Các hãng tàu lớn hàng đầu thế giới như maersk đang đầu tư mạnh mẽ vào các sáng kiến bền vững để hướng tới mục tiêu net zero, dẫn đầu xu hướng "xanh hóa" ngành hàng hải nhằm giảm thiểu tác động đến môi trường - Ảnh: VGP/HT
Logistics toàn cầu: số hóa và xanh hóa trở thành xu thế tất yếu
FIATA World Congress 2025, sự kiện thường niên lớn nhất ngành logistics thế giới, sẽ lần đầu tiên được tổ chức tại Hà Nội vào tháng 10 tới. Đây là dấu mốc quan trọng khi Việt Nam được lựa chọn làm nước chủ nhà, thể hiện niềm tin của cộng đồng quốc tế vào năng lực logistics cũng như vị thế ngày càng gia tăng của đất nước.
Với chủ đề "Logistics xanh, thích ứng nhanh", đại hội dự kiến quy tụ hơn 1.000 đại biểu đến từ 150 quốc gia, trong đó có các tập đoàn vận tải và logistics hàng đầu thế giới. Chương trình nghị sự tập trung thảo luận về chuyển đổi số, logistics xanh, quản trị chuỗi cung ứng bền vững và các tiêu chuẩn quốc tế mới trong bối cảnh toàn cầu hóa.
Trong những năm gần đây, chuỗi cung ứng quốc tế đối mặt với nhiều biến động lớn từ xung đột địa chính trị, khủng hoảng năng lượng đến biến đổi khí hậu. Điều này cho thấy logistics không chỉ dừng ở việc tối ưu chi phí mà đã trở thành "huyết mạch" của thương mại toàn cầu, đòi hỏi tiêu chuẩn minh bạch, khả năng thích ứng cao và cam kết phát triển xanh.
Các chuyên gia quốc tế khẳng định công nghệ đang tái định hình logistics toàn cầu. Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật (IoT) và nền tảng quản trị thông minh không chỉ giúp tối ưu vận hành, mà còn mở ra khả năng dự báo nhu cầu, phân tích theo thời gian thực và hỗ trợ ra quyết định nhanh. Đây chính là xu hướng cốt lõi thúc đẩy phát triển logistics bền vững.
Các doanh nghiệp cảng của Việt Nam cũng đang tiên phong cho chuyển đổi số, chuyển đổi xanh theo mục tiêu NetZero của đất nước
Thách thức và quyết tâm từ Chính phủ
Đối với Việt Nam, việc đăng cai FIATA World Congress 2025 mở ra cơ hội lớn để khẳng định năng lực logistics trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Hiện nay, chi phí logistics của Việt Nam ước tính vẫn chiếm khoảng 16-20% GDP, cao hơn mức trung bình thế giới. Trong khi đó, hệ thống hạ tầng còn phụ thuộc nhiều vào đường bộ, chưa phát huy hết tiềm năng đường sắt và đường thủy.
Ông Takashi Kagamoto, Tổng giám đốc Mitsubishi Estate Việt Nam, cho rằng TPHCM và các trung tâm xuất nhập khẩu lớn đang có nền tảng thuận lợi để phát triển logistics mạnh mẽ. Nhưng đồng thời, những rủi ro từ chính sách thương mại, biến đổi khí hậu hay gián đoạn vận tải quốc tế có thể tạo ra cú sốc lớn nếu hệ thống logistics chưa đủ linh hoạt. Nhận định này cho thấy rõ: muốn bắt kịp làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu, Việt Nam cần đầu tư đồng bộ từ hạ tầng kết nối, chất lượng nhân lực đến xây dựng hệ sinh thái số toàn diện.
Đồng quan điểm, ông Trương Tấn Lộc, Giám đốc Marketing Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn (SNP) khẳng định, logistics xanh không còn là câu chuyện về trách nhiệm xã hội, mà đã trở thành một "giấy thông hành" thương mại. Việc xây dựng chuỗi cung ứng minh bạch, bền vững với lượng phát thải thấp chính là điều kiện đủ để các nhà mua hàng quốc tế lựa chọn các doanh nghiệp Việt Nam.
Thách thức lớn nhất hiện nay là sự phụ thuộc quá lớn vào đường bộ và bài toán kết nối hạ tầng logistics còn nhiều bất cập. Để giải quyết vấn đề này, Đại diện SNP cho rằng cần xây dựng một bộ tiêu chí chung để đo lường logistics xanh trên toàn quốc, các chính sách tài chính xanh đột phá. Cùng với đó, việc sớm hoàn thiện hành lang pháp lý cho thị trường tín chỉ carbon sẽ tạo ra nguồn doanh thu mới để tái đầu tư vào công nghệ sạch. Đặc biệt, Chính phủ Việt Nam cần đẩy nhanh tiến độ các dự án hạ tầng logistics trọng điểm, ưu tiên các vị trí có khả năng kết nối vận tải đa phương thức.
Thấu hiểu khó khăn này từ góc độ cơ quan quản lý, ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương cho hay: Nhiều chính sách quan trọng đã được ban hành. Quyết định số 876/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí metan trong giao thông vận tải, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Song song, Chiến lược phát triển dịch vụ logistics Việt Nam giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn 2050 đặt mục tiêu nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển logistics bền vững, chất lượng, hiệu quả và có giá trị gia tăng cao.
Đại diện Bộ Công Thương cũng nhấn mạnh định hướng ưu tiên: khuyến khích phương tiện vận tải sử dụng năng lượng tái tạo, hydrogen, LNG; đẩy mạnh chuyển dịch sang đường thủy, đường sắt; xây dựng kho bãi thông minh; và phát triển thị trường tín chỉ carbon. Những giải pháp này sẽ góp phần giảm phát thải, tối ưu chi phí, đồng thời tạo nguồn lực tái đầu tư vào công nghệ sạch.
Các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, UKVFTA đã đặt ra tiêu chuẩn môi trường ngày càng cao. Vì vậy, logistics xanh không chỉ là yêu cầu hội nhập, mà còn là cơ hội để Việt Nam khẳng định vị thế, nâng cao uy tín trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Chuyển đổi số và phát triển xanh đang trở thành hai trụ cột không thể tách rời, là điều kiện tiên quyết để logistics duy trì vai trò huyết mạch thương mại quốc tế và đóng góp cho tăng trưởng kinh tế bền vững.
FIATA World Congress 2025 sẽ bao gồm nhiều hội thảo chuyên đề, trong đó có phiên thảo luận quan trọng về "Chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo – Đột phá phát triển logistics xanh và bền vững". Sự kiện sẽ quy tụ lãnh đạo các tập đoàn vận tải biển hàng đầu, chuyên gia quốc tế và nhà hoạch định chính sách, cùng chia sẻ tầm nhìn chiến lược và đề xuất giải pháp cho tương lai chuỗi cung ứng toàn cầu.
Việc Việt Nam đăng cai tổ chức FIATA World Congress 2025 khẳng định uy tín quốc tế và mở ra cơ hội trực tiếp tiếp cận tri thức, công nghệ, mô hình quản trị tiên tiến. Đây cũng là thời điểm quan trọng để Chính phủ, doanh nghiệp và các tổ chức quốc tế cùng hợp tác, xây dựng chuẩn mực mới cho logistics hiện đại, gắn kết với mục tiêu phát triển bền vững.
Chuyển đổi số và phát triển xanh vì vậy không chỉ là hai xu hướng song hành, mà còn là trụ cột chiến lược giúp logistics Việt Nam duy trì vai trò huyết mạch thương mại quốc tế, đồng thời đóng góp thiết thực vào tăng trưởng kinh tế – xã hội bền vững.
FIATA World Congress 2025 tại Hà Nội sẽ không chỉ là một sự kiện toàn cầu, mà còn là cơ hội vàng để logistics Việt Nam tăng tốc hội nhập, hiện thực hóa tầm nhìn NetZero 2050 và khẳng định vị thế trong khu vực cũng như trên thế giới.
Anh Minh
