Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy (Đoàn Tây Ninh) nêu ý kiến thảo luận
Các đại biểu cũng đưa ra nhiều ý kiến phân tích sâu sắc nhằm hoàn thiện khung pháp lý, bảo đảm sự phát triển lành mạnh, bền vững của thương mại điện tử trong kỷ nguyên số.
Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy (Đoàn Tây Ninh) cho rằng, một trong những vấn đề gây nhiều bức xúc hiện nay là tình trạng người livestream, đặc biệt là người nổi tiếng, quảng cáo sai sự thật, bán hàng kém chất lượng, hoặc né tránh trách nhiệm khi có khiếu nại từ người tiêu dùng.
Theo đại biểu, các điều khoản từ Điều 20 đến Điều 22 của dự thảo Luật đã quy định tương đối đầy đủ trách nhiệm của 3 chủ thể chính trong hoạt động livestream bán hàng, gồm người bán, người livestream và nền tảng. Tuy nhiên, một số khoảng trống vẫn cần được làm rõ để đảm bảo tính khả thi.
Thứ nhất, nghĩa vụ không cung cấp thông tin gian dối mới mang tính nguyên tắc, chưa có cơ chế kiểm soát trước khi phát sóng đối với các sản phẩm có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng.
Thứ hai, quy định lưu trữ dữ liệu livestream tối thiểu 1 năm là chưa đủ để xử lý các tranh chấp kéo dài; dự thảo cũng chưa nói rõ quyền tiếp cận bản ghi của người tiêu dùng và trách nhiệm cung cấp dữ liệu của nền tảng.
Thứ ba, chưa có quy định xử lý riêng đối với trường hợp người livestream đưa thông tin vượt quá nội dung quảng cáo được cấp phép, cũng như chưa làm rõ trách nhiệm liên đới giữa người livestream và người bán.
Thứ tư, nền tảng thương mại điện tử hiện mới chỉ có nghĩa vụ gỡ bỏ nội dung vi phạm, chưa có cơ chế kiểm soát thuật toán đề xuất hiển thị livestream – yếu tố dễ tạo “hiệu ứng đám đông ảo”.
Từ thực tiễn đó, đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy đề nghị bổ sung 5 nhóm giải pháp để hoàn thiện dự thảo. Đó là: Có cơ chế kiểm soát trước khi phát sóng đối với các sản phẩm ảnh hưởng đến sức khỏe; làm rõ trách nhiệm liên đới của người livestream, áp dụng hình thức xử lý bổ sung như cấm livestream trong thời gian nhất định.
Đồng thời mở rộng thời hạn lưu trữ dữ liệu livestream tối thiểu 2 năm, bảo đảm quyền tiếp cận dữ liệu khi có tranh chấp; quy định nghĩa vụ nền tảng công khai tiêu chí hiển thị livestream, kiểm soát bình luận, cảnh báo khi có tương tác bất thường; phân loại người livestream có ảnh hưởng lớn hoặc có doanh thu cao để áp dụng cơ chế quản lý chặt hơn.
Liên quan đến các quy định về nền tảng thương mại điện tử nước ngoài, đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy cũng nhấn mạnh, dự thảo đã bước đầu thiết lập khung pháp lý cho các nền tảng thương mại điện tử nước ngoài, yêu cầu đăng ký hoạt động tại Việt Nam, có đại diện pháp lý trong nước và ký quỹ để đảm bảo bồi thường khi vi phạm.
Tuy nhiên, để tránh áp dụng tùy nghi trong thực tế, đại biểu đề nghị dự thảo cần bổ sung nguyên tắc xác định “ngưỡng hiện diện” tại thị trường Việt Nam nhằm kích hoạt nghĩa vụ đối với các nền tảng xuyên biên giới. Các tiêu chí có thể bao gồm doanh thu, số lượng giao dịch, tổng giá trị giao dịch hoặc số người dùng thường xuyên tại Việt Nam.
Bên cạnh đó, cơ chế ký quỹ phải minh bạch, tương xứng với mức độ rủi ro, tránh biến thành rào cản kỹ thuật cản trở sự tham gia của các nền tảng nước ngoài, nhất là trong bối cảnh Việt Nam đã tham gia CPTPP, EVFTA và mở cửa thị trường dịch vụ số.
Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Thương mại điện tử
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Phòng) bày tỏ lo ngại về tình trạng trẻ em, trẻ vị thành niên dễ dàng tiếp cận các phiên livestream bán hàng, trong khi nhiều nội dung, sản phẩm không phù hợp hoặc thậm chí có thể gây hại.
Đại biểu đề nghị bổ sung quy định yêu cầu nền tảng phải phân loại nội dung livestream theo độ tuổi, hiển thị cảnh báo khi có yếu tố nhạy cảm hoặc nguy hiểm, đồng thời yêu cầu người bán lựa chọn chế độ phù hợp với nhóm tuổi được phép tiếp cận. Khi phát hiện livestream vi phạm thuần phong mỹ tục hoặc ảnh hưởng tiêu cực tới trẻ em, nền tảng phải phối hợp kịp thời với cơ quan quản lý để gỡ bỏ.
Cũng theo đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, dự thảo hiện chưa quy định cụ thể hình thức và thời hạn thực hiện yêu cầu gỡ bỏ, ngăn chặn nội dung vi phạm từ cơ quan có thẩm quyền. Việc thiếu rõ ràng có thể dẫn tới thực hiện không thống nhất và gây khó khăn cho cả cơ quan quản lý lẫn doanh nghiệp.
Vì vậy, cần quy định cụ thể hình thức yêu cầu bằng văn bản hoặc xác thực điện tử, kèm thời hạn thực hiện để đảm bảo tính minh bạch và khả thi trong thực tế.
Thu Giang
