Sáng 4/6, tiếp tục chương trình phiên họp thứ 46, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi).
Quản lý hóa chất còn lỏng lẻo
Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho biết, trong thời gian qua, việc sử dụng một số hóa chất sai mục đích gây ra hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe con người, trật tự an toàn xã hội, gây bức xúc trong cử tri, nhân dân, nhất là các hoạt động như mua, bán, sử dụng các hợp chất của xyanua sai mục đích và sử dụng khí nitơ ôxít (N2O - khí cười) vào mục tiêu giải trí…
Do vậy, để tăng cường quản lý hóa chất độc hại, kiểm soát rủi ro mất an toàn, an ninh từ hóa chất, dự thảo luật đã sửa đổi, bổ sung một số quy định so với Luật Hóa chất năm 2007.
Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải (Ảnh: Media Quốc hội).
Tham gia ý kiến, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải cho rằng thời gian qua, công tác quản lý liên quan đến hóa chất còn lỏng lẻo khi xảy ra tình trạng hóa chất thải ra môi trường, hóa chất trong thực phẩm bày bán tràn lan...
Nguyên nhân một phần là do đầu mối quản lý chưa chặt chẽ, phân công quản lý với lĩnh vực này chưa tốt.
Do đó, bà Hải đề nghị trong quy định của dự thảo Luật sửa đổi lần này cần thể hiện rõ ràng hơn nữa về vấn đề phân công đầu mối quản lý, xác định rõ cơ quan chịu trách nhiệm chủ trì và cơ quan chịu trách nhiệm phối hợp.
Bà lấy ví dụ để xảy ra thực trạng giá đỗ ngâm tẩm hóa chất có thể do quản lý thị trường, ý thức người sản xuất... nhưng tại sao người sản xuất giá đó lại mua hóa chất một cách dễ dàng như vậy? Hay trước đây, các vụ đầu độc xyanua, tại sao lại mua dễ dàng như vậy, thậm chí người ta có thể tìm hiểu và mua online được.
"Vấn đề này xảy ra, Bộ Công Thương, Bộ Y tế hay Bộ Nông nghiệp và Môi trường chịu trách nhiệm?", bà Nguyễn Thanh Hải nói và đề nghị phải rõ trách nhiệm của Quốc hội, Chính phủ, của bộ ngành có liên quan thì mới xử lý được.
Dẫn thực tế thực phẩm được sử dụng hàng ngày có thể bị ngâm tẩm hóa chất, bà Nguyễn Thanh Hải đề nghị trong Luật Hóa chất (sửa đổi) phải thể hiện thông điệp mạnh mẽ nếu xảy ra những vụ việc về hóa chất như xả thải ra môi trường, liên quan đến thực phẩm thì phải có cơ quan chịu trách nhiệm.
"Tôi đã thử nghiệm, có những quả táo mua ở cửa hàng đắt tiền, không cần để trong tủ lạnh mà mấy tháng cũng không hỏng. Nếu là hoa quả sạch thì để 1-2 ngày đã bị nẫu, ruồi nhặng đến. Giờ đây, ngâm tẩm hóa chất ruồi nhặng còn không muốn bu vào. Trách nhiệm ở đâu?", Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu nêu.
Nhấn mạnh cần có quy định về trách nhiệm khi để xảy ra các vụ việc liên quan đến hóa chất, bà Hải cho rằng, khi giao trách nhiệm thì cũng cần giao quyền để các bộ ngành đó yêu cầu các cơ quan khác phối hợp để thực hiện.
Vấn đề khác được bà Nguyễn Thanh Hải nêu là Luật Hóa chất (sửa đổi) có mối liên hệ với Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật, Luật Bảo vệ môi trường, Luật An toàn thực phẩm.
Do đó, đề nghị cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra phải khẳng định với đại biểu Quốc hội rằng các quy định đã được rà soát, đảm bảo chặt chẽ, không có sự chồng chéo, trùng lắp.
"Cần đảm bảo rằng khi có sự việc xảy ra sẽ có sự liên thông tổng thể giữa các luật, đảm bảo không có khoảng trống, khe hở về pháp lý", bà Hải nói.
Quy định chặt chẽ về mua bán, vận chuyển, nhập khẩu hóa chất
Tham gia ý kiến, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết cần đi sâu vào tăng cường quản lý an toàn và bảo vệ môi trường. Bởi nói đến hóa chất nhiều người sẽ nghĩ ngay đến những chất độc hại, chất phụ gia, những nơi sản xuất hóa chất. Trong đó, người nông dân trồng lúa, trồng cây ăn quả, rau... cũng sử dụng hóa chất.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn (Ảnh: Media Quốc hội).
Do vậy, cần quy định chặt chẽ hơn về mua bán, vận chuyển, nhập khẩu hóa chất không rõ nguồn gốc. Cần bổ sung tiêu chí hóa chất độc hại, các biện pháp phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất. Điều này hết sức quan trọng đối với quản lý Nhà nước.
Điển hình như trên địa bàn thì bộ chuyên ngành quản lý hay sẽ giao cho địa phương quản lý thì cũng cần quy định rõ.
Một vấn đề được Chủ tịch Quốc hội nhắc đến là việc đơn giản hóa thủ tục hành chính. Đánh giá tác động các cấp thủ tục như cấp chứng chỉ, tư vấn hóa chất... để không gây khó khăn cho doanh nghiệp.
Chủ tịch Quốc hội đề nghị cập nhật thêm Nghị quyết 57, Nghị quyết 68 về kinh tế tư nhân vào luật. Trong đó thủ tục hành chính hiện nay là vấn đề hết sức quan trọng, then chốt cho doanh nghiệp phát triển. Những thủ tục nào của bộ ngành, của cấp tỉnh, cấp xã phường... cần được rõ ràng, cụ thể.
Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị tăng cường quy định về hành vi bị cấm. Bổ sung các hành vi nghiêm cấm liên quan đến hóa chất không rõ nguồn gốc, vượt ngưỡng cho phép, nhập lậu. Trong đó nhập lậu sẽ bằng nhiều con đường như hàng không, đường bộ, đường biển... nên phải có các quy định để phối hợp giữa các cơ quan chức năng.
Đồng thời, cần có sự hỗ trợ ngành công nghiệp hóa chất. Cần rà soát với các luật có liên quan theo hướng những gì đã có trong luật này thì không có trong luật khác và ngược lại.
"Vì những điểm bất cập mà lần này phải sửa Luật Hóa chất. Khi sửa thì cái gì bất cập là phải tính toán sửa để tuổi thọ luật cao hơn. Không để khi luật ban hành lại thấy thiếu chỗ này, chỗ kia", Chủ tịch Quốc hội lưu ý.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long (Ảnh: Media Quốc hội).
Giải trình tiếp thu ý kiến, về các hoạt động liên quan đến quản lý hóa chất, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long cho biết, hóa chất được sử dụng khắp trong đời sống người dân và hầu hết các hoạt động công nghiệp nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng trong ngắn hạn và dài hạn đến sức khỏe con người và môi trường.
Nguy cơ này cũng là mối quan tâm của dư luận xã hội, đồng thời cũng là quan tâm của quốc tế.
"Do đó, trong quá trình xây dựng luật, Bộ Công Thương đã phối hợp với các bộ, ngành tham vấn các chuyên gia, nhà khoa học, người làm công tác thực tiễn, các cá nhân, tổ chức có liên quan xây dựng chính sách và phát triển công nghiệp hóa chất của doanh nghiệp có những kinh nghiệm của các nước. Cũng để đảm bảo thực hiện hóa chủ trương phát triển hài hòa kinh tế, văn hóa - xã hội, bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu", ông Long cho hay.
Cơ quan soạn thảo cũng thống nhất với các thẩm định, đánh giá của Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường nêu tại các báo cáo và cho rằng bản chất hóa chất có tính đa dụng, một loạt hóa chất có cùng một phẩm cấp có thể được sử dụng trong nhiều ngành, lĩnh vực khác nhau.
Do đó, rất khó xác định hóa chất lưu thông trên thị trường sẽ được sử dụng trong lĩnh vực nào, dẫn đến nhiều trường hợp không phân định được trách nhiệm của các bộ, ngành, doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc áp dụng và thi hành pháp luật.
Vì vậy, cơ quan soạn thảo tiếp thu và sẽ tham mưu Chính phủ trong quá trình xây dựng nghị định và quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật để xây dựng các quy định phân công trách nhiệm quản lý Nhà nước "rõ trách nhiệm, rõ đầu mối".
