Sau nhiều năm trì hoãn, siêu dự án thủy điện Grand Inga gần đây đã chứng kiến động lực đáng kể, hứa hẹn giúp giải "cơn khát" điện và nước ở miền Nam châu Phi.
Grand Inga được lên kế hoạch xây dựng trên sông Congo, tại khu vực thác Inga, phía Tây Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC), cách thủ đô Kinshasa khoảng 200 km về phía Tây Nam.
Bất chấp sự phản đối rộng rãi từ các nhóm xã hội dân sự và những lo ngại lâu dài về quản trị, Grand Inga vẫn là một trong những dự án thủy điện tham vọng nhất thế giới, với tiềm năng trở thành nhà máy thủy điện lớn nhất toàn cầu, vượt qua cả đập Tam Hiệp của Trung Quốc.
Với công suất tiềm năng lên tới 70 GW, Đập Grand Inga sẽ bao gồm một chuỗi 7 nhà máy thủy điện khai thác sức mạnh của thác Inga trên sông Congo.
Địa điểm này có đặc điểm là lưu lượng dòng chảy sông trung bình đặc biệt cao (lớn thứ hai thế giới sau sông Amazon), độ dốc tự nhiên khoảng 97 mét do ghềnh thác và khúc quanh của dòng sông giúp có thể thiết kế nhiều công trình ít tác động.
Ảnh minh họa.
Tại một hội nghị hồi đầu tháng này ở Zimbabwe, Uỷ ban các Bộ trưởng phụ trách năng lượng và nước của các quốc gia ở phía Nam lục địa châu Phi (SADC) đã nhất trí đẩy nhanh việc triển khai dự án.
Hồi đầu tháng 6, Ngân hàng Thế giới (WB) đã phê duyệt khoản tài trợ 250 triệu USD cho dự án thủy điện Inga III – là giai đoạn đầu của siêu đập thủy điện Grand Inga và là dự án điện lớn nhất của DRC cho đến nay.
Hai đập thủy điện nhỏ hơn là Inga I và Inga II, được xây dựng vào những năm 1970 và 1980, đã tạo nên nền móng vững chắc, nhưng cả hai đều hoạt động với công suất chỉ khoảng 80%.
Grand Inga, dự kiến là công trình thứ 3 tại địa điểm này, đã thu hút nhiều sự quan tâm quốc tế, nhưng việc triển khai đã nhiều lần bị trì hoãn do chi phí cao, lo ngại về quản trị và sự rút lui của các đối tác lớn, chẳng hạn như Tập đoàn Tam Hiệp thuộc sở hữu nhà nước của Trung Quốc.
Chi phí dự kiến 80 tỷ USD để hoàn thành Đập Grand Inga vẫn là một rào cản lớn đối với DRC, một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới.
Mặc dù vậy, Nam Phi, Nigeria, Guinea và Angola đã chính thức bày tỏ sự quan tâm đến việc mua điện từ Grand Inga, gắn kết dự án với an ninh năng lượng xuyên quốc gia.
Grand Inga là một phần của sáng kiến Sứ mệnh 300, với mục tiêu cung cấp điện cho 300 triệu người dân châu Phi vào năm 2030.
Chủ tịch Ngân hàng Thế giới (WB) Ajay Banga gọi dự án rộng lớn này là "một thành phần quan trọng" cho tăng trưởng và phát triển kinh tế trên khắp "lục địa đen" và dự đoán rằng nó có thể thu hút tới 85 tỷ USD đầu tư tư nhân.
"Việc phát triển thủy điện Inga III sẽ mang tính chuyển đổi cho DRC. Bằng cách tăng cường khả năng tiếp cận năng lượng sạch, năng lượng tái tạo với giá cả phải chăng cho các hộ gia đình và ngành công nghiệp Congo, dự án này sẽ đóng vai trò là động lực cho tăng trưởng toàn diện và việc làm", ông Bob Mabiala, người đứng đầu ADPI-DRC, cho biết.
Các bộ trưởng SADC dự kiến sẽ trình bày cập nhật tiến độ về dự án Đập Grand Inga và sáng kiến Chuyển giao Nước Sông Congo tại cuộc họp tiếp theo của cơ quan này tại Madagascar, dự kiến diễn ra vào tháng 8.
Minh Đức (Theo Newsweek, Vajiram & Ravi)
