Giai đoạn 2020–2025 chứng kiến bốn cải cách mang tính trụ cột: rút ngắn chu kỳ thanh toán T+2, triển khai hệ thống KRX, tháo gỡ cơ chế pre-funding theo Thông tư 68/2024 và ban hành Thông tư 102/2025 về chỉ tiêu an toàn tài chính. Đây là các nền tảng quan trọng định hình lại cấu trúc thị trường, hướng tới nâng hạng và hội nhập quốc tế.
Từ hai mã cổ phiếu đầu tiên vào năm 2000 đến hơn 1.600 mã niêm yết hiện nay với quy mô vốn hóa tương đương 120% GDP, thị trường chứng khoán Việt Nam đã mở rộng quanh một nền kinh tế tăng trưởng cao. Tuy nhiên, giai đoạn 2020–2025 mới là thời kỳ mang ý nghĩa bản lề khi các cải cách liên tiếp được triển khai nhằm nâng cấp chất lượng vận hành, quản trị rủi ro và tiêu chuẩn minh bạch.
Bảng bốn trụ cột cải cách Bốn trụ cột cải cách 2020 - 2025 của thị trường chứng khoán Việt Nam
Tác động thực tế 2025: Thị trường vận hành ổn định hơn dù biến động giá mạnh
Đến ngày 23/11/2025, VN-Index điều chỉnh còn 1.635,46 điểm, nhưng các chỉ báo nền tảng cho thấy sức khỏe thị trường vẫn tích cực:
- Thanh khoản bình quân đạt 25.000–30.000 tỷ đồng/phiên, gần mức cao nhất lịch sử;
- Dư nợ margin đạt ~367.000 tỷ đồng, tương đương 115-119% vốn chủ sở hữu toàn ngành, vẫn dưới xa ngưỡng pháp lý 200%;
- Không xảy ra force sell diện rộng, ngay cả trong phiên biến động mạnh (95 điểm ngày 20/10);
- Khối ngoại bán ròng gần 5 tỷ USD trong 10 tháng, đưa tỷ lệ sở hữu xuống khoảng 15%, thấp hơn nhiều so với mức 20 - 40% tại các thị trường lân cận.
Giai đoạn thanh lọc mạnh mẽ: Thị trường bắt buộc tái cơ cấu
Theo thông tư 102/2025 buộc các công ty chứng khoán:
- Tăng hệ số rủi ro cho bất động sản và khoản cho vay ngoài margin lên 150%;
- Yêu cầu đánh giá rủi ro đầu tư chặt chẽ hơn dựa trên xếp hạng tín nhiệm;
- Giảm trừ vốn khả dụng với tài sản cầm cố hoặc đối tác mất khả năng thanh toán;
- Đáp ứng tiêu chuẩn vốn khả dụng cao hơn.
Giai đoạn thanh lọc mạnh mẽ: Thị trường bắt buộc tái cơ cấu
Theo thông tư 102/2025 buộc các công ty chứng khoán:
Điều này thúc đẩy quá trình sàng lọc tự nhiên: các công ty chứng khoán vốn mỏng hoặc tập trung vào tài sản rủi ro sẽ chịu áp lực điều chỉnh mô hình kinh doanh; ngược lại, những công ty chứng khoán có nền tảng công nghệ, quản trị rủi ro tốt sẽ nổi lên mạnh mẽ.
Ông Nguyễn Minh Hoàng - Giám đốc phân tích, chuyên gia đầu tư tăng trưởng từ Chứng khoán Nhất Việt (VFS) nhận định rằng: "Giai đoạn 2020 - 2025 là giai đoạn thanh lọc và nâng cấp chất lượng. Các cải cách mới buộc thành viên thị trường tái cơ cấu, minh bạch hóa hoạt động và chuẩn bị cho tiêu chuẩn nâng hạng FTSE.
Tại VFS, chúng tôi tận dụng nền tảng KRX và công nghệ phân tích dữ liệu lớn để tối ưu vận hành, đồng thời duy trì kỷ luật rủi ro nhằm mang lại trải nghiệm hiệu quả cho nhà đầu tư cá nhân, nhóm chiếm hơn 90% giá trị giao dịch."
Ông Nguyễn Minh Hoàng - Giám đốc phân tích, chuyên gia đầu tư tăng trưởng từ Chứng khoán Nhất Việt (VFS)
Triển vọng 2026: hướng đến chu kỳ hội nhập mới
Theo đánh giá từ các tổ chức phân tích quốc tế, nếu tiến độ nâng hạng FTSE Emerging Market diễn ra đúng kế hoạch (đánh giá kỹ thuật 3/2026, công bố nâng hạng 9/2026), và môi trường vĩ mô thuận lợi (lãi suất 5,6 - 6,0%, tỷ giá kiểm soát, EPS tăng trưởng 18 - 20%) thị trường Việt Nam có thể đón lượng vốn ngoại 6 - 8 tỷ USD gia nhập theo cả dòng vốn chủ động và thụ động.
Trong kịch bản thuận lợi, VN-Index có thể hướng tới vùng 1.800 - 2.000 điểm trong năm 2026 nhờ bốn yếu tố sau: Dòng vốn ngoại vào mạnh sau nâng hạng, công nghệ giao dịch mới từ KRX tạo chiều sâu thị trường, chu kỳ tăng trưởng lợi nhuận doanh nghiệp mạnh mẽ và chính sách vĩ mô ổn định.
29 năm sau ngày thành lập UBCKNN, thị trường chứng khoán Việt Nam đang bước sang một chương mới: ổn định hơn, chuẩn hóa hơn và hội nhập sâu hơn.
Giai đoạn 2026 - 2030 sẽ là thời kỳ bản lề khi Việt Nam đón nhận dòng vốn nâng hạng, nâng cấp tiêu chuẩn công nghệ và quản trị rủi ro, mở ra chu kỳ tăng trưởng mới cho thị trường và cho các công ty chứng khoán biết nắm bắt cơ hội đúng thời điểm.
Thu Hà
