Hỗ trợ pháp lý cho chính quyền cơ sở
Ngày 27/11, trao đổi với Người Đưa Tin, ông Nguyễn Bá Sơn, Chủ tịch Hội Luật gia thành phố Đà Nẵng, cho biết đơn vị đã hoàn thiện Đề án "Hội Luật gia thành phố đồng hành cùng chính quyền cơ sở", nhằm cụ thể hóa Kết luận 202-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và chỉ đạo của Đảng ủy MTTQ Việt Nam thành phố về đổi mới tổ chức và nâng cao hiệu lực của mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
Ông Nguyễn Bá Sơn, Chủ tịch Hội Luật gia thành phố Đà Nẵng.
Theo ông Sơn, đề án hướng đến mục tiêu tạo cơ chế để đội ngũ luật gia tham gia sâu hơn vào hoạt động hành chính, pháp lý ở cấp xã, phường; góp phần phòng ngừa rủi ro pháp lý, giảm tranh chấp và nâng cao khả năng tiếp cận pháp luật của người dân.
Đề án được xây dựng dựa trên yêu cầu mới trong quản trị địa phương. Theo Chi bộ Hội Luật gia thành phố, quá trình triển khai Kết luận 202-KL/TW đòi hỏi chính quyền cơ sở phải hoạt động minh bạch, chuẩn mực và hiệu quả hơn. Trong khi đó, xã, phường thường xuyên đối mặt các hồ sơ phức tạp liên quan đất đai, xây dựng, dân sự, hộ tịch, khiếu nại – tố cáo… dễ phát sinh sai sót nếu thiếu tư vấn chuyên môn.
Từ thực tiễn đó, đề án đặt mục tiêu hỗ trợ UBND xã, phường rà soát hồ sơ, tư vấn pháp lý và góp ý các dự thảo văn bản, nhất là trong cải cách hành chính. Luật gia được phân công sẽ cảnh báo rủi ro pháp lý trong xử lý công vụ, giúp chuẩn hóa quy trình và giảm sai phạm.
Hội Luật gia thành phố giữ vai trò chỉ đạo chung, thành lập các Tổ Luật gia đồng hành theo lĩnh vực chuyên môn, xây dựng kế hoạch hằng quý và tổng hợp kết quả gửi cơ quan có thẩm quyền. Các nhiệm vụ được triển khai trên nguyên tắc tuân thủ pháp luật, tôn trọng thẩm quyền của chính quyền cơ sở và bảo đảm tính độc lập, khách quan.
UBND xã, phường chịu trách nhiệm phối hợp về địa điểm làm việc, cung cấp tài liệu cần thiết và tạo điều kiện để luật gia tham gia tư vấn, hòa giải, giám sát tại địa bàn.
Giảm tranh chấp, hỗ trợ người dân tiếp cận pháp luật
Ông Sơn cho hay, nội dung lớn thứ hai của đề án là hỗ trợ người dân tiếp cận pháp luật, đặc biệt trong bối cảnh nhiều tranh chấp nhỏ, khiếu nại và vướng mắc hành chính phát sinh từ đời sống thường ngày.
Chi hội Luật gia xã, phường được xác định là lực lượng nòng cốt, trực tiếp triển khai tại cơ sở. Mỗi chi hội có nhiệm vụ tiếp nhận yêu cầu hỗ trợ pháp lý từ chính quyền và người dân; tư vấn định kỳ tại bộ phận một cửa; hướng dẫn thực hiện thủ tục mức độ 3 – 4; giải thích các văn bản pháp luật mới.
Người dân đến làm việc tại Trung tâm hành chính công phường Hải Châu, thành phố Đà Nẵng.
Lĩnh vực tư vấn trải rộng từ đất đai, xây dựng, dân sự đến hộ tịch, hành chính và xử phạt vi phạm. Với các trường hợp thuộc nhóm yếu thế, luật gia sẽ hỗ trợ theo hướng tạo điều kiện tối đa để người dân hoàn thiện hồ sơ mà không phát sinh chi phí không cần thiết.
Một nhiệm vụ quan trọng khác là tham gia hòa giải. Luật gia có thể làm thành viên hoặc cố vấn pháp lý của tổ hòa giải tại thôn, tổ dân phố; trực tiếp xử lý các vụ việc phức tạp và hướng dẫn lập biên bản đúng quy định. Việc này kỳ vọng góp phần giảm khiếu kiện từ cơ sở.
Đề án cũng giao luật gia tham gia giám sát và phản biện xã hội theo chương trình của MTTQ, bao gồm tiếp dân, cải cách thủ tục hành chính, quản lý đất đai, thực hiện dân chủ ở cơ sở. Những bất cập hoặc vi phạm được yêu cầu phản ánh sớm để cơ quan chức năng điều chỉnh kịp thời.
Song song đó, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật sẽ được tổ chức tại thôn, tổ dân phố, phối hợp cùng các lực lượng để phòng ngừa vi phạm, nâng cao nhận thức cộng đồng.
Theo kế hoạch, năm 2026 Đà Nẵng sẽ thí điểm mô hình tại 3–5 xã, phường, sau đó sơ kết, rút kinh nghiệm. Đến năm 2027, phạm vi mở rộng lên 30–50% địa bàn. Giai đoạn 2028–2030, mô hình được triển khai đồng bộ toàn thành phố và hướng đến chuẩn hóa.
Để thực hiện, Hội Luật gia thành phố cùng UBND xã, phường và MTTQ sẽ ký Quy chế phối hợp; thành lập Tổ Luật gia đồng hành với 3–5 luật gia tại mỗi đơn vị; triển khai tư vấn, hòa giải, giám sát theo kế hoạch hằng quý; báo cáo, đánh giá và điều chỉnh mô hình theo thực tiễn.
Kinh phí được trích từ nguồn phổ biến giáo dục pháp luật hằng năm, kết hợp nguồn xã hội hóa hợp pháp và hỗ trợ chuyên môn từ Hội Luật gia thành phố.
Hội cũng đề xuất Đảng ủy MTTQ Việt Nam thành phố chỉ đạo đồng bộ trong toàn hệ thống, yêu cầu cấp ủy và chính quyền địa phương tạo điều kiện để triển khai hiệu quả, đồng thời kiến nghị Hội Luật gia Việt Nam hỗ trợ tài liệu, tập huấn và hướng dẫn nghiệp vụ.
Theo ông Nguyễn Bá Sơn, mục tiêu cuối cùng của đề án là nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân, tạo cơ chế để đội ngũ luật gia tham gia quản trị xã hội ở cấp cơ sở.
"Khi luật gia tham gia từ đầu trong quá trình xử lý công vụ, những rủi ro pháp lý sẽ được giảm thiểu đáng kể. Người dân cũng được tiếp cận pháp luật dễ dàng hơn, từ đó hạn chế tranh chấp và khiếu nại kéo dài", ông Sơn cho biết.
