Từ con cá đồng mộc mạc đến món ngon trứ danh
Cá lóc là loài cá nước ngọt quen thuộc khắp miền quê Việt Nam, đặc biệt là ở miền Tây. Thân thon dài, vảy nâu đen óng ánh, cá lóc bơi lượn mạnh mẽ giữa ruộng đồng, ao hồ, trở thành "đặc sản đồng quê" không thể thiếu trong bữa ăn dân dã.
Người miền Tây vốn mộc mạc, sáng tạo. Chỉ cần một con cá lóc tươi, một bó rơm khô, họ đã có thể tạo nên món ăn khiến ai xa quê cũng phải thèm nhớ. Không cần ướp gia vị cầu kỳ, con cá chỉ được rửa sạch, để nguyên vảy.
Chỉ cần xiên cá bằng cành cây hoặc cây tre, rồi nướng trực tiếp bằng rơm hoặc củi khô.
Người ta dùng cây tre xiên từ miệng xuống đuôi, cắm xuống đất rồi phủ rơm khô lên, châm lửa. Khi ngọn lửa rơm tàn, cũng là lúc mùi thơm của cá nướng lan tỏa khắp khoảng đồng chiều.
Bên ngoài, lớp vảy cháy đen, giòn rụm; bên trong, thịt cá trắng ngần, ngọt lịm, tỏa hương quyến rũ. Vị ngọt tự nhiên của cá hòa cùng mùi thơm của rơm cháy – một hương vị không thể nhầm lẫn, giản dị mà nồng nàn.
Cá lóc nướng thường được ăn kèm với muối ớt, rau sống, bánh tráng và bún. Thêm chén nước mắm chua ngọt pha tỏi ớt, tất cả tạo nên bản hòa ca hương vị đầy tinh tế. Mỗi miếng cá thấm đẫm vị mặn cay, xen chút đắng nhẹ của rau đồng, giòn giòn của bánh tráng – vừa dân dã vừa quyến luyến.
Ở nhiều vùng quê, cá lóc nướng còn được biến tấu thành bún cá lóc ăn kèm bún tươi, rau sống, cá nướng, chan nước mắm pha, rắc đậu phộng rang, hành phi. Chỉ thế thôi, một tô bún đủ khiến người ăn cảm nhận được cả miền ký ức tuổi thơ. Cũng có khi, món cá được cuốn trong bánh tráng mỏng, chấm nước mắm tỏi ớt giản dị mà đậm đà.
Cái vị thơm của rơm cháy, vị ngọt của cá, vị cay của ớt hòa quyện.
Với người miền Tây, cá lóc nướng không chỉ là món ăn, mà còn là một phần của ký ức, của tuổi thơ và tình xóm làng.
Anh Nguyễn Văn Hòa (45 tuổi, ngụ xã Mộc Hóa, tỉnh Tây Ninh) kể: "Món cá lóc nướng tuy đơn giản mà ngon lắm. Ăn hoài không ngán, nhất là mấy hôm đi đồng về mệt, làm con cá nướng, chấm muối ớt, uống ly rượu đế là quên hết nhọc nhằn. Cái vị thơm của rơm cháy, vị ngọt của cá, vị cay của ớt hòa lại, nghe là nhớ quê liền".
Anh Hòa cười hiền, nhớ lại lúc nhỏ những buổi chiều thả diều, rủ nhau bắt cá giữa đồng: "Không có món nào mang cái 'chất miền Tây' như cá lóc nướng. Nó gắn liền với đồng ruộng, với tuổi thơ, với cả cái tình của người quê".
Từ đồng ruộng ra phố thị
Ngày nay, món cá lóc nướng không còn là "đặc sản của đồng ruộng" nữa, mà đã bước chân ra phố, trở thành món ăn được ưa chuộng trong cả nhà hàng sang trọng lẫn quán ăn bình dân. Ở các thành phố lớn như Tp.HCM, Cần Thơ hay Đồng Nai, dễ dàng bắt gặp hình ảnh những con cá lóc vàng ruộm trên bếp than, tỏa mùi thơm nức mũi, khiến ai đi ngang cũng phải ngoái nhìn.
Nướng cá bằng cây mía thay cho tre.
Nếu trước đây, cá lóc nướng trui chỉ xuất hiện trong những buổi tụ tập đồng quê, thì nay, nhiều nhà hàng lớn cũng đưa món ăn này vào thực đơn như một "hương vị quê" đặc biệt. Dưới ánh đèn sang trọng, món cá dân dã ngày nào được bày biện tinh tế hơn, nhưng vẫn giữ nguyên hồn cốt, thơm mùi rơm rạ, ngọt thịt cá đồng và cay nồng vị muối ớt.
Anh Tăng Ngọc Hải, chủ quán cá lóc nướng trên đường Tân Kỳ Tân Quý (Tp.HCM), chia sẻ: "Khách của tôi đa phần là dân văn phòng hoặc người xa quê. Họ đến ăn cá lóc nướng là để tìm lại hương vị quê hương. Có người vừa ăn vừa kể chuyện hồi nhỏ đi bắt cá, nghe mà vui lắm".
Cá lóc nướng món ăn dân dã mà đậm đà tình đất phương Nam.
Để hợp khẩu vị thực khách, nhiều quán còn sáng tạo nướng cá bằng cây mía thay cho tre. Vị ngọt dịu của mía thấm vào từng thớ thịt cá, giúp cá mềm, ngọt, không bị khô. Một con cá lóc nướng mía kèm bún, rau, bánh tráng và nước chấm thường có giá từ 150.000 – 250.000 đồng, tùy kích cỡ. Người nướng phải "canh lửa" thật khéo, sao cho cá chín đều mà vẫn giữ trọn hương vị.
Giữa nhịp sống hối hả, món cá lóc nướng trui vẫn giữ được chỗ đứng đặc biệt trong lòng người Việt. Sau một ngày làm việc, dân công sở lại tạt ngang quán nhỏ, gọi con cá nướng, chén nước mắm tỏi ớt, vài ly rượu đế để thấy lòng nhẹ tênh như trở về tuổi thơ nơi cánh đồng gió lộng.
Không chỉ là món ăn, cá lóc nướng trui là ký ức, là hồn quê, là sợi dây nối con người với nguồn cội. Trong làn khói rơm bảng lảng, vị cá ngọt lành như gói trọn cả tình người miền Tây mộc mạc, chân thành và nồng ấm.
Đoàn Vũ
