tạo sự phát triển. Đồng thời, lưu ý việc này phải làm ngay từ khi xây dựng, ban hành luật.
Khung pháp lý định hình mọi hoạt động phát triển
Tham gia góp ý kiến, ĐBQH Nguyễn Thị Lan (đoàn Hà Nội) cho rằng, dự thảo Báo cáo chính trị được chuẩn bị hết sức bài bản, thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, tầm nhìn chiến lược và tư duy đổi mới của Đảng.
Kết cấu chặt chẽ, nội dung toàn diện, phản ánh khách quan, sâu sắc tình hình đất nước sau 5 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII và 40 năm đổi mới.
Theo đại biểu, điểm nổi bật của Báo cáo lần này là tinh thần đổi mới và khát vọng phát triển. Báo cáo xác định rõ định hướng phát triển nhanh, bền vững trên nền tảng khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; gắn với mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức.
ĐBQH Nguyễn Thị Lan (Ảnh: Media Quốc hội).
Đồng thời, Báo cáo khẳng định con người là trung tâm, mục tiêu và động lực của phát triển, coi trọng công bằng, an sinh xã hội; nhấn mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng hiệu quả hơn. Ngoài ra, Báo cáo cũng chú trọng phát triển vùng, liên kết vùng, mở rộng đối ngoại độc lập, tự chủ, hợp tác và hội nhập, qua đó nâng cao uy tín, vị thế quốc tế của Việt Nam.
Đóng góp thêm một số ý kiến cụ thể nhằm giúp Báo cáo chính trị và chương trình hành động, về phần XV – Nhiệm vụ trọng tâm và đột phá chiến lược đại biểu cho rằng, phần này được xây dựng rất toàn diện, chặt chẽ, bao quát các lĩnh vực lớn, thể hiện tầm nhìn xa và tính khả thi cao.
6 nhiệm vụ trọng tâm và 3 đột phá chiến lược đã khẳng định định hướng phát triển nhanh và bền vững trên nền tảng khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đồng thời đặt con người ở vị trí trung tâm, là mục tiêu và động lực phát triển.
Tuy nhiên, đại biểu đề xuất ban soạn thảo nghiên cứu, làm rõ hơn nội hàm của đột phá về thể chế, nhất là trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập quốc tế. Theo đại biểu, thể chế chính là khung pháp lý định hình mọi hoạt động phát triển. Khi nền kinh tế vận hành theo mô hình số, dữ liệu và công nghệ trở thành nguồn lực mới, thì thể chế cũng cần đổi mới linh hoạt, minh bạch và thích ứng nhanh với thực tiễn.
Cùng với đó, bổ sung định hướng phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, tăng cường liên kết Nhà nước – doanh nghiệp – viện, trường, nhằm phát huy tối đa nguồn lực trong nước, biến tri thức và sáng tạo thành sức mạnh cạnh tranh.
Đồng thời, nhấn mạnh thêm yếu tố văn hóa và con người trong các đột phá chiến lược, coi đây là nền tảng tinh thần và nguồn lực nội sinh cho phát triển bền vững.
Xem xét bổ sung định hướng phát triển vùng trọng điểm, kinh tế biển, và bảo đảm an ninh phi truyền thống (năng lượng, an ninh mạng, nguồn nước, môi trường) – những vấn đề đang nổi lên toàn cầu, có tác động trực tiếp đến ổn định và phát triển quốc gia.
"Những nội dung này trong Báo cáo đã có đề cập, nhưng còn khái quát. Nếu được làm rõ và nhấn mạnh hơn, tôi tin rằng Báo cáo sẽ toàn diện, sâu sắc và có tính khả thi cao hơn, góp phần thực hiện thành công mục tiêu phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới", bà Lan chia sẻ.
