Động thái này được đưa ra trong bối cảnh căng thẳng thương mại leo thang với Mỹ, sau khi Washington tuyên bố áp thêm 100% thuế lên hàng hóa Trung Quốc và thắt chặt kiểm soát xuất khẩu đối với các phần mềm quan trọng.
Theo người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc, các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đất hiếm, được công bố vào ngày 9/10, không phải là lệnh cấm xuất khẩu. Các đơn xin cấp phép đáp ứng yêu cầu sẽ được phê duyệt.
Bắc Kinh khẳng định biện pháp mới là một phần trong nỗ lực của họ nhằm củng cố hệ thống kiểm soát xuất khẩu và "bảo vệ tốt hơn hòa bình thế giới và ổn định khu vực" trong bối cảnh mà họ mô tả là một môi trường an ninh toàn cầu đầy biến động.
"Là một nước lớn có trách nhiệm, Trung Quốc áp dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với các mặt hàng liên quan theo đúng luật pháp, nhằm bảo vệ tốt hơn hòa bình thế giới và ổn định khu vực, đồng thời thực hiện các nghĩa vụ quốc tế khác", vị phát ngôn viên cho biết khi trả lời câu hỏi của giới truyền thông.
Trung Quốc cũng cho biết đã thông báo trước cho các quốc gia và khu vực liên quan thông qua các cơ chế đối thoại kiểm soát xuất khẩu song phương.
"Trung Quốc đã đánh giá đầy đủ tác động tiềm tàng của các biện pháp này đối với chuỗi cung ứng và tin rằng tác động sẽ rất hạn chế", vị phát ngôn viên khẳng định.
Các biện pháp này hiện không chỉ bao gồm các vật liệu đất hiếm mà còn cả sở hữu trí tuệ và công nghệ liên quan.
Các hạn chế mới cũng yêu cầu các thực thể nước ngoài phải xin giấy phép để xuất khẩu các sản phẩm chứa hơn 0,1% đất hiếm có nguồn gốc trong nước, hoặc được sản xuất bằng công nghệ khai thác, tinh chế, chế tạo nam châm hoặc tái chế của Trung Quốc.
Đơn xin cấp phép cho các mặt hàng có thể được sử dụng trong vũ khí hoặc các mục đích quân sự khác sẽ bị từ chối.
Vài giờ sau khi thắt chặt kiểm soát xuất khẩu đất hiếm, Bắc Kinh cũng tuyên bố sẽ bắt đầu thu phí tàu thuyền Mỹ cập cảng Trung Quốc từ ngày 14/10, tương tự như mức phí mới của Mỹ đối với tàu thuyền Trung Quốc cập cảng Mỹ, dự kiến có hiệu lực cùng ngày.
Trung Quốc khẳng định biện pháp mới là một phần trong nỗ lực của họ nhằm củng cố hệ thống kiểm soát xuất khẩu. Ảnh: China Daily
Đáp lại các động thái của Trung Quốc, Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 10/10 đã công bố mức thuế mới 100% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc "cao hơn bất kỳ mức thuế nào mà họ hiện đang phải trả" bắt đầu từ ngày 1/11.
Cùng ngày, ông Trump cho biết Mỹ cũng sẽ áp đặt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với "bất kỳ và tất cả các phần mềm quan trọng".
Bộ Thương mại Trung Quốc bảo vệ quyết định đáp trả của mình là "những hành động phòng thủ thụ động cần thiết". Bộ này nói thêm rằng các hành động của Mỹ "đã làm suy yếu nghiêm trọng bầu không khí đàm phán kinh tế và thương mại giữa hai bên".
Theo Bộ này, Trung Quốc kêu gọi Mỹ… tuân thủ các đồng thuận quan trọng đạt được trong các cuộc điện đàm giữa lãnh đạo hai nước, và sử dụng cơ chế tham vấn kinh tế và thương mại Trung-Mỹ để giải quyết các mối quan ngại thông qua đối thoại dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau và tham vấn bình đẳng.
Các quan chức cấp cao của Mỹ và Trung Quốc đã gặp nhau để đàm phán thương mại tại Geneva vào tháng 5. Một cuộc họp tiếp theo tại London vào tháng 6 đã dẫn đến một "khuôn khổ" thương mại, trong khi vòng đàm phán cấp cao thứ ba diễn ra một tháng sau đó, trong đó cả hai bên đều tuyên bố tiến triển trong các cuộc đàm phán.
Các cuộc họp thương mại gần đây nhất tại Madrid vào tháng 9 đã đạt được "sự đồng thuận về khuôn khổ cơ bản" về việc thoái vốn khỏi TikTok do Trung Quốc sở hữu, trước thời hạn phải bán mảng kinh doanh tại Mỹ hoặc đóng cửa ứng dụng mạng xã hội này tại "xứ cờ hoa".
Vào ngày 19/9, ông Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã nói chuyện qua điện thoại nhưng không hoàn tất thỏa thuận về TikTok.
Sau cuộc điện đàm, ông Trump thông báo rằng ông và Tập đã đồng ý gặp nhau bên lề Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương (APEC) vào tuần cuối cùng của tháng 10 tại Gyeongju, Hàn Quốc.
Mặc dù Trung Quốc vẫn chưa lên tiếng về các cuộc gặp sắp tới, ông Trump cũng cho biết ông sẽ thăm Trung Quốc vào đầu năm sau và ông Tập sẽ đến Mỹ vào một thời điểm sau đó.
Tuy nhiên, hôm 10/10, ông Trump đã đe dọa hủy bỏ cuộc gặp sắp tới với ông Tập sau khi Trung Quốc siết chặt các hạn chế xuất khẩu đất hiếm.
Minh Đức (Theo Xinhua, CNBC)
