Trong bối cảnh Liên minh châu Âu (EU) tỏ ra kiên trì với kế hoạch sử dụng tài sản Nga bị đóng băng để cung cấp "khoản vay bồi thường" cho Ukraine, tổ chức tài chính Euroclear của Bỉ – nơi đang nắm giữ phần lớn khối tài sản – vừa phát đi cảnh báo nghiêm khắc nhất từ trước đến nay về kế hoạch này.
Theo Tổng giám đốc Euroclear Valérie Urbain, việc dùng 185 tỷ Euro tài sản Nga bị phong tỏa để tái thiết Ukraine có thể gây thiệt hại nghiêm trọng cho môi trường đầu tư châu Âu. Ngoài ra còn phải đề phòng các biện pháp pháp lý mà Moscow có thể tiến hành.
Trong bức thư gửi Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen và Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa, bà Urbain viết rằng bên ngoài EU, kế hoạch này có thể bị coi là "tịch thu".
Tờ Financial Times của Anh là tờ báo đầu tiên đưa tin sau khi tiếp cận được bức thư, và Euroclear đã xác nhận nội dung.
Bà Urbain cảnh báo rằng động thái này có thể tạo tiền lệ nguy hiểm: Phí bảo hiểm rủi ro phát sinh sẽ dẫn đến sự gia tăng liên tục trong chênh lệch trái phiếu chính phủ châu Âu, làm tăng chi phí vay cho tất cả các quốc gia thành viên.
Euroclear còn đưa ra cảnh báo thứ hai: Nga có thể kiện tụng hoặc tịch thu tài sản để trả đũa.
Trụ sở chính của Euroclear tại Brussels, Bỉ. Ảnh: Belga News Agency
Nhà báo Rob Heirbaut của tờ VRT NWS (Bỉ), người theo dõi sát vụ việc, giải thích: "Euroclear muốn có bảo đảm rằng tất cả các nước sẽ cùng gánh chi phí nếu tiền được dùng cho Ukraine".
Dù Ủy ban châu Âu – cơ quan điều hành EU – khẳng định kế hoạch này là "vững chắc về mặt pháp lý", vẫn còn câu hỏi lớn: Phần còn lại của thế giới sẽ nhìn nhận việc này thế nào?
Đây là cảnh báo rõ ràng nhất mà Euroclear từng đưa ra. Trước đây tổ chức tài chính này luôn giữ thái độ trung lập, chỉ nhắc đến mọi khả năng có thể xảy ra, VRT NWS cho hay.
Kể từ khi Moscow phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine vào năm 2022, khoảng 185 tỷ Euro thuộc Ngân hàng Trung ương Nga đã bị đóng băng tại Euroclear vì lệnh trừng phạt của EU.
Nhiều năm qua Euroclear kiếm được lợi nhuận từ các tài sản này. Số lợi nhuận này lại được chuyển vào ngân khố Bỉ thông qua thuế, và sau đó lại được chính phủ Bỉ dùng cho chi tiêu quân sự hỗ trợ Ukraine.
Lợi nhuận của chính Euroclear cũng bị EU trích ra và chuyển cho Ukraine. Tuy nhiên bản thân các tài sản gốc vẫn chưa bị đụng tới.
Giờ đây Ủy ban châu Âu muốn đi xa hơn: Dùng chính khối tài sản Nga bị đóng băng để hỗ trợ tái thiết Ukraine thông qua một khoản tín dụng gọi là "khoản vay bồi thường" trị giá 140 tỷ Euro. Ukraine chỉ phải hoàn trả khi cuộc chiến kết thúc, trừng phạt được dỡ bỏ và Nga bồi thường chiến phí.
Thủ tướng Bỉ Bart De Wever đã nhiều lần lên tiếng phản đối kế hoạch trên của EU vì không chắc chắn "liệu điều này có hợp pháp hay không" và vì lo ngại về hành động pháp lý của Nga.
Quyết định về kế hoạch sử dụng tài sản Nga bị đóng băng dự kiến sẽ được đưa ra tại Hội nghị Thượng đỉnh các nhà lãnh đạo châu Âu vào ngày 18-19/12. Việc kế hoạch có thể hoàn tất trước cuối năm nay hay không vẫn là câu hỏi còn bỏ ngỏ.
Lời cảnh báo của Euroclear được đưa ra trong bối cảnh Ukraine đang phải đối mặt với những thách thức cấp bách trong cuộc xung đột đang diễn ra, bao gồm tình trạng thiếu hụt nhân sự và vũ khí, trong khi Nga tiếp tục mở rộng sản xuất máy bay không người lái và năng lực tấn công hệ thống phòng không của Ukraine.
Áp lực càng lớn hơn khi Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng đang "để mắt" đến các tài sản này. Trong kế hoạch hòa bình 28 điểm ban đầu của mình, ông Trump đề xuất chia tài sản: Một phần tái thiết Ukraine, phần còn lại cho vào "quỹ đầu tư Mỹ-Nga".
"Mọi ánh mắt đang đổ dồn về Bỉ. Có rất nhiều áp lực để Bỉ đồng ý, ít nhất là để giữ tài sản khỏi tầm tay của ông Trump và Nga", nhà báo Rob Heirbaut của VRT NWS nhận định.
Minh Đức (Theo VRT NWS, bne IntelliNews)
