Hướng tới kỷ niệm 60 năm phong trào Ba đảm đang (3/1965-3/2025), chúng tôi đã gặp gỡ một trong những nhân chứng lịch sử của phong trào - bà Nguyễn Thị Sang - nguyên Trưởng tàu, phụ trách tổ tàu “Ba đảm đang”, Tổ trưởng tổ dân phố Yên Hà, hiện đang sinh hoạt tại Tổ dân phố Yên Hà, thị trấn Yên Viên, huyện Gia Lâm.
Những ký ức không thể nào quên
Năm nay bà 77 tuổi, đã là lớp người “xưa nay hiếm”, dáng người nhỏ nhắn, nhanh nhẹn nhưng tinh thần, đầu óc thì vẫn rất minh mẫn sáng suốt. "Tôi rất vinh dự và xúc động khi vẫn được chị em tổ chức Hội LHPN Hà Nội quan tâm và dành nhiều tình cảm đến với những nhân chứng lịch sử như chúng tôi, những người được góp nhần nhỏ bé thiết thực kỷ niệm 60 năm phong trào “Ba đảm đang”, mốc son chói lọi, làm rạng rỡ truyền thống của phụ nữ Việt Nam, góp phần tô thắm vào lịch sử oanh liệt của dân tộc Việt Nam anh hùng", bà Sang khiến tốn và bắt đầu câu chuyện kể về ký ức không thể nào quên.
Bà Sang lớn lên và trưởng thành trong thời kỳ đế quốc Mỹ leo thang chiến tranh xâm lược Việt Nam, phá hoại miền Bắc. Năm 1965, bà thi đỗ vào trường Trung học Vận tải đường sắt (Vĩnh Yên - Vĩnh Phúc), nhà trường sơ tán ở đồi Ma Lò (thị xã Vĩnh Yên) - bà Sang bồi hồi kể. "Bàn ghế của lớp học phải kê trên nắp hầm trú ẩn để thuận tiện và đảm bảo an toàn khi có báo động máy bay Mỹ bắn phá. Sau 3 năm bút nghiên học tập rèn luyện kiến thức, biết bao gian khó rồi cũng qua, chúng tôi nhận bằng tốt nghiệp Trung cấp cùng với Quyết định phân công công tác của Nhà trường".
Sau đó bà được nhận nhiệm vụ về Đoạn công tác trên tàu Hà Nội. Bà làm nhiệm vụ của người Trưởng tàu - khi đó mới 20 tuổi, phụ trách những đoàn tàu quân sự chở bộ đội vào Nam tiếp viện cho chiến dịch Mậu Thân năm 1968 và tiếp nhận thương binh từ chiến trường ra Bắc để điều trị.
Nhiệm vụ của người trưởng tàu thời bấy giờ là phụ trách chung của cả đoàn. Tổ tàu Ba đảm đang toàn là các đồng chí nữ, có 8 thành viên, đều là nữ, phục vụ đoàn tàu có 13 đến 15 toa. Mỗi người làm một nhiệm vụ và thường xuyên theo dõi diễn biến tình hình của máy bay địch. Khi có máy bay địch đánh phá, thành viên tổ tàu phải phát tín hiệu cho tàu dừng kịp thời.
Hồi đó, mạch máu giao thông vận tải đường sắt từ mỗi nhà ga, cây cầu, cung đường đều là mục tiêu đánh phá ác liệt của máy bay Mỹ, kẻ địch nhằm ngăn chặn mọi nỗ lực chi viện (sức người, sức của) từ miền Bắc cho chiến trường miền Nam. Đoàn tàu mà bà phụ trách hễ cứ mỗi lần qua cầu Hàm Rồng (tỉnh Thanh Hóa), hay cầu Cấm (tỉnh Nghệ An) là một mối lo lắng rất lớn với mỗi thành viên. "Nhưng rất may mắn cho chúng tôi, trên những chiến tàu tôi phụ trách đảm nhiệm chưa có một lần nào phải hứng bom đạn trên cả 2 điểm xung yếu này", bà Sang xúc động.
Hưởng ứng phong trào “Ba đảm đang” của TƯ Hội LHPN Việt Nam phát động, ngành đường sắt Việt Nam đã thành lập ra mô hình “Ga Ba đảm đang”, “Tổ tàu Ba đảm đang”. Nhiệm vụ của chị em trên tàu tưởng chừng đơn giản nhưng đối với phụ nữ khi rong ruổi trên đường dài ngày, ăn ngủ sinh hoạt trong bom rơi đạn lạc mà vẫn phải đảm bảo an toàn cho hành khách, cho đoàn tàu từ ga xuất phát đến ga cuối cùng là cả một bài toán khó.
Những ký ức lại ùa về, bà Nguyễn Thị Sang chia sẻ thêm: "Tôi vẫn nhớ có những lần máy bay ném bom phá Ga Kép và sân bay Kép thì Phó tàu đã đưa tổ tàu đi sơ tán một nơi, còn trưởng tàu và tổ lái máy thì đưa đoàn tàu đi sơ tán một nơi khác để đảm bảo an toàn. Rồi có lần tàu về đến địa phận Từ Sơn thì bất ngờ phải dừng tàu vì máy bay đánh phá kho xăng Đức Giang. Chị em chúng tôi và hành khách phải tản ra 2 phía đoàn tàu. Bấy giờ, nhìn về phía Hà Nội rực trời lửa cháy ngùn ngụt, khói đen che lấp bầu trời. Có những lần Ga Yên Viên bị oanh tạc bằng máy bay, kho hàng bị cháy, chị em Tổ tàu cùng nhân viên nhà Ga lại nhanh chóng làm nhiệm vụ kịp thời sơ tán hàng hóa đến chỗ an toàn để có nguồn hàng chở vào chi viện cho đồng bào miền Nam ruột thịt. Có lần, máy bay B52 rơi cách hầm trú ẩn của Tổ tàu Ba đảm đang chỉ một nóc nhà. Khi ấy, nóc hầm trú ẩn bay đi, cả bầu trời rực lửa, trong gang tấc ấy, thật may mắn chị em trong Tổ tàu chúng tôi vẫn sống sót không ai bị thương".
Video: Lời nhắn gửi của bà Nguyễn Thị Sang với thế hệ trẻ sẽ tiếp tục giữ gìn và phát huy truyền thống của phong trào Ba đảm đang
Trước bom đạn của kẻ thủ, dù khó khăn gian khổ là vậy, phát huy tinh thần yêu nước, chị em Tổ tàu xác định phương châm “Mỗi người là một chiến sỹ trên mặt trận giao thông vận tải”, tất cả vì tiền tuyến; tất cả vì Miền Nam ruột thịt thân yêu, với khẩu hiệu “Tiền tuyến gọi, hậu phương trả lời”, “Địch phá, ta sửa, ta đi”… đã luôn thôi thúc Tổ tàu Ba đảm đang sẵn sàng làm nhiệm vụ. Tổ tàu Ba đảm đang đã vượt qua nhiêu cung đường, vượt qua bom đạn và luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Hàng năm đạt danh hiệu “Tổ lao động xã hội chủ nghĩa”. Các chị em tổ tàu đều được đơn vị và ngành khen thưởng. Bà đạt danh hiệu “Chiến sỹ thi đua” được vinh dự đại diện chị em trong Tổ đi dự Đại hội TƯ Đoàn tại Nhà Hát Lớn.
Bà tự hào "Trong những ngày đại hội diễn ra, tôi có dịp được gặp gỡ, giao lưu với Anh hùng La Thị Tám, Ngô Thị Tuyển và nhiều tấm gương phụ nữ dũng cảm kiên cường thời bấy giờ để lại trong tôi một ấn tượng không thể phai mờ".
Còn sức khỏe là còn cống hiến vì cộng đồng
Trưởng thành và vinh dự được đứng trong hàng ngũ của Đảng vào năm 1972, bên cạnh nhiệm vụ chính, bà còn được tín nhiệm kiêm tham gia công tác công đoàn và Trưởng ban Nữ công phụ trách trên 100 chị em phụ. Trong quá trình công tác, bà đã vận dụng những nội dung của phong trào “Ba đảm đang” vào công việc và cuộc sống để hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Với tinh thần làm việc tận tâm, trách nhiệm, hàng năm bà được các cấp ngành tặng nhiều Bằng khen, Giấy khen vì có thành tích xuất sắc thực hiện phong trào thi đua, được nhận Huy Chương vì sự nghiệp chống Mỹ cứu nước, Huy chương Vì sự nghiệp giao thông vận tải…
Gần 40 năm cống hiến cho ngành đường sắt Việt Nam, tháng 3/2003, bà được nghỉ hưu theo chế độ về sinh hoạt tại đia phương tại Khu tập thể Đường sắt Yên Viên (nay là Tổ dân phố Yên Hà, thị trấn Yên Viên, huyện Gia Lâm, Hà Nội).
Trưởng thành từ phong trào Ba đảm đang, phát huy tinh thần trách nhiệm, bà là tấm gương sáng cho cán bộ hội viên phụ nữ học tập và noi theo. Năm 2004, được nhân dân tin tưởng, bà đã trúng cử đại biểu Hội đồng nhân dân thị trấn Yên Viên nhiệm kỳ 2004-2011 với số phiếu tín nhiệm cao. Từ đó đến nay bà đã và đảm nhiệm các nhiệm vụ như: Cán bộ chi hội phụ nữ, Bí thư chi bộ, Trưởng ban công tác mặt trận, Phó Bí Thư chi bộ kiêm Tổ trưởng tổ dân phố Yên Hà, đại biểu Hội đồng nhân dân thị trấn Yên Viên.
Tổ dân phố Yên Hà là một trong 9 tổ có địa bàn rộng, dân cư đông, với 582 hộ gia đình, 2.266 nhân khẩu. Gương mẫu học và làm theo Bác từ những công việc giản dị thường ngày, bà Sang là tấm gương sáng trong công tác dân dận, vận động nhân dân tham gia giải quyết các vấn đề của Tổ. Trong đó, có việc chung tay góp sức của cán bộ, hội viên phụ nữ và người dân trong công tác phòng chống dịch bệnh Covid -19.
"Tôi vẫn nhớ như in những ngày tham gia trực chốt. Lúc đó, ban ngày thời tiết thì nắng nóng khiến người mệt mỏi nhưng tôi cùng với các thành viên tổ trực vẫn không quản ngại mưa nắng, ai nấy đều căng mình trực chốt nhằm kiếm soát người ra vào trong tổ, tránh lây lan dịch bệnh. Thấy việc chúng tôi làm vất vả, nhiều hộ dân còn tình nguyện phục vụ các suất cơm, nước mát miễn phí cho các thành viên trong tổ. Hay như vào tháng 9/2024, khi hàng ngàn hộ gia đình bị ảnh hưởng nặng nề bởi cơn bão Yagi, tôi đã tích cực vận động trên hệ thống loa truyền thanh về việc ủng hộ, giúp đỡ người dân các tỉnh phía Bắc"- bà Sang kể lại
Miệng nói, tay làm, bà cùng chị em trong tổ dân phố Yên Hà đã không ngại sớm tối, ngồi trực ở nhà văn hóa của Tổ để tiếp nhận những tấm lòng hảo tâm, các công ty, của người dân… hỗ trợ tiền, quà tặng nhu yếu phẩm… gần 60 triệu đồng để giúp đỡ các hộ gia đình bị ảnh hưởng có thêm nguồn lực, ổn định cuộc sống.
Khi trực tiếp tham gia vào Tổ Công tác đề án 06, với vai trò là Tổ trưởng dân phố bà Sang đã phối hợp với Công an thị trấn Yên Viên, huyện Gia Lâm để tuyên truyền, vận động và đi từng ngõ, gõ từng nhà rà soát người dân chưa cài đặt tài khoảng định danh điện tử mức độ 1 để hướng dẫn người dân cài đặt ứng dụng VneiD; đồng thời vận động người dân đi đăng ký tạo tài khoản định danh điện tử mức 2… tạo hiệu ứng lan tỏa rộng rãi trên toàn địa bàn của Tổ với kết quả đạt gần 100%.
Với những đóng góp đó, bà vinh dự được nhận Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp xây dựng cơ sở dữ liệu Quốc gia về dân cư” của Bộ Công an trao tặng.
Video bài thơ CLB thơ của Tổ dân phố tặng bà Nguyễn Thị Sang:
Nhiều năm liền Tổ Yên Hà đã được nhiều Bằng khen Giấy khen các cấp. Cá nhân bà hàng năm nhận được danh hiệu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, đảng viên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Ngày 24/2/2025 vừa qua, tại Đại hội Chi bộ nhiệm kỳ 2025 - 2027, bà tiếp tục nhận được sự tín nhiệm của các đại biểu bầu là Phó bí thư chi bộ kiêm Tổ trưởng dân phố nhiệm kỳ 2025-2027.
Hiện nay với 53 năm tuổi Đảng, bà luôn giữ vững lời thề thiêng liêng trước Đảng, được người dân yêu mến, kính trọng, bà Sang trở thành “cầu nối” giữa cấp ủy, chính quyền với nhân dân trong công tác vận động, tuyên truyền đưa chủ trương, Nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến với chị em hội viên phụ nữ và nhân dân.
Gửi gắm tới thế hệ trẻ hôm nay nhân kỷ niệm 60 năm phong trào Ba đảm đang, bà Nguyễn Thị Sang tin tưởng và mong muốn, các thế hệ trẻ sẽ tiếp tục phát huy truyền thống tốt đẹp, đặc biệt là các chị em là cán bộ, hội viên phụ nữ các cấp Hội sẽ tiếp tục vận dụng sáng tạo, phù hợp những nội dung của phong trào Ba đảm đang và cũng với các phong trào thi đua yêu nước, từ đó góp phần xây dựng Thủ đô ngày càng giàu đẹp, cùng cả nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình cùng dân tộc.
