Đây là sản phẩm của dự án AgriCRF VN (với sự hỗ trợ kỹ thuật từ GIZ), nhằm mục tiêu tăng cường hiệu quả thẩm định. Công cụ này là giải pháp chiến lược giúp TYM đánh giá khách hàng khách quan, minh bạch, rút ngắn thời gian xét duyệt và mở rộng cơ hội tiếp cận vốn nhanh chóng, an toàn cho khu vực nông thôn.
Nền tảng hợp tác và yêu cầu chuyển đổi số
Trong những năm gần đây, hoạt động của ngành ngân hàng và các tổ chức tín dụng đã không ngừng được cải thiện, đáp ứng nhu cầu của khách hàng và xu hướng phát triển kinh tế. Để hỗ trợ các hộ nông dân sản xuất nhỏ và doanh nghiệp siêu nhỏ tiếp cận tốt hơn với tín dụng vi mô, việc xây dựng công cụ xếp hạng tín dụng tích hợp vào hệ thống vận hành là yêu cầu cấp thiết. Công cụ này giúp các tổ chức tín dụng, bao gồm các tổ chức tài chính vi mô, dễ dàng đánh giá và ra quyết định cho vay kịp thời, đảm bảo người vay được tiếp cận tín dụng nhanh chóng và thuận tiện để đáp ứng nhu cầu sản xuất kinh doanh.
Lớp tập huấn giảng viên nguồn (TOT) về công cụ chấm điểm tín dụng tại Hoa Lư, Ninh Bình ngày 27/02/2025.
Nhận thấy tầm quan trọng của chuyển đổi số trong lĩnh vực tín dụng cho nông nghiệp nông thôn, Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức (GIZ) đã phối hợp với Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) hỗ trợ Tổ chức Tài chính vi mô Tình Thương (TYM) phát triển công cụ xếp hạng tín dụng khách hàng (Credit rating tools). Dự án này nằm trong khuôn khổ chương trình "Sáng kiến tài trợ rủi ro khí hậu cho ngành nông nghiệp Việt Nam" (AgriCRF VN), sử dụng vốn ODA không hoàn lại của Chính phủ Cộng hòa Liên bang Đức. TYM là tổ chức tài chính vi mô đầu tiên tại Việt Nam áp dụng công cụ chấm điểm tín dụng này.
Theo đó, công cụ được tích hợp trên ứng dụng TYM Mobile, mang lại trải nghiệm thuận tiện và an toàn hơn cho cán bộ của TYM và người vay, đồng thời đánh giá khách hàng một cách khách quan, minh bạch và hiệu quả hơn. Dự án đã cung cấp hỗ trợ kỹ thuật thông qua chuyên gia tư vấn, phối hợp chặt chẽ với TYM đánh giá hệ thống hiện tại, xác định những bất cập và đưa ra giải pháp xây dựng công cụ xếp hạng tín dụng đáp ứng nhu cầu nội bộ của TYM và các yêu cầu quản lý từ cơ quan chức năng, cụ thể là Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Kết quả thí điểm và hiệu quả vận hành
Công cụ chấm điểm tín dụng được TYM thí điểm tại hai chi nhánh là Nam Trực – Nam Định (nay là Ninh Bình) và Đô Lương (Nghệ An), áp dụng cho 100% khách hàng vay vốn từ 40 triệu đồng trở lên. Giai đoạn thí điểm diễn ra từ ngày 4/11 đến 31/12/2024.
Sau giai đoạn thí điểm, TYM cùng đơn vị tư vấn đã tiến hành đánh giá và xác nhận mức độ phù hợp của công cụ trong điều kiện thực tế. Việc áp dụng công cụ chấm điểm tín dụng giúp TYM nâng cao năng lực đánh giá khách hàng, tăng tính khách quan trong quyết định cho vay và chủ động phòng ngừa rủi ro. Công cụ này hỗ trợ cán bộ tín dụng hiểu rõ hơn hồ sơ của từng khách hàng, có cơ sở đưa ra quyết định chính xác hơn, qua đó góp phần cải thiện chất lượng danh mục tín dụng, giảm thiểu nợ xấu và nâng cao hiệu quả quản lý rủi ro. Không chỉ dừng lại ở chức năng chấm điểm, đây còn là bước đi quan trọng trong lộ trình TYM chuyển đổi sang mô hình quản lý tín dụng dựa trên dữ liệu – nền tảng cốt lõi giúp tổ chức nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng cơ hội tiếp cận các nguồn vốn trong nước và quốc tế. Các tiêu chí được thiết kế đơn giản, dễ thực hiện, phù hợp với khả năng sử dụng của các cán bộ tín dụng tại chi nhánh. Mức độ tín nhiệm khách hàng được định lượng hóa và chia thành 4 mức rủi ro (cao, trung bình, thấp và rất thấp), tiệm cận đối với một số tiêu chuẩn phân loại khách hàng định lượng hiện nay.
Đánh giá về hiệu quả của công cụ này, ông Phùng Đình Kiện, Phó Tổng giám đốc TYM cho biết: "Việc áp dụng công cụ chấm điểm tín dụng đã giúp TYM nâng cao năng lực đánh giá khách hàng, tăng tính khách quan trong quyết định cho vay và chủ động phòng ngừa rủi ro. Công cụ này cung cấp cơ sở ra quyết định chính xác, góp phần cải thiện chất lượng danh mục tín dụng, giảm thiểu nợ xấu và nâng cao hiệu quả quản lý rủi ro toàn diện. Cơ sở khoa học và tiêu chú đánh giá Công cụ xếp hạng tín dụng giúp TYM chuẩn hóa quy trình đánh giá, xếp hạng khách hàng trước khi ra quyết định cho vay, hướng tới mục tiêu cấp tín dụng trên cơ sở khoa học, minh bạch, bền vững".
Ông Phùng Đình Kiện, Phó Tổng giám đốc TYM tại lớp tập huấn TOT
Công cụ được xây dựng dựa trên sự cân đối giữa các tiêu chí: (1) Thông tin chung về khách hàng: Bao gồm độ tuổi, học vấn, tình trạng nhà ở, thường trú và uy tín của người vay vốn, gia đình với cộng đồng (như uy tín trong công tác, kinh doanh, khu phố địa phương...); (2) Khả năng trả nợ của khách hàng: Được đánh giá qua lịch sử quan hệ tín dụng với TYM trong 12 tháng gần đây, Tỷ lệ thu nhập ròng trên khoản hoàn trả hàng tháng và nguồn trả nợ; (3) Hoạt động sản xuất kinh doanh (nếu có): Xem xét sản phẩm, thị trường, đăng ký kinh doanh và tỷ lệ vốn tự có trên tổng nguồn vốn cần sử dụng.
Công cụ xếp hạng tín dụng mang lại lợi ích chiến lược rõ rệt trong quản lý rủi ro, bao gồm việc giảm thiểu rủi ro lựa chọn sai khách hàng, quản lý chất lượng tín dụng xuyên suốt quá trình sử dụng vốn, và phát hiện sớm rủi ro tín dụng để xác định mức dự phòng phù hợp. Việc tích hợp dữ liệu số còn giúp giảm tải công việc và lưu trữ thông tin cho các lần vay tiếp theo.
Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ của TYM sử dụng bảng điểm để đánh giá mức độ an toàn của khách hàng trong quá trình xem xét cho vay. Khách hàng đạt điểm cao từ 90 đến dưới 100 (xếp hạng AAA) được đánh giá ở mức an toàn rất cao; mức độ an toàn giảm dần ở các xếp hạng AA và A. Các mức điểm từ 70 đến dưới 75 (xếp hạng BBB) và từ 65 đến dưới 70 (xếp hạng BB) được xem là có mức rủi ro trung bình, yêu cầu chi nhánh thận trọng hơn khi đánh giá khả năng đáp ứng điều kiện vay vốn.
Đối với các hồ sơ vay vốn hoặc khoản vay đạt từ 65 điểm trở lên, chi nhánh căn cứ kết quả xếp hạng tín dụng cùng các quy định về cho vay và các yếu tố thẩm định khác để xem xét, quyết định phê duyệt khoản vay hoặc cấp hạn mức tín dụng. Các trường hợp đạt dưới 65 điểm (xếp hạng B, CCC, D…) được xác định là có rủi ro cao đến rất cao; theo đó, khoản vay hoặc hạn mức tín dụng có thể không được phê duyệt theo quy định của TYM
Triển khai nhân rộng và tầm nhìn số hoá toàn diện
Trên cơ sở kết quả triển khai thí điểm, Tổ chức GIZ đã phối hợp cùng TYM tổ chức khóa tập huấn giảng viên nguồn (TOT) về công cụ xếp hạng tín dụng, trang bị kiến thức cho các cán bộ chủ chốt từ Trụ sở chính và 22 chi nhánh tại 13 tỉnh thuộc mạng lưới của TYM. Thành công của thí điểm là nền tảng để TYM triển khai nhân rộng công cụ này trong toàn bộ hệ thống, với dự kiến các cán bộ tham dự khóa TOT sẽ trở thành lực lượng nòng cốt để hướng dẫn triển khai tại các chi nhánh từ đầu năm 2025.
Tính đến ngày 31/10/2025, tổng số hơn 50 nghìn lượt khách hàng của TYM đã được tiếp cận tín dụng vi mô phục vụ sản xuất kinh doanh, dịch vụ và tiêu dùng, với mức vay tối đa là 100 triệu đồng/khách hàng. Các chương trình thí điểm và tập huấn đã tạo nền tảng quan trọng cho quá trình chuyển đổi số toàn diện của TYM.
TYM thường xuyên tổ chức các khóa đào tạo giảng viên nguồn (TOT) và nâng cấp ứng dụng di động với các tính năng hỗ trợ quản lý khoản vay, thanh toán, tư vấn trực tuyến.
Được biết, trong thời gian tới, TYM dự kiến sẽ tiếp tục nâng cấp ứng dụng di động với các tính năng hỗ trợ quản lý khoản vay và tư vấn trực tuyến, đồng thời tích hợp hệ thống chấm điểm tín dụng vào nền tảng số, cho phép đánh giá khách hàng tự động, minh bạch hơn. Tổ chức cũng sẽ mở rộng đào tạo kỹ năng số cho cán bộ và khách hàng, giúp cộng đồng nông thôn chủ động hơn trong tiếp cận tài chính, và tăng cường hợp tác quốc tế để nâng cao năng lực công nghệ và quản trị rủi ro trong hoạt động tín dụng vi mô.
Những kết quả đạt được khẳng định nỗ lực của TYM trong việc đưa công nghệ trở thành công cụ hỗ trợ thiết thực cho tài chính vi mô, góp phần mở rộng cơ hội tiếp cận dịch vụ tài chính an toàn, minh bạch và bền vững cho phụ nữ nghèo và nhóm yếu thế - đúng với sứ mệnh mà TYM đã theo đuổi suốt hơn ba thập kỷ qua.
Kinh nghiệm từ các quốc gia tiên phong như Ấn Độ và Kenya đã khẳng định rõ ràng rằng, công cụ Xếp hạng Tín dụng số (Digital Credit Scoring) là một yếu tố then chốt trong việc chuyển đổi số mô hình tài chính vi mô toàn cầu. Những công cụ này không chỉ là một cải tiến về công nghệ, mà còn là cầu nối giúp tăng tốc độ thẩm định, minh bạch hóa quyết định cho vay và giảm thiểu rủi ro một cách khách quan. Việc áp dụng thành công tại TYM cho thấy đây là giải pháp chiến lược, đặc biệt phù hợp với bối cảnh Việt Nam, nơi cần mở rộng cơ hội tiếp cận vốn nhanh chóng, an toàn cho khu vực nông thôn và các hộ sản xuất nhỏ. Thông qua việc tận dụng dữ liệu và thuật toán, công cụ xếp hạng tín dụng số giúp các tổ chức tài chính vi mô vượt qua rào cản truyền thống của hồ sơ tín dụng giấy tờ, từ đó phục vụ tốt hơn cho đời sống của phụ nữ nghèo và nhóm yếu thế. Chúng đảm bảo nguồn vốn được phân bổ kịp thời, chính xác, không chỉ hỗ trợ sản xuất kinh doanh mà còn góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, thực hiện đúng sứ mệnh tài chính toàn diện và phát triển bền vững./.
Thái Nguyễn
