Vitamin D chỉ là thuốc bổ, không gây hại?
Đây là một cách hiểu chưa đúng, thậm chí có thể gây hại cho sức khỏe của trẻ. Một ví dụ điển hình gần đây nhất là trường hợp 2 anh em ruột (3 tuổi và 18 tháng tuổi) tới bệnh viện Nhi Trung ương khám, điều trị. Khoảng 2 tuần trước khi nhập viện, 2 anh em đều xuất hiện tình trạng nôn, táo bón, đau bụng từng cơn 8-9 lần/ngày.
Tại bệnh viện, sau khi làm các xét nghiệm cần thiết thấy rằng: Cả 2 bé đều bị tăng canxi máu, tăng canxi niệu, nồng độ vitamin D tăng rất cao so với giới hạn bình thường, nồng độ PTH giảm, thận hai bên nhu mô tăng âm. Kết hợp kết quả xét nghiệm nói trên với thăm khám lâm sàng và khai thác tiền sử sử dụng thuốc, các bác sĩ đã chẩn đoán trẻ bị ngộ độc Vitamin D - suy thận cấp do uống quá liều trong thời gian dài.
Cụ thể, theo lời kể của gia đình, do mong muốn con phát triển khỏe mạnh, không bị còi xương nên đều đặn cho 2 bé uống vitamin D mỗi ngày từ sau sinh. Thấy 2 cháu thích uống, lại nghĩ vitamin D là thuốc bổ, uống nhiều cũng không sao nên gia đình cho 2 cháu uống tùy thích (uống trực tiếp tại lọ, không sử dụng dụng cụ đong thuốc), không theo liều lượng quy định trong một thời gian dài.
Ngộ độc vitamin D nguy hiểm như thế nào đến sức khỏe của trẻ?
Vitamin D là chất khoáng có vai trò quan trọng trong quá trình hấp thụ và chuyển hóa canxi giúp xương chắc khỏe. Vitamin D có trong thức ăn rất ít, chủ yếu được tổng hợp do tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, hoặc cung cấp qua đường uống. Nhiều phụ huynh mong muốn con cao lớn, chắc khỏe nên bổ sung cho con từ nhỏ. Tuy nhiên việc tăng cường bổ sung công thức vitamin D, sử dụng vitamin D liều cao kéo dài lại chính là nguy cơ tiềm tàng cho ngộ độc nếu sử dụng không đúng chỉ dẫn về liều lượng của bác sĩ.
Liều gây ngộ độc vitamin D là không rõ ràng, nhưng liều uống tối đa được khuyến cáo theo Hội Nội tiết với trẻ dưới 6 tháng tuổi là 1000UI/ngày; trẻ 12 tháng tuổi, liều là 1500UI/ngày; trẻ từ 1 tới 3 tuổi là 2500UI/ngày; 4-8 tuổi là 3000UI/ngày; trên 9 tuổi là 4000UI/ngày, tuy nhiên trong một số trường hợp, liều gây ngộ độc có thể cao hoặc thấp hơn liều khuyến cáo.
Ngộ độc vitamin D là tình trạng hiếm gặp nhưng nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời sẽ dẫn đến các biến chứng nặng nề. Trẻ bị ngộ độc vitamin D thường có các triệu chứng của tăng canxi máu như ăn kém, giảm cân, đau bụng, nôn, táo bón, uống nhiều, đái nhiều, trong các trường hợp nặng có thể gây mất nước đe dọa tính mạng. Khi nồng độ canxi vượt quá ngưỡng của ống thận sẽ gây ra sự kết tủa của canxi trong ống thận và vôi hóa tháp thận. Sự mất nước, giảm mức lọc cầu thận và vôi hóa tháp thận có thể làm tổn thương chức năng thận trong nhiễm toan ống thận và suy thận.
Sử dụng vitamin D như nào để an toàn?
Việc sử dụng vitamin nên được tuân thủ chặt chẽ liều lượng theo đơn thuốc của bác sĩ đối với từng trường hợp cụ thể và cần có sự giám sát, theo dõi của nhân viên y tế để tránh nguy cơ gây ngộ độc hay ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe. Bên cạnh đó, cha mẹ cũng không nên tự ý mua thuốc, vitamin cho con uống. Không dùng đơn thuốc trong lần khám trước hay đơn thuốc của trẻ khác hay của người lớn cho trẻ.
Cha mẹ cũng nên lưu ý: Thuốc, vitamin phải được bảo quản cẩn thận trong lọ kín, có nhãn ghi tên thuốc, hạn sử dụng rõ ràng; để thuốc, vitamin ngoài tầm nhìn và tầm tay với của trẻ, tốt nhất là để trong tủ có khóa an toàn; định kỳ làm vệ sinh tủ thuốc gia đình, loại bỏ thuốc quá hạn dùng, thuốc bị hỏng; không nên uống thuốc trước mặt trẻ vì trẻ rất dễ bắt chước; người chăm sóc trẻ phải chắc chắn biết rõ và dùng đúng liều lượng thuốc, vitamin theo sự hướng dẫn của bác sĩ, dược sĩ hay trên tờ hướng dẫn sử dụng khi cho trẻ uống thuốc.
THS.BS NGUYỄN THỊ NGỌC (KHOA THẬN – LỌC MÁU, BỆNH VIỆN NHI TRUNG ƯƠNG)
