Sáng 30/7/2025, Bộ NN&MT tổ chức Hội nghị tham vấn dự thảo "Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025 - 2035".
Khẩn trương chuyển đổi mô hình sản xuất trồng trọt
Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ NN&MT Hoàng Trung cho biết, theo kiểm kê của Viện Môi trường Nông nghiệp, năm 2020 tổng lượng phát thải khí nhà kính của Việt Nam đạt khoảng 454,6 triệu tấn CO₂ tương đương, gần gấp đôi năm 2010. Trong đó, ngành nông nghiệp chiếm hơn 116 triệu tấn, riêng lĩnh vực trồng trọt đóng góp tới 80% lượng phát thải của toàn ngành, chủ yếu từ khí CH₄ phát sinh do canh tác lúa nước, sử dụng phân bón chưa hiệu quả và việc đốt rơm rạ sau thu hoạch.
Trong bối cảnh đó, Thứ trưởng Hoàng Trung khẳng định cần khẩn trương chuyển đổi mô hình sản xuất trồng trọt theo hướng phát thải thấp, vừa để bảo vệ môi trường, vừa gia tăng sức cạnh tranh nông sản Việt trên thị trường toàn cầu.
Thứ trưởng Bộ NN&MT Hoàng Trung.
"Nếu không hành động sớm, những tập quán canh tác cũ không chỉ gây tổn hại môi trường mà còn khiến nông sản Việt gặp rào cản tại các thị trường xuất khẩu lớn, khi yêu cầu về phát thải và truy xuất nguồn gốc các-bon ngày càng khắt khe", ông Hoàng Trung cảnh báo.
Nhằm hướng tới một nền nông nghiệp xanh, hài hòa với thiên nhiên và có khả năng cạnh tranh toàn cầu, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã xây dựng Dự thảo "Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025 - 2035".
"Việc triển khai Đề án là yêu cầu tất yếu trong tiến trình hội nhập, là bước đi chiến lược để ngành nông nghiệp Việt Nam chuyển mình mạnh mẽ, từ sản xuất truyền thống sang hiện đại, từ tăng trưởng bằng sản lượng sang tăng trưởng xanh và bền vững", Thứ trưởng Bộ NN&MT khẳng định.
Phát biểu tại sự kiện, bà Nguyễn Thị Thu Hương - Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật và Trồng trọt chia sẻ, đề án phát triển trồng trọt giảm phát thải đặt mục tiêu đến năm 2035, lĩnh vực này phải góp phần cắt giảm ít nhất 10% tổng lượng phát thải khí nhà kính so với năm 2020. Đặc biệt, lượng khí mê-tan, loại khí có tác động mạnh đến biến đổi khí hậu, phải giảm 30%.
Bà Nguyễn Thị Thu Hương - Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật và Trồng trọt.
Tuy nhiên, để đạt được những kỳ vọng này, vẫn còn nhiều rào cản lớn. "Phần lớn nông dân và cả cán bộ quản lý nông nghiệp vẫn thiếu kiến thức và nhận thức rõ ràng về vai trò của việc giảm phát thải khí nhà kính, đặc biệt là mê-tan. Các biện pháp giảm thiểu cũng chưa được phổ cập đầy đủ", bà Hương cho biết thêm.
Một trong những điểm nghẽn lớn là vấn đề tài chính. Người nông dân hiện thiếu vốn, thiếu cơ chế hỗ trợ chuyển đổi và gần như không được khuyến khích đầu tư vào công nghệ xanh. Việc tiếp cận thị trường tín chỉ các-bon còn mờ mịt do thiếu hướng dẫn cụ thể, thiếu đơn vị trung gian hỗ trợ kỹ thuật và thương mại hóa tín chỉ.
Để tháo gỡ nút thắt, bà Hương đã đưa ra các giải pháp mang tính hệ thống. Trước tiên, cần kiện toàn cơ cấu tổ chức, bổ sung nhân lực chuyên trách về giảm phát thải tại trung ương và địa phương. Bên cạnh đó, tăng phân cấp cho địa phương trong việc lựa chọn mô hình, cây trồng và vùng triển khai, đi đôi với ứng dụng công nghệ số trong giám sát phát thải, truy xuất nguồn gốc và thống kê dữ liệu.
Đồng thời, tái cơ cấu sản xuất theo chuỗi giá trị, xây dựng hệ thống dữ liệu quốc gia về phát thải trong trồng trọt, huy động đa dạng nguồn vốn từ nhà nước đến ODA, vốn khí hậu, hợp tác công tư, mở rộng thị trường xuất khẩu…
"Muốn tiến nhanh và bền vững, chúng ta phải đặt nền móng từ đào tạo con người. Đào tạo kỹ thuật, kết nối thị trường tín chỉ các-bon, hợp tác nghiên cứu và tư vấn chính sách phải đi đầu trong chiến lược dài hạn", bà Hương nói.
Giảm phát thải từ ruộng đồng đến nhà máy
Chia sẻ kinh nghiệm tại sự kiện, bà Lương Thị Kiểm - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Tp. Hải Phòng cho biết, những năm trước, Hải Phòng đã triển khai các biện pháp sử dụng rơm rạ để trồng cây vụ đông sau thu hoạch, góp phần giảm phát thải. Thành phố cũng thúc đẩy chuyển đổi canh tác lúa và ban hành chính sách phát triển cây vụ đông trên diện tích canh tác hai vụ lúa để giảm khí nhà kính.
Từ đó, địa phương bày tỏ mong muốn được tham gia đề án sản xuất nông nghiệp phát thải thấp. Đồng thời, đề nghị các nội dung trong đề án cần được thống nhất, có tính pháp lý, có cơ chế chính sách phù hợp để bảo đảm tính khả thi và có thể triển khai trên diện rộng.
Dưới góc nhìn của doanh nghiệp, ông Lê Văn Phương - Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Mía đường Lam Sơn (Lasuco Group) cho rằng ngành mía đường đang nắm giữ tiềm năng lớn trong chiến lược giảm phát thải khí nhà kính. "Cây mía là cây năng lượng, ngành mía đường có lợi thế các-bon thấp vì tận dụng được toàn bộ phụ phẩm, từ mật rỉ, bã mía, rơm, ngọn để sản xuất nhiên liệu sinh học, điện sinh khối và khí biogas", ông nói.
Ông Lê Văn Phương - Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Mía đường Lam Sơn (Lasuco Group).
Mỗi tấn mía có thể tạo ra khoảng 70 lít Ethanol, trong khi một tấn mật rỉ cho ra đến 270 lít. Các cánh đồng mía cũng có khả năng lưu giữ tới 60 tấn các-bon/ha. Việc trồng một lần, thu hoạch nhiều năm còn giúp giảm phát thải từ máy móc và xăng dầu.
Lasuco đang tích cực cải tiến công nghệ, tăng hiệu suất tuabin, lắp điện mặt trời áp mái và sử dụng thêm phụ phẩm để giảm tiêu thụ điện lưới. "Chúng tôi đề xuất xây dựng cơ chế tín chỉ các-bon tự nguyện, điều chỉnh giá mua điện từ bã mía lên 10-13 cent/kWh để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư chuyển đổi xanh", ông Phương nhấn mạnh.
