Bà Anita Huss-Ekerhult, Giám đốc điều hành kiêm Tổng thư ký Liên đoàn Quốc tế các tổ chức Quyền sao chép (IFRRO) phát biểu tại Hội thảo - Ảnh: VGP
Hội thảo tiếp nối hành trình thúc đẩy nhận thức xã hội và cộng đồng về bản quyền và thực thi quyền sao chép tại Việt Nam do Hiệp hội Quyền sao chép Việt Nam, Viện Triết học Phát triển, Viện Những vấn đề phát triển và Viện Quản trị Tài sản trí tuệ Minh Đức tổ chức từ năm 2024.
Phát biểu tại Hội thảo, các đại biểu quốc tế chỉ rõ, trong bối cảnh hội nhập toàn cầu sâu rộng như hiện nay, Việt Nam, đại diện là VIETRRO, cần tăng cường kết nối với nền tảng WIPO Connect thuộc Tổ chức Sở hữu trí tuệ Thế giới (WIPO) để triển khai hiệu quả hơn nữa việc thực thi Luật Sở hữu trí tuệ của mình. WIPO Connect là một hệ thống số hóa và quản lý tác phẩm sáng tạo, hỗ trợ các tác giả trong việc xác lập quyền sở hữu, bảo vệ và khai thác tác phẩm trên môi trường số quốc tế.
Các chuyên gia thế giới đều khẳng định, việc cấp phép sao chép nhằm sử dụng và khai thác tác phẩm chính là phương thức quản trị bản quyền hiệu quả nhất, vừa đảm bảo công bằng cho người sáng tạo, vừa tạo điều kiện tiếp cận tri thức hợp pháp cho xã hội; đồng thời đề xuất, thay vì tập trung vào xử lý vi phạm, Việt Nam nên truyền thông mạnh mẽ về hành vi sử dụng hợp pháp tác phẩm, đồng thời đưa cơ chế cấp phép sao chép vào chính sách văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ của quốc gia, trước mắt có thể thí điểm trong hệ thống trường học.
Đại diện các tổ chức quyền sao chép hàng đầu thế giới cũng chia sẻ nhiều kinh nghiệm liên quan đến cấp phép sao chép trong hệ thống các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp (Copyright Clearance Center (CCC) của Hoa Kỳ), vận hành hệ thống cấp phép tập thể cho cơ quan công quyền, trường học, thư viện giúp giảm hơn 70% chi phí quản lý bản quyền (Copyright Licensing Agency (CLA) của Anh), cấp phép sử dụng cho toàn bộ hệ thống giáo dục, hơn 40.000 tác giả và nhà xuất bản, thu hàng trăm triệu AUD mỗi năm (Copyright Agency Australia (CAA) của Úc).
Ông Hoàng Trọng Quang - Chủ tịch Hiệp hội Quyền sao chép Việt Nam (VIETRRO) khẳng định: "Thực thi quyền sao chép không chỉ là bảo vệ quyền của người sáng tạo, mà còn là điều kiện tiên quyết để thúc đẩy lưu thông tri thức hợp pháp, nuôi dưỡng sáng tạo và xây dựng nền văn hóa tôn trọng giá trị trí tuệ."
Giám đốc Trung tâm Pháp luật và Tác quyền (LECOCE) Lê Thị Minh Hằng thuộc Hiệp hội Quyền sao chép Việt Nam, đi sâu câu chuyện thực thi quyền sao chép từ cách thức "tiếp cận hợp pháp tác phẩm". Theo bà Hằng, việc cấp phép hợp pháp cho quyền sao chép tác phẩm chính là điểm nghẽn lớn nhất suốt thời gian qua của Việt Nam trong việc thực thi Luật Sở hữu trí tuệ. Trong hoạt động thực tiễn, ngoài việc cấp bản quyền và độc quyền sáng chế cho tác giả nói chung, hiện nay trong thực thi Luật Sở hữu trí tuệ, chúng ta chưa định nghĩa được khái niệm người dùng thế nào là hợp pháp, để từ đó có căn cứ xử lý các trường hợp vi phạm. Cần tạo hành lang để người dùng có thể tiếp cận và sử dụng tác phẩm một cách hợp pháp thông qua cơ chế cấp phép quyền sao chép.
Từ những kiến nghị của các chuyên gia, VIETRRO và LECOCE đã khởi động Chương trình thí điểm "Cấp phép giáo dục hợp pháp", dự kiến triển khai tại 10 trường học đầu tiên trên toàn quốc, phối hợp cùng nền tảng hocdoc.vn nhằm phát triển văn hóa đọc, sử dụng tài liệu học tập hợp pháp đồng thời chi trả thù lao tương xứng về bản quyền cho tác giả, nhà xuất bản. Chương trình được kỳ vọng trở thành mô hình mẫu cho các thư viện, trường học và cơ sở giáo dục, góp phần chuẩn hóa quy trình số hóa, truy cập và sao chép tài liệu hợp pháp theo đúng tinh thần Luật Sở hữu trí tuệ và Nghị định 17/2023/NĐ-CP ngày 26/4/2023 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Sở hữu trí tuệ về quyền tác giả, quyền liên quan./.
