Một quan chức phương Tây, nguồn tin Palestine và hai luồng tin từ Ai Cập cho biết, Israel đang yêu cầu thay đổi kế hoạch ngừng bắn cho Gaza và giải phóng con tin từ Hamas, khiến những đàm phán xung quanh thỏa thuận kết thúc cuộc chiến dài tàn phá Gaza suốt 9 tháng qua rơi vào tình thế khó khăn.
Các nguồn tin này cho biết, Israel yêu cầu những người Palestine đã sơ tán cần phải được sàng lọc khi được cho phép trở lại khi thỏa thuận ngừng bắn có hiệu lực. Yêu cầu này đi ngược lại với chấp thuận cho phép thường dân sơ tán về miền Nam Gaza được tự do trở về nhà từ trước đó.
Quan chức phương Tây trên cho biết các nhà thương lượng của Israel muốn đề ra biện pháp kiểm tra các thường dân trở lại miền Bắc Gaza, vì lý do lo ngại nhóm thường dân này có thể ủng hộ những tay súng Hamas vẫn còn đang trú ẩn tại đây.
Các nguồn tin Palestine và Ai Cập cũng tiết lộ thêm, tổ chức dân quân Palestine này từ chối yêu cầu của Israel.
Theo nguồn tin từ Ai Cập, vẫn còn có một số điểm bất đồng về yêu cầu được giữ quyền kiểm soát biên giới giữa Gaza và Ai Cập từ phía Israel. Một yêu cầu mà Cairo từ chối với lý do yêu cầu này nằm ngoài bộ khung thỏa thuận sau cùng được các bên chấp nhận.
Văn phòng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, Nhà Trắng và bộ ngoại giao Ai Cập chưa phản hồi yêu cầu bình luận về những yêu cầu này của Israel.
Sami Abu Zuhri, quan chức cấp cao của Hamas không bình luận trực tiếp về yêu cầu của Israel, chỉ nhấn mạnh rằng: "Tổng thống Netanyahu đang câu giờ. Quan điểm của ông chưa hề thay đổi từ trước tới nay".
Yêu cầu mới này của Israel được đưa ra sau khi Tổng thống Mỹ Joe Biden hối thúc các bên ký kết thỏa thuận ngừng bắn trong các đàm phán tại Washington trong ngày thứ Năm với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.
Phát ngôn viên an ninh quốc gia của Nhà Trắng John Kirby cho biết: "chúng ta đang đạt gần tới thỏa thuận được ký kết hơn bao giờ hết", tuy nhiên vẫn còn nhiều quan điểm bất đồng còn tồn tại.
Trong bài phát biểu tại Quốc hội Mỹ vào ngày 24/7, Tổng thống Netanyahu cho rằng, Israel đang tổ chức "nỗ lực mạnh mẽ" nhằm giải phóng con tin tại Gaza.
Vụ tấn công Hamas thực hiện ngày 7/10/2023 khiến 1,200 người thiệt mạng và 250 người bị bắt giữ làm con tin. Hiện vẫn còn 120 con tin bị giam giữ, tuy nhiên chính phủ Israel tin rằng 1/3 trong số đó đã thiệt mạng.
Các cơ quan y tế tại Gaza cho biết hơn 39.000 người Palestine tử vong và phần lớn dân số 2,3 triệu người tại Gaza đã bị buộc phải sơ tán trong cuộc chiến tại đây.
Mỹ, Qatar và Ai Cập liên tục nỗ lực tổ chức trung gian các cuộc đàm phán giữa Israel và Hamas về một thỏa thuận khung dựa trên đề xuất của Israel và được ủng hộ bởi Tổng thống Mỹ Joe Biden.
Thỏa thuận khung này đề ra 3 giai đoạn, giai đoạn đầu gồm một lệnh ngừng bắn dài 6 tuần và giải phóng con tin là phụ nữ, người cao tuổi và người bị thương để đối lấy sự tự do cho hàng trăm tù nhân người Palestine bị giam giữ tại các nhà tù của Israel.
Các đàm phán về giai đoạn 2 sẽ được tổ chức trong giai đoạn ngừng bắn. Công cuộc tái kiến thiết quy mô lớn sẽ được bắt đầu trong giai đoạn 3.
Bất đồng quan điểm
Các quan chức Mỹ trong nhiều tuần qua khẳng định thỏa thuận sắp được ký kết nhưng vẫn còn nhiều rào cản cần phải vượt qua. Tuy nhiên, việc các quan chức Israel đề ra yêu cầu mới về một biện pháp sàng lọc thường dân trở về miền Bắc Gaza đã "nằm ngoài kế hoạch", khiến vòng đàm phán có thể đi vào bế tắc.
Quan chức này cho biết, Israel không chỉ lo ngại về việc các tay súng Hamas có thể trở lại miền Bắc, mà cả những nguồn cung cấp từ người dân hỗ trợ cách bí mật cho Hamas.
Quan chức này và 3 nguồn tin khác cho biết, Israel cũng phản đối yêu cầu nước này rút lực lượng khỏi khu vực dài 14km dọc biên giới với Ai Cập mà chính phủ Israel gọi là hành lang Philadelphi.
Lực lượng Phòng vệ Israel kiểm soát khu vực này từ tháng 5 và cho rằng đây là khu vực chiến lược chứa loạt đường hầm buôn lậu mà Hamas có thể sử dụng để vận chuyển vũ khí và các quân nhu khác.
Ai Cập khẳng định đã phá hủy các tuyến đường hầm này từ nhiều năm trước và đã đề ra vùng đệm, cũng như công sự tại biên giới nhằm ngăn chặn buôn lậu.
Quan chức phương Tây cho biết đàm phán trong những ngày qua đã tập trung vào việc "gỡ rối" vấn đề này. Một quan chức cấp cao trong chính quyền Biden, trong một cuộc họp báo trước khi ông Netanyahu gặp mặt tổng thống Mỹ, cho biết quá trình ký kết thỏa thuận đang bước vào giai đoạn cuối.
"Có một số điều mà chúng tôi cần Hamas chấp hành, và có một số yêu cầu mà chúng tôi cần phía Israel thực hiện. Và tôi tin rằng mọi người sẽ chứng kiến những diễn biến xung quanh những yêu cầu này trong tuần tới".
Những điều mà Hamas cần chấp hành bao gồm "danh tính con tin được giải phóng". Quan chức này không cung cấp thêm thông tin nào khác.
Nguyễn Quang Minh (theo Reuters)
